Salvia yangii

Salvia yangii, önceden Perovskia atriplicifolia olarak biliniyordu ve genellikle Rus adaçayı da denir, çiçekli çok yıllık otsu bir bitki ve subshrubdır. Daha önce Salvia, yaygın şekilde adaçayı olarak bilinen cins, üyesi olmamasına rağmen 2017'den beri içlerine dahil edilmiştir. Dik şekilde büyüyen bir yapısı vardır, tipik olarak 0,5-1,2 m yüksekliğe ulaşır, kare gövdeli ve gri-yeşil yapraklı olup, ezildiğinde belirgin bir koku verir. En çok çiçekleri ile tanınır. Çiçeklenme mevsimi yaz ortasından Ekim sonuna kadar uzanır. Gösterişli, dallanmış seyrek paniclelar halinde düzenlenmiş, maviden menekşeye kadar renklerde olabilen çiçekleri vardır.

Salvia yangii
'Blue Spire' kültivarı
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae Şube: Tracheophyta Sınıf: Magnoliopsida Takım: Lamiales Familya: Lamiaceae Cins: Salvia Tür: S. yangii
İkili adlandırma
Salvia yangii B.T.Drew
Sinonimler
Perovskia atriplicifolia Benth. Perovskia pamirica C.Y.Yang & B.Wang

Güneybatı ve Orta Asya'nın bozkır ve tepelerine özgüdür. Çok çeşitli iklim ve toprak koşullarında başarılı olan bu bitki, kültüre alındığı zamandan beri popüler hale geldi ve geniş çapta ekildi. Çeşitli kültivarlar geliştirilmiştir, öncelikle yaprak şekli ve boy uzunluğunda farklılık gösterirler; "Blue spire" en yaygın olanıdır. Bu varyasyon, bahçelerde ve peyzaj düzenlemelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. S. yangii Çok Yıllık Bitkiler Birliği tarafından 1995 yılında, Yılın Bitkisi seçildi ve 'Blue Spire' kültivarı, Kraliyet Bahçıvanlık Derneği'nden Bahçe Merit Ödülü'nü aldı.

Türün, kendi yayılış alanı içinde, geleneksel tıpta çeşitli rahatsızlıkların tedavisi olarak uzun bir kullanım geçmişi vardır. Bu, fitokimyasının araştırılmasına yol açmıştır. Çiçekleri salatalarda yenebilir veya boya elde etmek için ezilebilir ve bitkinin, kirlenmiş toprağın fitoremediasyonunda potansiyel kullanımı düşünülmüştür.

Açıklama

Çiçekler; tüylerle kaplı kaliks, tüp şeklinde korolla ve dışarı uzanmış boyuncuk sergilemekte.

Salvia yangii, dik şekilden yayvan şekle kadar çeşitli şekillerde uzayabilen, yaprak döken çok yıllık bir subshrubdır. Yüzeysel olarak bakıldığında, lavantanın çok daha büyük bir versiyonuna benzemektedir. Paylaşılan bir kökten birden fazla dal ortaya çıkar, 0,5-1,2 m yüksekliğe kadar büyür, ara sıra örnekler 1,5 m'ye kadar ulaşır. Olgun bitki 0,6–1,2 m çapında olabilir. Sert gövdeler enine kesitte kare şeklindedir ve stellat veya yıldız şeklindeki trikomlar ve yağ damlacıklarından oluşan bir indumentumla kaplıdır. Özellikle sonbahar aylarında bu tüyler gövdelere gümüşi bir görünüm kazandırır.

Grimsi yeşil yapraklar zıt çiftler halinde düzenlenmiştir ve gövdeye kısa bir yaprak sapı ile tutturulmuştur. Genellikle 3–5 cm uzunluğunda ve 0,8–2 cm genişliğindedirler, bazı popülasyonlarda daha dar da olabilir. Genel yaprak şekli; basık, boyu eninden daha uzun bir yuvarlaktan lanseolata kadar olan şekillerdedir veya mızrak başı şeklinde de olabilir. Yapraklar pinnatipartittir, derin kesikli veya dalgalı ya da keskin dişli bir yaprak kenarı vardır; tek bir S. yangii topluluğu içinde bile yaprak şeklinin detaylarında önemli farklılıklar olabilir. Dalların tepesine yakın yapraklar, braktelerle birleşebilir. Yeşil kısımlar aromatiktir, özellikle ezildiğinde adaçayı, adaçayı ve lavanta karışımı veya terebentin gibi tarif edilen bir koku verir.

S. yangii'nin çiçeklenme mevsimi Haziran'dan Ekim'e kadar uzayabilir. Çin gibi, yayılış alanının bazı kısımlarındaki popülasyonlar çok daha kısıtlı bir dönemde çiçek açabilir. Çiçek durumu gösterişli bir panicledır, 30–38 cm uzunluğundadır, çok dallıdır. Bu dalların her biri, tek tek çiçeklerin verticillaster adı verilen çiftler halinde düzenlendiği bir rasemdir. Her çiçeğin kaliksi mordur, yoğun beyaz veya mor tüylerle kaplıdır ve yaklaşık 4 mm uzunluğundadır. Korolla tüp şeklindedir, dört loblu bir üst dudaktan ve biraz daha kısa bir alt dudaktan oluşur; mavi veya mor-mavi yapraklar yaklaşık 1 cm uzunluğundadır. The style has been reported in both an exserted—extending beyond the flower's tube—form and one contained within the flower; S. yangii'nin bilinen tüm kültivarlarında boyuncuklar dışarı uzanmışlardır. Bahçıvanlık yazarı Neil Soderstrom, çiçeklerin uzaktan görünüşünü "ince bir pus veya sis gibi" şeklinde tanımlamaktadır.

Meyveler çiçeklenmeden yaklaşık bir ay sonra gelişir, koyu kahverengi oval yemişler şeklindedirler, yaklaşık 2 mm × 1 mm boyutundadırlar.

Taksonomi ve filogenetik

Salvia yangii, 1848'de George Bentham tarafından Perovskia atriplicifolia adı altında, William Griffith'in Afganistan'da topladığı bir örneğe dayanarak tanımlanmıştır, bu örnek şu anda türlerin holotipi olarak Kew Gardens herbaryumunda korunmaktadır. Spesifik epitet olan "atriplicifolia"nın anlamı "yaprakları Atriplex gibi"dir ve bitkinin saltbush ile benzerliğine atıfta bulunur. Yaygın olarak Rus adaçayı şeklinde bilinmesine rağmen, S. yangii Rusya'ya özgü değildir.

Bir Çin popülasyonu 1987'de ayrı bir tür olarak tanımlanmış ve Perovskia pamirica adı verilmiştir ancak o zamandan beri S. yangii ile sinonim kabul edilmektedir.

Filogenetik

Lamiaceae familyasında, büyük Salvia cinsinin, erkek organlarının yapısına bağlı olarak uzun zamandır monofiletik olduğuna inanılıyordu. Dorystaechas, Perovskia ve Meriandra dahil olmak üzere birkaç küçük cins de Mentheae oymağına dahil edilmişti ancak daha uzaktan ilişkili olduğu düşünülüyordu. 2004 yılında, iki cpDNA genine (rbcL ve trnL-F) dayalı bir moleküler filogenetik çalışması Salvia'nın monofiletik olmadığını, tanımlanabilir üç klad içerdiğini gösterdi. Klad I, Salvia'nın diğer üyelerindense Perovskia ile daha yakından ilişkilidir.

S. yangii, Mentheae içindeki ilişkileri netleştirmeye çalışan sonraki çalışmaların konusu olmuştur. Daha fazla araştırma, Perovskia ve Salvia clade I arasındaki ilişkiye ek destek sağlamak için polen tanelerinin rbcL dizilimi ile palinolojik analizini birleştirdi. Ayrıca, yakın ilişkilerini teyit ederken S. yangii ve S. abrotanoides arasında da ayrım yaptı. Sonraki bir multigen çalışma (dört cpDNA belirteci ve iki nrDNA belirteci) Mentheae kladogramının bazı kısımlarını yeniden çizerek Rosmarinus'u Perovskia'nın kardeş grubu yaptı.

Kültivarlar

Birkaç S. yangii kültivarı geliştirilmiştir. Öncelikle olgun bitkilerin yüksekliği ve yaprak kenarı kesiklerinin derinliği ile ayırt edilirler. Bu kültivarların çoğu, özellikle derin kesilmiş yaprakları olanlar, aslında S. yangii ve S. abrotanoides'in melezleri olabilir. Bu bağlamda, bazıları Perovskia × hybrida hibrit adıyla anılabilir.

En yaygın kültivar; 'Blue Spire', melez olduğundan şüphelenilenler arasında. İngiliz Notcutts Fidanlıkları tarafından Alman ekimlerinden seçilmiştir ve ilk kez 1961'de sergilendi. 'Blue Spire' yaklaşık 1,2 m'ye kadar büyür ve büyük, koyu mavi çiçekleri vardır. 1993 yılında, Kraliyet Bahçıvanlık Derneği'nin Bahçe Merit Ödülü'nü aldı.

"Filigran" 1,2 ila 1,3 m yüksekliğe ulaşır; bu uzun, sağlam çeşidin adı, dantelli, eğreltiotu benzeri yeşilliklerine atıfta bulunarak telkari için kullanılan Almanca adından gelir. 'Little Spire' daha kısadır ve olgun yüksekliği yalnızca 0,6 m'dir. Longin", "Blue Spire" ye benzer ancak daha diktir. Allan Armitage, Knightshayes Court'taki bir bitkiden geç çiçek açan 'Knightshayes'in Gizemi' çeşidini oluşturdu. Diğer çeşitler arasında 'Blue Haze', 'Blue Mist', 'Hybrida' ('Superba' olarak da adlandırılır), 'Lace', 'Lisslit', 'Rocketman' ve 'WALPPB' bulunur.

Benzer türler

Salvia subg Perovskia içinde dokuz tür tanınır. S. abrotanoides, S. yangii'nin yayılış gösterdiği alanların çoğunda bulunur ancak bipinnat yaprakları ile ayırt edilir. Bu iki tür arasında melezler doğal olarak ortaya çıkabilir. Türkistan bölgesi ile sınırlı olan P. scrophularifolia daha az diktir; bazı formların çiçekleri beyazdır. P. scabiosifolia'nın çiçekleri sarıdır.

Dağılış, habitat ve ekoloji

Asya'da kendi doğal alanında yaygın olarak dağılan Perovskia atriplicifolia, batı Çin, Pakistan, Afganistan, İran, Türkiye ve doğu Avrupa'nın bazı bölgelerinde yetişir. Bozkırlarda ve yamaçlarda bulunur, Himalayalar da dahil olmak üzere dağlık bölgelerde daha yüksek kesimlerde yetişir. Karakurum'da 10.000 ft (3.000 m) yükseklikte bulunduğu kaydedilmiştir. Pakistan'ın Quetta bölgesinde, genellikle Chrysopogon aucheri otlarıyla birlikte bulunur ve düşük kalsiyum karbonat ve klorür mevcudiyetine sahip topraklar için bir gösterge olarak çalışabilir. P. atriplicifolia tarafından tercih edilen sert habitatlar, Kuzey Amerika'nın adaçayı bozkırları ile karşılaştırılabilir.

Harboi gibi doğal yaşam alanının bazı kısımlarında bu bozkır ekosistemleri, yem olarak düşük beslenme kalitesine sahip olmasına rağmen, koyun ve keçi gibi otlayan hayvanlar için otlak olarak kullanılmaktadır. P. atriplicifolia nötr deterjan lifi ve lignin gibi zayıf sindirilmiş malzemelerce yüksek olmasına rağmen önnemli bir fosfor ve çinko kaynağıdır.

Dış bağlantılar

• Wikimedia Commons'ta Salvia yangii ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
• Vikitür'de Salvia yangii ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.

Kaynakça

• Ahmad, Ijaz; Fozia; Waheed, Abdul; Tahir, Nafisa Batool; Rais, Aisha Kalsoom (2015), "Anti-inflammatory constituents from Perovskia atriplicifolia", Pharmaceutical Biology, 53 (11), ss. 1628-1631, doi:10.3109/13880209.2014.997250, PMID 25856716
• Bentham, George (1848), "Labiatæ", Candolle, Alphonse de (Ed.), Prodromus Systematis Naturalis Regni Vegetabilis (Latince), 12, Victoris Masson, ss. 27-603
• "Russian sage: Perovskia atriplicifolia", Better Homes and Gardens, 9 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Ağustos 2015
• Bost, Toby; Polomski, Bob (2012), Carolinas Gardener's Handbook, Gardener's Handbook, Cool Springs Press, ISBN 978-1-59186-539-1
• Bourne, Val (2007), "How to Grow: Russian Sage", The Telegraph, 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 18 Ağustos 2015
• Breen, Pat; Zanden, Ann Marie VanDer; Hilgert, Chris (2004), "Perovskia atriplicifolia", Landscape Plants: Images, Identification, and Information, Oregon State University Department of Horticulture, 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Ağustos 2015
• Brickell, Christopher; Cole, Trevor (2002), The American Horticultural Society: Encyclopedia of Plants & Flowers, DK Publishing, ISBN 978-0-7894-8993-7
• Burnett, S.E.; Keever, G.J.; Gilliam, C.H.; Kessler, J.R., Jr. (2001), "Growth regulation of Russian sage during greenhouse and nursery production" (PDF), Journal of Environmental Horticulture, 19 (1), ss. 24-28, doi:10.24266/0738-2898-19.1.24, 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi
• Burrell, C. Colston (2002), The Sunny Border: Sun-Loving Perennials for Season-Long Color, 21st-Century Gardening, Brooklyn Botanic Garden, ISBN 978-1-889538-53-2
• Calhoun, Scott (2012), Designer Plant Combinations: 105 Stunning Gardens Using Six Plants or Fewer, Storey Publishing, ISBN 978-1-60342-004-4
• Cox, Jeff (2002), Perennial All Stars: The 150 Best Perennials for Great-Looking, Trouble-Free Gardens, Rodale Press, ISBN 978-0-87596-889-6
• Cretti, John; Newcomer, Mary Ann (2012), Rocky Mountain Gardener's Handbook, Gardener's Handbook, Cool Springs Press, ISBN 978-1-61058-819-5
• "Perovskia atriplicifolia", Curtis's Botanical Magazine, Fourth series, 8 (90), 1912, 8 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Kasım 2020
• Diblik, Roy (2014), The Know Maintenance Perennial Garden, Timber Press, ISBN 978-1-60469-334-8
• DiSabato-Aust, Tracy (2006), The Well-tended Perennial Garden: Planting & Pruning Techniques, Expanded, Timber Press, ISBN 978-0-88192-803-7
• Drew, Bryan T.; Sytsma, Kenneth J. (2012), "Phylogenetics, biogeography, and staminal evolution in the tribe Mentheae (Lamiaceae)", American Journal of Botany, 99 (5), ss. 933-953, doi:10.3732/ajb.1100549 , PMID 22539517
• Dumitraşcu, M. (2008), "Vegetative propagation of Perovskia atriplicifolia", Acta Horticulturae, 766 (766), ss. 215-218, doi:10.17660/ActaHortic.2008.766.28
• Eisenman, Sasha W.; Zaurov, David E.; Struwe, Lena, (Ed.) (2012), Medicinal Plants of Central Asia: Uzbekistan and Kyrgyzstan, 2013, Springer, ISBN 978-1-4614-3911-0
• Erdemgil, Fatma Zerrin; Ilhan, Semra; Korkmaz, Ferhan; Kaplan, Cigdem; Mercangöz, Ayse; Arfan, Mohammad; Ahmad, Shabir (2007), "Chemical composition and biological activity of the essential oil of Perovskia atriplicifolia from Pakistan", Pharmaceutical Biology, 45 (4), ss. 324-331, doi:10.1080/13880200701212890
• Gardiner, Jim (2014), The Timber Press Encyclopedia of Flowering Shrubs, Timber Press, ISBN 978-1-60469-395-9
• Gardner, Jo Ann (1998), Herbs in Bloom: A Guide to Growing Herbs as Ornamental Plants, Timber Press, ISBN 978-0-88192-698-9
• Grant, Mike (2007), Perovskia, RHS Plant Trials and Assessments, Royal Horticultural Society, 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Kasım 2020
• Greet, Brandon (Bahar 2013), "Keeping Wyoming safe from invasion: Identifying potential weed problems", Barnyards & Backyards, s. 25
• Harrison, Lorraine (2012), RHS Latin for Gardeners, Mitchell Beazley, ISBN 978-1-84533-731-5
• Hedge, Ian Charleson (1990), Flora of Pakistan 192, Labiatae, University of Karachi, OCLC 917314877
• Henehan, Rita C. (2008), The Michigan Gardener's Companion: An Insider's Guide to Gardening in the Great Lakes State, Globe Pequot, ISBN 978-0-7627-4509-8
• Hightower, Steven, "Perovskia", Sonoma County Master Gardeners, University of California, 6 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Ağustos 2015
• Hodgson, Larry (2000), Perennials For Every Purpose: Choose the Plants You Need for Your Conditions, Your Garden, and Your Taste, Rodale, ISBN 978-0-87596-823-0
• Hussain, Farrukh; Durrani, Mufakhirah Jan (2008), "Mineral composition of some range grasses and shrubs from Harboi rangeland Kalat, Pakistan" (PDF), Pakistan Journal of Botany, 40 (6), ss. 2513-2523, 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 29 Kasım 2020
• Hussain, Farrukh; Durrani, Mufakhirah Jan (2009), "Nutritional evaluation of some forage plants from Harboi rangeland, Kalat, Pakistan" (PDF), Pakistan Journal of Botany, 41 (3), ss. 1137-1154, 11 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 29 Kasım 2020
• Jassbi, Amir Reza; Ahmad, Viqar Uddin; Tareen, Rasool Bakhsh (1999), "Constituents of the essential oil of Perovskia atriplicifolia Benth", Flavour and Fragrance Journal, 14 (1), ss. 38-40, doi:10.1002/(SICI)1099-1026(199901/02)14:1<38::AID-FFJ778>3.0.CO;2-8
• Jiang, Zhi-Yong; Huang, Chao-Guan; Xiong, Hua-Bin; Tian, Kai; Liu, Wen-Xing; Hu, Qiu-Fen; Wang, Hong-Bin; Yang, Guang-Yu; Huang, Xiang-Zhong (2013), "Perovskatone A: A novel C₂₃ terpenoid from Perovskia atriplicifolia", Tetrahedron Letters, 54 (29), ss. 3886-3888, doi:10.1016/j.tetlet.2013.05.056
• Jiang, Zhi-Yong; Yu, Yi-Jiang; Huang, Chao-Guan; Huang, Xiang-Zhong; Hu, Qiu-Fen; Yang, Guang-Yu; Wang, Hong-Bin; Zhang, Xiang-Yu; Li, Gan-Peng (2015), "Icetexane diterpenoids from Perovskia atriplicifolia", Planta Medica, 81 (3), ss. 241-246, doi:10.1055/s-0034-1396151, PMID 25611748
• Jiang, Zhi-Yong; Zhou, Jun; Huang, Chao-Guan; Hu, Qiu-Fen; Huang, Xiang-Zhong; Wang, Wei; Zhang, Li-Zhu; Li, Gan-Peng; Xia, Fu-Ting (2015), "Two novel antiviral terpenoids from the cultured Perovskia atriplicifolia", Tetrahedron, 71 (23), ss. 3844-3849, doi:10.1016/j.tet.2015.04.017
• Kahtz, Anthony W. (2008), Perennials for Midwestern Gardens: Proven Plants for the Heartland, Timber Press, ISBN 978-0-88192-893-8
• Keys, Andrew; Michaels, Kerry (2015), Growing the Northeast Garden, Timber Press, ISBN 978-1-60469-680-6
• Kingsbury, Noel (2014), Gardening with Perennials: Lessons from Chicago's Lurie Garden, University of Chicago Press, ISBN 978-0-226-11855-0
• Kintzios, Spiridon E. (2000), "Preface", Kintzios, Spiridon E. (Ed.), Sage: The Genus Salvia, Harwood Academic Publishers, ss. xi-xv, ISBN 978-90-5823-005-8
• Lacey, Stephen (1995), Scent in Your Garden, Frances Lincoln, ISBN 978-0-7112-1044-8
• Lowe, Judy (2012), Tennessee & Kentucky Garden Guide, 2nd, Cool Springs Press, ISBN 978-1-59186-537-7
• Mani, M. S. (1978), Ecology and Phytogeography of High Altitude Plants of the Northwest Himalaya: Introduction to High Altitude Botany, Halsted Press, ISBN 978-0-412-15710-3
• Marden, Troy B. (2014), Southern Gardener's Handbook, Gardener's Handbook, Cool Springs Press, ISBN 978-1-59186-592-6
• "Perovskia atriplicifolia", Plant Finder, Missouri Botanical Garden, 24 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 16 Ağustos 2015
• "Perovskia atriplicifolia 'Lisslitt' Lacey Blue", Plant Finder, Missouri Botanical Garden, 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Ağustos 2015
• "Perovskia atriplicifolia 'Rocketman'", Plant Finder, Missouri Botanical Garden, 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Ağustos 2015
• "Perovskia atriplicifolia 'WALPPB' Peek-A-Blue", Plant Finder, Missouri Botanical Garden, 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Ağustos 2015
• Moon, Hye-Kyoung; Vinckier, Stefan; Walker, Jay B.; Smets, Erik; Huysmans, Suzy (2008), "A search for phylogenetically informative pollen characteristics in the subtribe Salviinae (Mentheae: Lamiaceae)", International Journal of Plant Sciences, 169 (3), ss. 455-471, doi:10.1086/526463, 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Kasım 2020
• Munts, Pat; Mulvihill, Susan (2014), Northwest Gardener's Handbook, Cool Springs Press, ISBN 978-1-59186-606-0
• Perovskia atriplicifolia: 1995 Perennial Plant of the Year, Perennial Plant Association, 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Ağustos 2015
• Perveen, Shagufta; Khan, Sher Bahadar; Malik, Abdul; Tareen, Rasool Bakhsh; Nawaz, Sarfraz Ahmed; Choudhary, Muhammad Iqbal (2006), "Phenolic constituents from Perovskia atriplicifolia", Natural Product Research, 20 (4), ss. 347-353, doi:10.1080/14786410500463205, PMID 16644529
• Perveen, Shagufta; Malik, Abdul; Tareen, Rasool Bakhsh (2009), "Structural determination of atricins A and B, new triterpenes from Perovskia atriplicifolia, by 1D and 2D NMR spectroscopy", Magnetic Resonance in Chemistry, 47 (3), ss. 266-269, doi:10.1002/mrc.2364, PMID 18991320
• Perveen, Shagufta; Malik, Abdul; Tareen, Rasool Bakhsh; Afza, Nighat; Iqbal, Lubna (2014), "Atriplisides A and B, two new glycosides from Perovskia atriplicifolia", Zeitschrift für Naturforschung B, 62 (6), ss. 863-867, doi:10.1515/znb-2007-0617 
• Pippen, Laurie (2015), Laurie Pippen's All Natural Colorants for Cosmetic, Culinary, and Textile Dyeing, Eiram Publishing, ISBN 978-1-933039-74-9
• Proctor, Rob (1999), Denver Water: Xeriscape Plant Guide: 100 Water-Wise Plants for Gardens and Landscapes, Fulcrum Publishing, ISBN 978-1-55591-253-6, 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 29 Kasım 2020
• Rice, Graham (2013), "RHS overhauls its plant awards system", The Telegraph, 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Eylül 2015
• Rose, Nancy; Selinger, Don; Whitman, John (2011), Growing Shrubs and Small Trees in Cold Climates, Revised and Updated, University of Minnesota Press, ISBN 978-1-4529-3305-4
• Roth, Sally; Courtier, Jane (2015), Essential Perennials for Every Garden: Selection, Care, and Profiles to over 110 Easy Care Plants, i5 Publishing, ISBN 978-1-62008-168-6
• Roy, B.; Halder, A.C.; Pal, D.C. (1998), Plants for Human Consumption in India, Flora of India, Botanical Survey of India, OCLC 41532488
• "Specimen: K000929655", Herbarium Catalogue, Royal Botanical Gardens, Kew, 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Ağustos 2015
• "Perovskia", The Plant List, Royal Botanical Gardens, Kew and Missouri Botanical Garden, 5 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Ağustos 2015
• Perovskia atriplicifolia, Royal Horticultural Society, 26 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Ağustos 2015
• Perovskia atriplicifolia Blue Spire, Royal Horticultural Society, 26 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Ağustos 2015
• Sahayaraj, K. (2014), Basic and Applied Aspects of Biopesticides, Springer, ISBN 978-81-322-1877-7
• Şablon:BioRef
• Sanecki, Kay Naylor (1975), The Pictorial Guide to Garden Flowers, Castle Books, ISBN 978-0-89009-029-9
• Schneller, Lee (2012), The Ever-Blooming Flower Garden: A Blueprint for Continuous Color, Storey Publishing, ISBN 978-1-60342-652-7
• Severa, Joan (1999), Stoga, Stan (Ed.), Creating a Perennial Garden in the Midwest, Big Earth Publishing, ISBN 978-0-915024-73-5
• Shonle, Irene (2010), Non-Native Invasive Plants, Colorado State University Cooperative Extension, 29 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Eylül 2015
• Singer, Carolyn (2006), Deer in My Garden: Vol. 1: Perennials & Subshrubs, Greenleaf, ISBN 978-0-9774251-0-5
• Soderstrom, Neil (2009), Deer-Resistant Landscaping: Proven Advice and Strategies for Outwitting Deer and 20 Other Pesky Mammals, Rodale, ISBN 978-1-60529-667-8
• Squire, David (2007), The Propagation Specialist: The Essential Guide to Raising New Plants for the Home and Garden, New Holland Publishers, ISBN 978-1-84537-484-6
• Tarawneh, Amer; León, Francisco; Pettaway, Sara; Elokely, Khaled M.; Klein, Michael L.; Lambert, Janet; Mansoor, Arsala; Cutler, Stephen J. (2015), "Flavonoids from Perovskia atriplicifolia and their in vitro displacement of the respective radioligands for human opioid and cannabinoid receptors", Journal of Natural Products, 78 (6), ss. 1461-1465, doi:10.1021/acs.jnatprod.5b00218, PMID 26035635
• Tareen, Rasool Bakhsh; Bibi, Tahira; Khan, Mir Ajab; Ahmad, Mushtaq; Zafar, Muhammad (2010), "Indigenous knowledge of folk medicine by the women of Kalat and Kuzhdar Regions of Balochistan, Pakistan" (PDF), Pakistan Journal of Botany, 42 (3), ss. 1465-1485, 4 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 29 Kasım 2020
• Tareen, Rasool Bakhsh; Qadir, S.A. (1991), "Phytosociology of the hills of Quetta District" (PDF), Pakistan Journal of Botany, 23 (1), ss. 90-114, 9 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 29 Kasım 2020
• Tenenbaum, Frances (2003), Taylor's Encyclopedia of Garden Plants, Houghton Mifflin Harcourt, ISBN 978-0-618-22644-3
• Vinson, Katherine; Zheng, Youbin (2012), "Session 2R: Plant Performance Research 2: Selection of Plant Species and Species Combinations for Northern Climates" (PDF), 10 Cities Alive: 10th Annual Green Roof and Wall Conference, 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 24 Ağustos 2015
• Walker, Jay B.; Sytsma, Kenneth J.; Treutlein, Jens; Wink, Michael (2004), "Salvia (Lamiaceae) is not monophyletic: Implications for the systematics, radiation, and ecological specializations of Salvia and tribe Mentheae", American Journal of Botany, 91 (7), ss. 1115-1125, doi:10.3732/ajb.91.7.1115, PMID 21653467, October 29, 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi
• Weiseman, Daniel; Halsey, Daniel; Ruddock, Bryce (2014), Integrated Forest Gardening: The Complete Guide to Polycultures and Plant Guilds in Permaculture Systems, Chelsea Green Publishing, ISBN 978-1-60358-497-5
• Winter, Norman (2009), Captivating Combinations, University Press of Mississippi, ISBN 978-1-60473-475-1
• Wu, Zheng-yi; Raven, Peter H., (Ed.) (1994), Flora of China, Vol. 17 (Verbenaceae through Solanaceaea), Science Press and Missouri Botanical Garden Press, ISBN 978-0-915279-24-1
• Yang, Chang-you; Wang, Bing (1987), "新疆唇形科新植物. Taxa nova labiatarum Xinjiangensium", Bulletin of Botanical Research (Çince), 7 (1), ss. 95-101
• Yemm, Helen (2003), "How to Grow: Perovskia", The Telegraph, 24 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 17 Ağustos 2015
• Zamfirache, Maria Magdalena; Burzo, Ioan; Gostin, Irina; Stefan, Marius; Padurariu, Claudia; Olteanu, Zenovia; Badea, Monica Liminita; Lamban, Carmen; Truta, Elena; Ivanescu, Lacramioara; Cojocaru, Dumitru (2011), "Micromorphological traits and biochemical pattern of Perovskia atriplicifolia Benth., plant with phytoremediative potential", Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences, 6 (2), ss. 261-268
• Zamfirache, Maria-Magdalena; Burzo, Ioan; Padurariu, Claudia; Boz, Irina; Andro, A; Badea, Monica Luminita; Olteanu, Zenovia; Lamban, Carmen; Truta, Elena (2010), "Studies regarding the chemical composition of volatile oils from some spontaneous and cultivated Lamiaceae species" (PDF), Scientific Annals of Alexandru Ioan Cuza University of Iasi. New Series, Section 2: Vegetal Biology, 56 (1), ss. 43-49, 11 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 29 Kasım 2020