Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Osmanlı Arabistanı, Arap Yarımadası'nın 1517-1918 yılları arasında Osmanlılar tarafından yönetildiği dönemdir. Osmanlı'nın bu bölgedeki kontrol gücü, 4 asır boyunca devlet otoritesinin gücüyle orantılı olarak değişmiştir.[1][2]
16. yy'de Osmanlı, Arap Yarımadası'nın kıyılarını (Kızıldeniz ve Basra Körfezi) doğrudan kontrolü altına aldı. İç kısımlarıysa, içişlerinde özerk olarak bıraktı. Bunun nedeniyse; Portekizlilerin Kızıl Deniz'e saldırmasını engellemek ve Hint Seferleri'ni gerçekleştirebilmekti.[3] 1578'den itibaren Mekke Şerifliği, iç kısımlara seferler düzenleyerek yerel kabileleri kontrol altında tutmaya başladı.[4]
Suudi Hanedanlığı'nın ortaya çıkışı, 1744'te hanedanın kurucusu olan Muhammed ibn Suud'un Necid'de kendi güçleriyle Muhammed bin Abdülvahhab'ın güçlerini birleştirmesiyle olmuştur.[5][6] Bu ittifak, şu anki Suudi Arabistan'ı yöneten hanedanın temeli olmuştur.[7]
İlk Suudi Devleti, 1744'te Riyad'da kurulduktan sonra hızla genişledi ve günümüz Suudi Devleti'nin çoğunu kontrol eder hale geldi.[8] Muhammed bin Abdülvahhab 1773'te imamlık görevinden çekilince, Suudilerin güney ve merkezi Necid'e yayılması tamamlanmış oldu.[9] 1780'lerde, kuzey kısımlar da Suudilere geçti.[9] 1792'de Lahsa, 1802'de Taif, 1804'te de Medine Suudilerin eline geçti.[9]
Bu devlet, 1818'de Kavalalı Mehmet Ali Paşa tarafından yıkıldı. 1824'te Necid'de, daha küçük olan, ikinci Suudi Devleti kuruldu.[10] 18. yy boyunca Arap Yarımadası'nın iç kısımları, Suudilerle Raşit Hanedanı arasındaki çekişmelere sahne oldu. 1891'de, Raşit Hanedanı galip geldi ve Suudiler Kuveyt'e sürgüne gönderildi.[11]
20. yy'nin başında Osmanlı, göstermelik de olsa yarımadanın çoğunu kontrol etmeye devam ediyordu. Mekke Şerifliği Hicaz'da,[12] kabilerlerse iç kısımlarda egemendi.[13][14]
1902'de, Suudiler Riyad'da geri döndü ve Necid'i tekrar ele geçirdi.[11] İhvan'ın desteğini alan Suudiler, 1912'de örgütün kurulmasından sonra hızlı bir şekilde yayıldı.[15] 1913'te Lahsa tekrar Suudilerin eline geçti.
1916'da Hüseyin bin Ali, birleşik bir Arap devleti kurmak amacıyla Britanyalıların desteğiyle Arap İsyanı'nı başlattı.[16] Her ne kadar 1918'e kadar isyan istenilen sonuca ulaşamasa da, Osmanlı'nın 1. Dünya Savaşı'ndan mağlup ayrılması nedeniyle Arap Yarımadası, İtilaf Devletleri kontrolüne girdi.[17]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.