Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik
Osmanlı ekonomisinde ve toplumunda insan köleliği / From Wikipedia, the free encyclopedia
Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomisinin ve geleneksel toplumunun yasal ve önemli bir parçasıydı.[1] Köle edinilen ana kaynaklar Güney Avrupa, Doğu Avrupa, Balkanlar ve Kafkasya'daki savaşlar, siyasi olarak organize edilmiş köleleştirme seferleri ve Afrika'dan getirilen siyahilerin[2] satıldığı köle ticaretiydi. Büyük askeri seferlerin ardından köle satış fiyatlarının düştüğü bilinir.[3] Osmanlı İmparatorluğu'nun idari ve siyasi merkezi olan İstanbul'da, 16. ve 17. yüzyıl nüfusunun yaklaşık beşte biri kölelerden oluşuyordu.[4] Bu yüzyılların gümrük istatistikleri, İstanbul'un Karadeniz'den yaptığı ilave köle ithalatının 1453'ten 1700'e kadar toplam 2,5 milyon civarında olabileceğini gösteriyor.[5]
19. yüzyılın sonlarında köleliği yasaklayan birkaç önlemden sonra bile, uygulama 20. yüzyılın başlarına kadar büyük ölçüde azalmadan devam etti. 1908'e kadar Osmanlı İmparatorluğu'nda kadın köleler hâlâ satılıyordu.[6] Cinsel kölelik, kurumun tarihi boyunca Osmanlı köle sisteminin merkezi bir parçasıydı.[7][8]
Türkçede kul olarak adlandırılan Osmanlı köle sınıfının bir üyesi yüksek bir statü elde edebilirdi. Hadım harem ağalığı ve yeniçerilik, bir kölenin sahip olabileceği daha iyi işlerden bazılarıydı, ancak kadın köleler aslında genellikle onlar tarafından denetlenirdi. Harem kurumu içinde en önemli rolleri kadınlar oynamış ve üstlenmiştir.[9]
Osmanlı hükûmetindeki görevlilerin pek çoğunca köle satın alındı,[10] köle ticareti serbestçe büyütüldü ve 14. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar Osmanlı İmparatorluğu'nun başarısının ayrılmaz bir parçası oldu. Pek çok köle memurunun kendisi çok sayıda köleye sahipti, ancak en fazla köle padişahın kendisine aitti.[6] Osmanlı devlet sistemi, bazı köleleri Enderun gibi saray okullarında yetiştirerek girift yönetim bilgisine ve fanatik sadakate sahip yöneticiler yarattı.