Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Afrika kıtası, çağdaş köleliğin en yaygın olduğu bölgelerden biridir.[1] Afrika'da köleliğin uzun bir tarihi vardır, Sahra-ötesi ve Hint Okyanusu'ndaki köle ticareti[2][3] ve yine Atlantik-ötesi köle ticareti ile[4] kölelere olan talep, kârlı köle ihracatını tetikleyerek, köle toplamak için sürekli bir savaşan bir dizi krallıkların (Ashanti İmparatorluğu) oluşumuna sebep olmuştur[5] Bu oluşumlar 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyılın başına kadar olan döneme, yani sömürge dönemine kadar devam etmiştir.[6] 1900 yılında itibaren kölelik bastırılmaya çalışılsa da, bu çalışma pek başarılı olamadı ve dekolonizasyondan sonra bile kölelik, teknik olarak yasadışı olmasına rağmen Afrika'nın birçok yerinde hâlâ devam ediyor.[7]
Sahel bölgesinde kölelik, kuzeydeki Araplaşmış Berberilerin ve güneyde daha koyu Afrikalıların ırksal ve kültürel sınırı boyunca var olmaktadır.[8] Özellikle Sahel bölgelerinde bulunan, Moritanya, Mali, Nijer, Çad ve Sudan'daki kölelik, yüzlerce yıllık kalıtsal kölelik modelini sürdürüyor.[9] Geleneksel köleliğin diğer biçimleri Gana, Benin, Togo ve Nijerya'nın bazı bölgelerinde mevcuttur.[10] Bugün Afrika'da, çoğunlukla insan kaçakçılığını ve çocuk askerlerin ya da çocuk işçilerin köleleştirilmesini içeren ve geleneksel olmayan başka kölelik biçimleri de vardır. Angola'daki insan kaçakçılığı veya Togo, Benin ve Nijerya'dan Gabon ve Kamerun'a çocukların kaçırılması bu duruma örnek verilebilir.[11][12]
Kölelik Karşıtı Topluluğu'na göre Afrika'daki modern kölelik, durumlarına teknik olarak "kölelik" denmese bile boyun eğdirilmiş nüfusların sömürülmesini içerir.[13][14][15]
| “ | Bu sömürüye genellikle kölelik denmese de koşullar aynıdır. İnsanlar birer eşya gibi satılırlar, çok az ücretle ya da hiç ücret almadan çalışmaya zorlanırlar ve işverenlerinin insafına bırakılırlar. | „ |
—Antislavery Society, What is modern slavery | ||
Sahra Altı Afrika'da[16] zorla çalıştırılan insanların sayısının yaklaşık 660.000 olduğu tahmin ediliyor.[17] Bu sayı, aynı zamanda bu bölgelerdeki iç savaşların doğrudan bir sonucu olan Sierra Leone ve Liberya'daki yasadışı elmas madenlerine karışan insanları da içeriyor.[18] 2017'de Uluslararası Çalışma Ofisi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Afrika'daki her 1000 kişiden 7'sinin kölelik kurbanı olduğu tahmin ediliyor.[19]
Kurumsal kölelik dünya çapında yasaklanmış olsa da, kadın seks köleliğinin Sudan,Liberya,[20] Sierra Leone,[21] kuzey Uganda,[22] Kongo[23] gibi etkili bir hükûmet kontrolü olmayan bölgelerde mevcut olduğuna dair raporlar vardır. Nijer,[24] Moritanya[25] Gana, Togo ve Benin'de, trokosi ("ritüel kölelik") olarak bilinen dini fuhuş biçimi, binlerce kız ve kadını, tanrıların yerine rahiplerin cinsel işlevlerini yerine getirdikleri geleneksel tapınaklarda "tanrıların eşleri" sıfatıyla tutar.[26]
Zorla çalıştırma, insanların bir tür ceza tehdidi altında iradeleri dışında yapmaya zorlandıkları herhangi bir iş veya hizmet olarak tanımlanmaktadır. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde yerli halk, bir zamanlar Arapların ve Avrupalıların yaptıkları gibi ancak şimdilerde ise onların yerini alan Bantu komşularının kurbanı oluyor.[18][27]
| “ | Bantu ustaları için çalışmalıyız. Dayak, hakaret ya da tehditlerinin kurbanı olma ihtimalimiz olduğu için çalışmayı reddedemeyiz. Gün boyu tarlalarda çalışmayı kabul etmemize rağmen, yakacak odun getirmek ya da ava çıkmak istediğimizde daha da fazla çalışmamız isteniyor. Çoğu zaman 10 iş günü karşılığında bize ödeme olarak yıpranmış bir peştemal veriyolar. Reddedemeyiz çünkü başka seçeneğimiz yok. | ” |
| — Antislavery Society, Kongo'da yerli halk ile yapılan bir röportaj | ||
Nijerya ve Benin'de çocuk ticareti yapıldığına dair raporlar vardır.[28] Çocuklar, Benin ve Togo gibi daha fakir ülkelerden köle tacirleri vasıtasıyla kaçırılıyor ya da satın alınıyor ve Nijerya ya da Gabon gibi nispeten zengin ülkelere her biri yaklaşık 350 dolar karşılığında hizmetçi ya da seks kölesi olarak satılıyor.[29][30][31]
Nisan 2014'te Boko Haram, Chibok, Borno'dan 276 kız öğrenciyi kaçırdı.[32] 50'den fazlası kaçtı ancak geri kalanı serbest bırakılmadı. Bunun üzerine, Haziran 2013'ten bu yana ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından yakalama listesinde bulunan ve yakalanmasına yardım edenlere 7 milyon dolarlık bir ödül vadedilen Boko Haram'ın lideri Abubakar Shekau bir açıklama yaparak onları köle olarak satmak istediğini söyledi.[33]
Ritüel kölelik (Trokosi), Gana, Togo ve Benin'de, geleneksel dini türbelerin, insanları ve özellikle genç bakire kızları, bir aile üyesinin iddia edilen kabahatleri için kefaret olarak aldığı bir uygulamadır.[34] Gana ve Togo'da Volta Bölgesi'ndeki Ewe ve Benin'de Fon halkları tarafından uygulanmaktadır.[35]
Genel olarak Sahel eyaletlerinde olduğu gibi Çad'da da kölelik, Sahra-ötesi köle ticaretine kadar uzanan uzun bir geçmişe sahiptir ve bugün de devam etmektedir. Batı Afrika'nın başka yerlerinde olduğu gibi, durum etnik, ırksal ve dini olabilir.[36] BM Ofisi[37][38] İnsani İşler Koordinasyonu,[39][40] yoksulluk nedeniyle çocukların ebeveynleri tarafından Çad'daki Arap çobanlara satıldığını bildiriyor.[41]
Borç esareti benzeri kölelik Kongo'nun bazı bölgelerinde yaygındır.[42] Küresel Kölelik Endeksine göre,[43] yaklaşık bir milyondan fazla insan, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde köleleştirilmiştir.[44]
Kadın İşleri Bakanlığı'nda Çocuk Hakları ve Koruma uzmanı olan Mahider Bitew,[45][46] Dire Dawa, Shashemene, Awassa ve ülkenin diğer kasabalarında yapılan bazı çalışmaların, çocuk kaçakçılığının çok ciddi boyutlarda olduğunu gösterdiğini söylüyor. 2003 yılında yapılan bir araştırma, Dire Dava bölgesinden yaklaşık bin çocuğun Ortadoğu ülkelerine kaçırılarak, fuhuşa zorlandığını ortaya koyuyor. Uluslararası Çalışma Örgütü, fuhuşu çocuk işçiliğinin en kötü biçimi olarak tanımlıyor.[47]
Etiyopya'da çocuklar ucuz veya ücretsiz iş gücü sağlamak ve ev hizmetçisi, dilenci ya da fahişelik yaptırılmak için kaçırılıyor.[48][49] Bu çocukların yaşları genellikle 10 ila 18 arasında olup, erkek çocukların genellikle kırsal alanlarda çobanlık yapmaları veya Addis Ababa ve diğer büyük şehirlerde dokuma endüstrisinde çalışmaları beklenirken, kız çocuklarının ev işleri, çocuk bakımı, hasta bakımı gibi sorumluluklar almaları ve fahişelik yapmaları beklenir.[50]
Gana, Togo ve Benin'in bazı bölgelerinde, Gana'da 1998'den beri yasak olmasına rağmen hâlâ tapınak köleliği devam ediyor.[51] Bu kölelik sistemine trokosi (Gana'da) veya Togo ve Benin'de voodoosi denir.[52][53] Genç bakire kızlar türbelerde köle olarak kullanılır ve türbe için ücretsiz iş gücü sağlamak bir yana rahipler tarafından cinsel olarak istismar edilir.[26][54]
Köleliği Koruma İttifakı-Batı Afrika (EPAWA) soruşturmaları, birçok Çinli fahişenin ülkedeki yabancılara hizmet etmek için Gana'ya kaçırıldığını ortaya koyuyor.[55] Accra merkezli sivil toplum kuruluşu Citi Haber Odası'na göre kurbanlar, restoran asistanı kisvesi altında işe alınıyor[56] Daha sonra hapsedilip fuhuşa zorlanıyorlar.[57]
Birleşmiş Milletler Modern Kölelik Biçimleri Özel Raportörü'nün 2012 tarihli bir çalışmasına göre, ev içi kölelik ve zorla çalıştırma, Madagaskar'da artan yoksulluğun bir sonucu olarak devam eden bir sorun ve günden güne artıyor.[58] BM Özel Raportörü çocukları bu durumda savunmasız olarak tanımladı ve özellikle gençlerin zorla çalıştırma, cinsel sömürü ya da zorla evlendirme gibi kölelik biçimlerinden korunamayacağı konusunda endişeli.[59]
Mali'de ülkenin tüm etnik gruplarında, özellikle de Tuareg topluluklarında kölelik hâlâ devam ediyor.[60] Fransızların 1905'te Mali'de köleliği resmen kaldırmasına rağmen birçok köle, özgürleşme isyanının gerçekleştiği 1946'ya kadar efendileriyle birlikte kalmıştır.[61] Bağımsız Mali'nin ilk hükûmeti köleliği sona erdirmeye çalışsa da hükûmetin bu çabaları 1968'den 1991'e kadar askeri diktatörlük tarafından baltalandı.[62] Binlerce insan hala esaret altında ve kölelik bugün de devam ediyor; ancak, Temedt adlı aktif bir sosyal hareket (2012 Uluslararası Kölelik Karşıtı[63][64] ödülünü kazandı) hükûmete ülkedeki köleliği sona erdirmesi için baskı yapıyor.[65][66]
Mali hükûmeti köleliğin devam ettiğini kabul etmemesine rağmen, National Geographic yazarı Kira Salak, köleliğin oldukça bariz olduğunu ve 2002'de Mali'yi ziyaret ettiğinde kendisinin 2 köle satın alıp Timbuktu'da serbest bıraktığını iddia etti.[67] Ayrıca, 2012 Tuareg İsyanı ile[68] eski kölelerin eski efendileri tarafından yeniden ele geçirildiğine dair raporlar bulunmaktadır.[66]
Küresel Güvenlik Endeksi'ne göre Moritanya, köleliğe karşı savunmasızlık sıralamasında 22. sırada ve en yüksek orana sahip ülkelerden biri konumunda.[44] Mevcutta Arap Müslümanların -bidanların- siyahi kölelere, sahip olduğu bir sistem var.[69] Esasen 90.000 Moritanyalı köleleştirilmiş durumda.[70] İktidardaki bidanlar (kelimenin tam anlamıyla beyaz tenli insanlar anlamına gelir), Orta Çağ'da kuzeybatı Afrika'ya göç eden Sanhaja Berberleri ve Beni Hassan Arap kabilelerinin torunlarıdır.[71] Bazı tahminlere göre, 600.000 kadar Moritanyalı ya da nüfusun %20'si hala köleleştirilmiş durumda ve bunların çoğu borç karşılığı işçi olarak kullanılıyor.[72] Moritanya'da kölelik Ağustos 2007'de suç sayıldı.[73] Eski bir Müslüman köle olan Malouma Messoud, köleliğini dini bir lidere anlatmıştı.
"Biz tarihi okulda öğrenmedik, bu sosyal hiyerarşi içinde büyüdük ve onu yaşadık. Köleler, efendilerine itaat etmezlerse cennete gidemeyeceklerine inanıyorlar.[74] Her gün bu fikri dikte eden sosyal ve dini bir sistem içinde yetiştiriliyorlar.[75] "
Moritanya'da köle sahipliği 1981 yılında çıkarılan bir kanunla yasaklanmış olmasına rağmen hâlâ devam etmekte.[76] Ayrıca, Uluslararası Af Örgütü raporlarına göre;[77][78]
| “ | Hükümet yalnızca köleliğin varlığını reddetmekle ve açılan davalara yanıt vermemekle kalmadı, aynı zamanda da bu konuda çalışan örgütlerin faaliyetlerini tanımadı ve çalışmalarını engelledi.[79] | ” |
1997'de Tayarat'tan İmam El hassan Ould Benyamin, ülkesinde köleliği sona erdiren bildiriler hakkındaki görüşlerini şu şekilde ifade etmiştir:
| “ | İslam dininin temel öğretisi olan Kuran'a aykırıdır ve Müslümanların yasal olarak edinilmiş mallarının gasp edilmesi anlamına gelir; devlet eğer İslami bir devlet ise, evimi, karımı veya kölemi ele geçirme hakkına sahip değildir.[80][81] | ” |
Moritanyalı Nelson Mandela olarak adlandırılan Biram Dah Abeid[82] kölelik karşıtı bir eylemci ve Moritanya'daki Haratin etnik grubunun bir üyesi
| “ | Kölelerin özgürleşmesini engelleyen bir tür gayri resmi koalisyon Beydanes -köle sahibi kast-, devlet yetkilileri, polisler, hakimler ve imamlar) var. Bir köle özgür kaldığında, eğer kölelik karşıtı gruplar orada değilse, polis memurları ve yargıçlar, köle teslim olana kadar Arap-Berberilerin köleyi korkutmasına göz yumar.[83] | ” |
Biram, diğer 16 aktivist ile birlikte 11 Kasım 2004'ten bu yana Moritanya'da "kamu düzenini ihlâl" ve "yetkililere hakaret" gibi çeşitli suçlamalardan dolayı yargılanmayı bekliyor.[82]
Moritanya'nın önde gelen kölelik karşıtı aktivisti Biram Dah Abeid'in hikâyesi, Moritanya'da köleliğin yaygınlığını gözler önüne seriyor. Ancak Moritanya'daki insan hakları savunucuları umutlarını kaybetmiyor, çünkü davalarının ileride olumlu değişikliklere yol açacağına inanıyor.[82]
Nijer, çağdaş köleliğin üç biçimiyle önemli sorunlar yaşamaya devam ediyor: kalıtsal kölelik, Uluslararası Kölelik Karşıtı'nın "pasif kölelik" olarak adlandırdığı şey ve wahaya olarak adlandırılan köle evlilikleri.[84] Devam eden kölelik sorunu ve nedeniyle Nijer, Batı Afrika'da özellikle köleliği suç sayan bir yasa çıkaran ilk ülke oldu.[85] Ancak yasaya rağmen, kölelik ülkenin farklı etnik gruplarında devam ediyor. Özellikle kadınların savunmasız durumda olduğu Nijer'de, 2002 nüfus sayımına göre 43.000 kölenin varlığı doğrulanmış durumda[84] 2008'de görülen emsal niteliğindeki bir davada Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu[86][87] (ECOWAS) Adalet Divanı, Nijer hükûmetini bir kadının wahaya evliliğinden dolayı edindiği köle statüsünü sürdürmekten sorumlu buldu ve kadına 21,500 Amerikan Doları tazminat ödenmesine karar verdi.[88]
Sudan, İkinci Sudan İç Savaşı ile birlikte köleliğin tekrar aktif hale geldiği bir ülke konumuna geldi.[89] Ülkedeki insan kaçakçılığının 14.000 ila 200.000 kişi arasında değiştiği tahmin ediliyor.[90]
Sudan'da iç savaş esnasında Hristiyan ve animist tutsaklar genellikle köleleştirildi ve kadın mahkûmlar, İslam hukukunun izin verdiği iddia edilerek cinsel olarak kullanıldı.[91] CBS News'e göre, köleler kişi başı 50 dolara satıldı.[92] 2001'de CNN, Bush yönetiminin, Sudan'da dini baskı gören ve kölelikten endişe duyan muhafazakar Hristiyanların sorunlarını ele almak için Kongrenin baskı yaptığını bildirdi.[93] CNN ayrıca ABD Dışişleri Bakanlığı'nın iddialarını da aktardı:[94] "Sudan hükümetinin köleliği desteklemesi ve sayısız ölümle sonuçlanan askeri harekatı, kısmen kurbanların dini inançlarından kaynaklanmaktadır ."[95]
Loyola Marymount Üniversitesi'nde Tarih profesörü olan Jok Madut Jok,[96] güneyli kadın ve çocukların kuzeyliler tarafından kaçırılmasının amacının kölelik olduğunu belirtiyor. Ancak Sudan hükûmeti, bütün meselenin geleneksel bir kan davasından başka bir şey olmadığında ısrarcı.[97]
Güney Afrika Hükûmeti'nin insan ticaretiyle mücadele için gösterdiği önemli çabalara rağmen ülke, son dört yılda ABD İnsan Ticareti Bakanlığı tarafından "2. kademe İzleme Listesi"[98][99] ne alındı.[100] Namibya, Botsvana, Zimbabve, Lesotho, Mozambik ve Eswatini ile sınır komşusu olan Güney Afrika 5.000 km uzunluğundaki sınırında 72 resmi kapısı ile birlikte "insanların tespit edilmeden girip çıktığı resmi olmayan giriş kapıları"na sahiptir.[101][102] Hal böyle olunca zaten bu "geçirgen" sınırlar yeterince eğitimli olmayan çalışanların da eksikliğiyle daha da geçirgen hale geliyor ve bu da ülkenin kıyı şeridinin büyük bölümünü kontrol için geriye az sayıda polis memuru kalmasına neden oluyor.[103]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
