Mete Tunçay

Mete Tunçay (27 Haziran 1936, İstanbul), Türk siyaset bilimci ve tarih profesörü.

Mete Tunçay
Doğum	27 Haziran 1936 (88 yaşında) İstanbul
Eğitim	1954: Beyoğlu Atatürk Erkek Lisesi 1958: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi 1961-63: London School of Economics and Political Science
Meslek	Tarihçi, siyâsetbilimci
Önemli eser(ler)	Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması 1923-1931
Hareket	Abant Platformu Eş Başkanı
Kurul üyeliği	Helsinki Yurttaşlar Derneği ve Tarih Vakfı yönetim kurulu başkan yardımcısı

Siyasal düşünceler tarihi disiplininin Türkiye'de gelişmesine katkıda bulunmuş bir akademisyendir. Türkiye’de Sol Akımlar ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması adlı kitapları önemli eserlerindendir. 1984'te çıkmaya başlayan Tarih ve Toplum dergisi ile 1994 yılından beri yayımlanmakta olan popüler tarih dergisi Toplumsal Tarih'in yayımlanmasına, Tarih Vakfı'nın kurulmasına öncülük etmiştir.^[1]

Yaşamı

1936 yılında İstanbul'da doğdu. 1954'te Beyoğlu Atatürk Erkek Lisesi'ni bitirdi. 1958'de Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden mezun olduktan sonra aynı yıl Âmme Hukuku ve Siyaset Nazariyeleri kürsüsünde asistan oldu. 1961'de özgürlük kavramı üstüne yazdığı tezle doktora derecesini aldı. 1961-63 yıllarında Rockefeller bursuyla London School of Economics and Political Science'ta incelemeler yaptı. 1966'da Türkiye'de Sol Akımlar 1908-1925 adlı çalışmasıyla Siyasal Teoriler doçenti oldu.

1972'de Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden istifa etti. 1974-1975 yılları arasında Kültür Bakanlığı Yayınlar Daire Başkanı oldu. 1975-1977 yılları arasında Millî Kütüphane'de müşavirlik yaptı.

1978'de İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ndeki görevine döndü. Aynı yıl Sovyet Bilimler Akademisi'nin konuğu olarak Moskova, Leningrad ve Bakü'de; 1979-1980'de de Fulbright bursuyla ABD Stanford Üniversitesi'nde araştırmalarda bulundu.

1981'de Yurt Yayınları'ndan Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek-Parti Yönetiminin Kurulması 1923-1931 adlı kitabı yayımlandı.^[2] 1983 yılında 1402 sayılı yasa uyarınca üniversiteden uzaklaştırıldı. 1987-88'de Freie Universitaet Berlin'de Carl von Ossietzsky Profesörü oldu.

1984-1993 yıllarında aylık Tarih ve Toplum, 1994-1996 yıllarında da Toplumsal Tarih dergilerinin editörlüğünü yaptı. 15 Haziran 1990'da Danıştay kararıyla Siyasal Bilgiler Fakültesi'ndeki görevi iade edildi ancak kendisi 18 Eylül'de istifa etti.

Akademik yaşamına İstanbul Bilgi Üniversitesi Tarih Bölümünde devam etmektedir.^[3] Helsinki Yurttaşlar Derneği ve Tarih Vakfı yönetim kurullarında görev yapmıştır. Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı'nın desteklediği Abant Platformu adlı çalışma grubunun eş başkanlığını yürütmüştür.

Özellikle siyasal düşünceler tarihi disiplininin Türkiye'de gelişmesine katkıda bulunmuştur. İktisadî konularda şerh düşmekle birlikte liberal geleneğe bağlı bir politik duruş sergiledi, sosyalizmi net bir dille savunurken bile liberal-demokrat duruşa saygısını ifade etti.^{[kaynak belirtilmeli]} Bu alanda, özellikle hocası olan 20. asrın önemli filozoflarından liberal-demokrat Karl Popper'dan etkilendiği bilinmektedir. Bugün sosyalist çizgiden ziyade sol-liberal bir entelektüel çizgidedir.^{[kaynak belirtilmeli]} Murat Belge ile birlikte sol-liberal çizginin Türkiye'deki temsilcilerindendir.^{[daha geniş açıklama gerekli]}

Kitapları

• Türkiye'de Sol Akımlar I (1908-1925) (1966)
• Türkiye'de Sol Akımlar II (1925-1936) (1992)
• Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması 1923-1931 (1981)
• Eski Sol Üzerine Yeni Bilgiler (1982)
• Bilineceği Bilmek (1983)
• 1923 Amele Birliği (1989)
• Arif Oruç'un Yarın'ı (1933), İletişim Yayınları (1991) ISBN 975-470-192-X
• Eleştirel Tarih Yazıları, Liberte Yayınları (2005)
• Batı'da Siyasal Düşünceler Tarihi Seçilmiş Yazılar (2004) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
• Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Solun Tarihine Düşülen Notlar (2022) İletişim Yayınları

Çevirileri

• Bizans Siyasal Düşüncesi, G. L. Seidler (V Yayınları)
• Marksist Düşünce Sözlüğü, İletişim Yayınları
• Bilginin Toplumsal Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2001.
• Siyasî İnsan, Seymour Martin LIPSET, Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları, Ankara 1964.
• Açık Toplum ve Düşmanları, cilt 1, Liberte Yayınları
• Din Üstüne, David Hume (Kültür Bakanlığı Yayınları)
• Tarih ve Toplumsal Kuram, Peter Burke, Tarih Vakfı Yurt Yayınları / Kuram Dizisi
• Kutsal Roma İmparatorluğu,Barbara Stollberg-Rilinger, VakıfBank Kültür Yayınları
• Bizans: Toplumsal Ve Siyasal Düşünüşü, Ernest Barker, Dost Kitapevi Yayınları, Ankara, 1982

Kaynakça

Özel

1. Alkan, Mehmet Ö (Temmuz 2016). "80. Yaşında Mete Tunçay'a Saygı Eserleriyle Mete Tunçay.pdf". Toplumsal Tarih Dergisi (271). 28 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.
2. Toprak, Zafer (2016). "Mete Tunçay'ın Tek-Parti Yönetiminin Kuruluşu" Adlı Kitabının Yayımlanış Öyküsü". Toplumsal Tarih, 271. s. 40-42. |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
3. webteam. "Tarih Bölümü - Akademik - Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi". Bilgi.edu.tr. 20 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.

Genel

• Mete Tunçay'a Armağan. İstanbul: İletişim Yayınları. 2007. ISBN 978-975-05-0481-5.