Me'mun el-Küzberi

Me'mun el-Kuzberî (Arapça: مأمون الكزبري; 1914 - 2 Mart 1998),^[2] Suriyeli siyasetçi, başbakan ve devlet başkanı vekili (29 Eylül - 20 Kasım 1961).

Me'mun el-Küzberi مأمون الكزبري
Suriye Devlet Başkanı Yardımcısı[1]
Görev süresi 25 Şubat 1952 - 28 Şubat 1954
Suriye Başbakanı
Görev süresi 29 Eylül 1961 - 20 Kasım 1961
Yerine geldiği	Abdülhamid es-Serrac (Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin parçasıyken)
Yerine gelen	İzzet en-Nus
Suriye Halk Meclisi Başkanı
Görev süresi 24 Ekim 1953 - 16 Şubat 1954
Yerine geldiği	Nazım el-Kudsi
Yerine gelen	Nazım el-Kudsi
Görev süresi 12 Aralık 1961 - 12 Eylül 1962
Yerine gelen	Said el-Gazi
Kişisel bilgiler
Doğum	1914 Şam, Osmanlı Suriyesi, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	2 Mart 1998 (83-84 yaşlarında) Beyrut, Lübnan
Partisi	Arap Kurtuluş Hareketi

Kariyer

Lübnan başkenti Beyrut'ta Lyon Üniversitesinin Saint-Joseph Üniversitesinde uluslararası hukuk okudu, 1943'te Şam'da avukat ve 1948'de Şam Üniversitesinde profesör oldu. 1953'te parlamentoya bağımsız olarak girerek kendisini askerî güç olan Edib Çiçekli ile bağdaştırdı. Parlamento başkanı olarak seçildi ve Çiçekli tarafından anayasa değişikliği yapmak üzere Anayasa Meclisi Başkanı olarak görevlendirildi. Çiçekli ayrıca Küzberi'yi kendi siyasi aracı olan Arap Kurtuluş Hareketinin (AKH) genel sekreteri olarak atadı. Küzberi, ayrıca partinin günlük gazetesi et-Tahrir el-Arabi'yi (Arap Kurtuluşu) de yönetti.

Çiçekli devrildiğinde, Küzberi, meclis başkanı olarak ve anayasaya göre, 25 Şubat 1954'teki olağanüstü toplantıda devlet başkanı seçildi. Suriye ordusunda destekçiler ve Çiçekli muhalifleri arasında askeri çatışmayı önlemeyi başardı ve yönetimi 1949'daki Çiçekli darbesiyle kesilen eski devlet başkanı Haşim el-Etâsî'yi görev süresini tamamlamak için Şam'a geri döndürmeye çağırdı.

Küzberi, AKH'nin başkanı olarak kaldı. Yeni seçimlere katıldı ve aynı yılın Ekim ayında meclise döndü. Şubat 1955'te Başbakan Sabri el-Aseli'nin adalet bakanı olarak atandı ve aynı yılın Eylül ayında Başbakan Said el-Gazi'nin eğitim bakanı oldu. Bu görevi Haziran 1956 yılına kadar tuttu. Mayıs 1956'da Şam Üniversitesinin başkan vekili oldu. 1958'de Şükri el-Kuvvetli başkanlığında Küzberi, hükûmetin bir üyesi olarak Mısır ile Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanan birleşme görüşmelerine katıldı. Birleşme sırasında siyasi olarak aktif değildi ve Suriye Avukatlar Barosu başkanı oldu.

Üç yıl sonra, BAC'yi fesheden 1961 Suriye Darbesi'ni onayladı. Bu darbenin önde gelen subaylarından biri Küzberi'nin kuzeni Haydar el-Küzberi'ydi ve darbe liderleri Me'mun'dan BAC sonrası ilk hükûmeti kurmasını istedi. Küzberi, ağırlıklı olarak teknokratlardan ve üniversite profesörlerinden oluşan bir kabine kurdu. Başbakanlık görevine ek olarak Savunma ve Dışişleri Bakanlığı görevini de üstlendi ve Kasım 1961'deki istifasına kadar devlet başkanı olarak görev yaptı. Asıl amacı, özgür ve demokratik bir seçim yoluyla seçilmiş demokratik bir hükûmeti yeniden kurmaktı. Aralık 1961'de milletvekili seçimleri yapıldı. Küzberi yeniden milletvekili ve meclis başkanı seçildi. Nazım el-Kudsi devlet başkanı oldu. 28 Mart 1962'de hem Küzberi hem de Kudsi, askeri diktatör Abdülkerim en-Nahlavi tarafından bir darbe girişiminde tutuklandı, ancak darbe başarısız olunca serbest bırakıldılar. Küzberi, 12 Eylül 1962'ye kadar meclis başkanı olarak kaldı.

1955'te Bandung'daki Bağlantısızlar Hareketi Konferanslarında ve diğer birçok uluslararası konferansta Suriye'yi temsil etti.

Sürgün ve ölüm

8 Mart 1963'te başka bir darbeden sonra sürgüne gönderildi ve Fas'a taşınmadan önce kısa süreliğine Fransa'ya yerleşti. Rabat, Kazablanka ve Marakeş üniversitelerinde ders verdi. Suriye ve Fas'ta medeni hukukun yorumlanmasında çeşitli kitaplar öğretti ve yayınladı. Arapçanın Fas üniversitelerinde ve mahkemelerinde yayılmasına aktif olarak katıldı. Kitapları Fas mahkemelerinde referans olarak kullanılmaktadır.

1996'da ülkedeki iç savaş sona erince Lübnan'a taşındı. 2 Mart 1998'de Beyrut'ta öldü ve Şam'da toprağa verildi.

Kaynakça

1. Moubayed, Sami M. (2000). Damascus Between Democracy and Dictatorship. ISBN 9780761817444.
2. "March 1998". 11 Aralık 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Alıntılar

• Sami Moubayed "Çelik ve İpek: 1900-2000 Suriye'yi Şekillendiren Kadın ve Erkekler" (Cune Press, Seattle, 2005).