Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi

Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi,^[1] kısaca Körfez İşbirliği Konseyi (İngilizce: Gulf Cooperation Council - GCC) resmi adı ile Arapça: مجلس التعاون لدول الخليج العربیه (Meclis El-Te'avun Liduvel El-Halîc El-Arabî), Basra Körfezi'ne kıyısı bulunan altı Arap ülkesinin ekonomik, siyasal ve sosyal hedefler ile bir araya gelmesiyle oluşturduğu bir ülkeler topluluğudur.

مجلس التعاون لدول الخليج العربية Meclis El-Te'avun Liduvel El-Haliç El-Arabiye Körfez Arap Ülkelerinin İşbirliği Konseyi
Bayrak
Başkent	Riyad
Resmi Dil	Arapça
Hükûmet	Milletler Topluluğu
• Genel Sekreter Casim Muhammed el-Budeyvi • Dönem Başkanlığı Birleşik Arap Emirlikleri
Tarihçe
• Kuruluş 25 Mayıs 1981
Yüzölçümü
• Toplam	2673108 km2
Nüfus
• Tahminî	42,100,000
• Yoğunluk	17.37/km2
Para birimi	Khaleeji (öneri) 6 para birimi --- ISO 4217 Parantez içindeki kodları: Bahreyn dinarı (BHD) Kuveyt dinarı (KWD) Umman riyali (OMR) Katar riyali (QAR) Suudi riyali (SAR) BAE dirhemi (AED)

25 Mayıs 1981 tarihinde kurulan kurul Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden oluşur. Birleşik ekonomik anlaşma 11 Kasım 1981 tarihinde Riyad'da imzalanmıştır. Bu ülkeler Körfez İşbirliği Ülkeleri olarak tanımlanır.^[2]

10 Aralık 2013 tarihinde iki günlük zirvede, Avrupa Birliğine benzer bir "Körfez Birliği" nin oluşumu gündeme geldi.^[3] 12 Ağustos 2014 tarihinde Bahreyn'in başbakanı Halife bin Salman El Halife, Körfez birliği'nin kurulmasına yeniden ilgi gösterdi ve bölgedeki güncel olayların teklifin önemine değindi belirtti.^[4]

Hedefleri

Kurulun açıklanmış hedefleri şunlardır:

• Ekonomi, finans, ticaret, gümrük, turizm, kanun yapma ve yönetim gibi alanlarda benzer düzenlemeler kurmak
• Sanayi, madencilik, tarım, su ve hayvancılık dallarında bilimsel ve teknik ilerleme sağlamak
• Bilimsel araştırma merkezleri kurmak
• Ticaret ortaklığı geliştirmek
• Özel sektörle beraberlik kurmak
• İnsanları arasındaki beraberliği kuvvetlendirmek
• "Khaleeji" adı verilen ortak para birimi kullanmak

Bazı ülkeler ile ilişkileri

Bütün Basra Körfezi ülkeleri bu kurulun üyesi değildir. İran özellikle dahil edilmemiştir^[5] ve 2003 yılına kadar Irak Körfez ülkeleri için İran'a karşı bir güvenlik bariyeri olarak yer almıştır.^[6] Yemen 2006 yılında üyelik için görüşmelere başlamıştır ve 2016 yılına kadar üye olmayı ümit etmektedir.^[7]

Bahreyn ayaklanması ortasında, Suudi Arabistan ve BAE, Bahreyn protestolarını bastırmak için Bahreyn'e kara birlikleri gönderdi. Kuveyt ve Umman asker göndermekten kaçınmıştır. Aralık 2011 yılında Suudi Arabistan, Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyinin bir konfederasyon oluşturulmasını önerdi.^[8] İtirazlar, diğer ülkeler tarafından önerisine karşı ortaya atılmıştır.^[9][10] Ürdün, Fas ve Yemen'nin gelecekteki üyeliğine ilişkin tartışmalar olmuştur.^[11][12]

Irak

Irak konsey üyesi değildir ve Basra Körfezi kıyısındaki tek Arap ülkesidir. Irak'ın ortak üyeliği Körfez Savaşı'nda Kuveyt'i işgali sonrasında 1990 yılında kesildi.^[13][14] 2009 yılında Irak, Ticaret Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi Odaları karteline katılmaya hazır olduğu bildirildi.^[15]

2012 yılında, Irak Savunma Bakanı Saadoun el-Dulaimi, Irak'ın Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi'ne katılmak istediğini belirtti.^[16] Kuveyt, Irak'ın Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi katılmasını desteklemektedir.^[17]

İran

Aralık 2012 Manama zirvesinde, Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi üyesi ülkeler kendi iç işlerine müdahale ettiği gerekçesiyle İran'ın buna bir son vermesi çağrısında bulundular.^[18]

Ürdün ve Fas

Mayıs 2011'de, Ürdün'ün ilk 15 yıl önce gönderilen Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi'ne katılma isteği kabul edildi ve Fas birliğe katılmaya davet edildi.^[19][20][21] 8 Eylül 2011'de, her iki ülke için beş yıllık bir ekonomik plan, iki ülkenin dışişleri bakanları ve Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi ülkelerinin görüşmeleri arasında bir araya getirildikten sonra ortaya kondu. Katılım planına bakılsa da, katılımcının katılımı için bir zaman çizelgesi olmadığı ve tartışmaların devam edeceği belirtildi.

Ürdün ve Fas şu anda konseyde olmayan iki Arap monarşisi olduğundan, mevcut üyeler onları güçlü potansiyel müttefik olarak görüyor. Ürdün, Suudi Arabistan sınırında ve ekonomik olarak Basra Körfezi ülkelerine bağlıdır. Fas, Basra Körfezi yakınında olmasa da, Fas dışişleri bakanı Taieb Fassi Fihri, "coğrafi mesafenin güçlü bir ilişkiye engel teşkil etmediğini" belirtti.

Yemen

Yemen Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi üyelik müzakerelerindedir ve Basra Körfezi'nde hiçbir sahil şeridine sahip olmamasına rağmen 2015 yılına kadar katılmayı umut etmiştir. Yemen Arap Yarımadası ve diğer konsey üyeleri ile ortak bir kültür ve tarihe sahiptir. Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi, Yemen'in Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi Standardizasyon İdaresi, Endüstriyel Danışmanlık Körfezi Örgütü (GOIC), Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi Denetim ve Muhasebe Kurumu, Körfez Radyo ve TV Kurumu, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi Sağlık Bakanları Konseyi, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi Eğitim ve Öğretim Bürosu, Çalışma ve Sosyal İşler Konseyi Bakanlar ve Körfez Kupası Futbol Turnuvası, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi'ne katılımını onayladı. Konsey, Yemen'in üye devletlerinin bu kurumlarda aynı hak ve yükümlülüklere sahip olması için gerekli tüm yasal önlemlerin alınmasına yönelik talimatlar verdi.^[22]

Mayıs 2017'de, Körfez İşbirliği Konseyi, Yemen'in güneyinde, Yemen Devlet Başkanı Abd-Rabbu Mansour Hadi ile birlikte Güney Yemen'in ayrılması için çağrıda bulunan geçici bir siyasi konsey oluşumunu reddetti.^[23]

Genel Sekreterler

• 26 Mayıs 1981 - Nisan 1993, Abdullah Bişara,^[24] Kuveyt
• Nisan 1993 - Nisan 1996, Fahim bin Sultan al-Qasimi, Birleşik Arap Emirlikleri
• Nisan 1996 - 31 Mart 2002, Jamil bin Ibrahim al-Hujailan, Suudi Arabistan
• 1 Nisan 2002 - 31 Mart 2011, AbdulRahman bin Hamad al-Attiyah, Katar
• 1 Nisan 2011 - ..., Abdullatif bin Rashid Al-Zayani, Bahreyn

Dış bağlantılar

• Körfez Arap Ülkelerinin İşbirliği Konseyi - Genel Sekreterlik: Arapça*17 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Körfez Arap Ülkelerinin İşbirliği Konseyi Muhasebe ve Denetleme Kuruluşu28 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

1. "Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (KİK)". Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2016.
2. "Tourism Australia Körfez Ülkelerine Olan Bağlantılarını Artırır". 6 Kasım 2005. 21 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2007.
3. "Gulf Union on agenda at annual GCC summit". El-Arabiye. 10 Aralık 2013. 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2014.
4. "Gulf Union 'crucial for stability'". gulf-daily-news.com. Gulf Daily News. 12 Ağustos 2014. 13 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2014.
5. "Körfez Arap Ülkeleri ve İran'ın Nükleer Programı". Washington Institute for Near East Policy. 21 Aralık 2005. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2007.
6. "Iran, Irak ve Körfez Bölgesi". 27 Şubat 2007. Erişim tarihi: 7 Nisan 2007.^{[ölü/kırık bağlantı]}
7. "Yemen 2016 yılında GCC üyeliği için umutlu". Yemen Times. 19 Aralık 2006. 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2007.
8. "GCC Members Consider Future of Union". 22 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2015.
9. "Saudi Arabia Seeks Union of Monarchies in Region." 8 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The New York Times, 14 May 2012.
10. Ian Black (14 Mayıs 2012). "Gulf unity plan on hold amid Iranian warning". The Guardian. 17 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012.
11. Asma Alsharif (10 Mayıs 2011). "1-Gulf bloc to consider Jordan, Morocco membership". Reuters. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2011.
12. "Yemen to join GCC by 2015". 25 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2015.
13. Low, Linda; Carlos Salazar, Lorraine (2011). The Gulf Cooperation Council: A Rising Power and Lessons for ASEAN. Institute of Southeast Asian Studies. s. 41. ISBN 9789814311403. 17 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2013. Iraq was once an associate member, but this was suspended when it invaded Kuwait
14. Wuthnow, Joel (6 Haziran 2013). "China and the Iran Nuclear Issue: Beyond the Limited Partnership". United States-China Economic and Security Review Commission.^{[ölü/kırık bağlantı]}
15. "Iraq to join GCC trade federation". 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2015.
16. "Dulaimi confirmed that Iraq sought to join the Gulf Cooperation Council (GCC)". 28 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2020.
17. "Kuwait stresses necessity for Iraq to join GCC". 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2014.
18. "GCC states slam Iran interference in region." 9 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Al Jazeera. 25 Aralık 2012.
19. "PressTV". www.presstv.ir. 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2017.
20. Mu Xuequan (11 Mayıs 2011). "GCC welcomes Jordan's request to join the council". Xinhua. 21 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2011.
21. Al-Rantawi, Oraib (17 Temmuz 2011). "GCC membership may be a burden on Jordan's security". 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2012.
22. See the Closing Statement of the Twenty-Second Session 12 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. GCC the Final Communiqué of the 29th Session 12 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
23. "GCC rejects formation of Yemen transitional council". Aljazeera. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2017.
24. "Klip 426: Eski Körfez Ülkelerinin İşbirliği Meclisi'nin Genel Sekreteri Abdullah Bişara İle Röportaj". TV Monitor Project, Middle East Media Research Institute (MEMRI). 12 Aralık 2004. 2 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2007.