Kullanıcı:Trololoadam/Birleşik Krallık tarihi
From Wikipedia, the free encyclopedia
Birleşik Krallık tarihi, 18. yüzyılın başlarında Birlik Antlaşması ve Birlik Yasaları ile başlar. Birleşik Krallık'ın çekirdeği, 1707'de İngiltere ve İskoçya krallıklarının[1] siyasi birliği yoluyla Büyük Britanya adlı yeni bir üniter devletin kurulmasıyla oluştu. Tarihçi Simon Schama, bu yeni Büyük Britanya devleti hakkında şunları söylemiştir:
Düşmanca bir birleşme olarak başladı, ancak dünyanın en güçlü ve sağlam birliğine dönüştü... Bu Avrupa tarihindeki en hayret verici dönüşümlerden biriydi. [2]
1800 Birlik Yasası'yla İrlanda Krallığı eklenerek Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı oluştu.
Yeni devletin ilk yıllarına, 1746 Culloden Savaşı'nda Stuart hanedanı destekçilerinin yenilgisiyle sonuçlanan Jakobit ayaklanmaları damga vurdu. 1763'te Yedi Yıl Savaşları'ndaki zafer, Birinci Britanya İmparatorluğu'nun büyümesine yol açtı. Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nda Birleşik Devletler, Fransa ve İspanya tarafından yenilgiye uğrayan Büyük Britanya, 13 Amerikan kolonisini kaybetti ve İkinci Britanya İmparatorluğu Asya ve Afrika merkezli inşa edildi. Sonuç olarak, Britanya kültürü ve onun teknolojik, politik, hukuki ve dilsel etkisi dünyaya yayıldı. 1793'ten 1815'e kadar ülkenin başlıca gündemi, Britanya elitlerinin büyük bir tehdit olarak gördüğü Fransız Devrimi ile ardından gelen Napolyon hükümdarlığıydı. Britanya bu dönemde Napolyon'u devirmek için var gücüyle çalıştı, bu amaçla birçok ittifak kurdu ve 1815'te bunu başardı. 1783'te iktidara gelen Tory Partisi, 1830'a kadar (kısa bir dönem hariç) iktidarda kaldı. Genellikle Evanjelik dini unsurlardan kaynaklanan reform güçleri, siyasi akımları çeşitlendiren ve ekonomiyi serbest ticarete açan onlarca yıllık reform dönemini başlattı. 19. yüzyılın önde gelen siyasi liderleri arasında Palmerston, Disraeli, Gladstone ve Salisbury vardı. Viktorya Dönemi, Britanya'nın dünya ekonomisine hakim olduğu, 1815'ten 1914'e kadar genel olarak barışın hakim olduğu ve kültürel olarak orta sınıf erdemlerinin baskısının hissedildiği refah yıllarıydı. Britanya'nın Fransa, Rusya ve Birleşik Devletler ile ittifak olduğu I. Dünya Savaşı'nda (1914–1918), Almanya ile sürdürülen topyekun savaş Britanya'nın başarısı ile sonuçlandı. Ortaya çıkan Milletler Cemiyeti, iki savaş arası dönem Britanya'sında çokça destek bulmuş bir projeydi. Bu dönemde, İmparatorluk ile Londra finans piyasalarının gücünü korumasına karşın, Britanya sanayisi Almanya'nın ve özellikle Birleşik Devletler'in gerisinde kalmaya başladı. Barış istek ve düşüncesi o kadar güçlüydü ki, , 1939'da Nazilerin Polonya'yı işgali II. Dünya Savaşı'nı başlatana kadar, Britanyalılar Hitler Almanya'sının yatıştırılmasını desteklediler. II. Dünya Savaşı'nda Sovyetler Birliği ile ABD, Müttefik Devletler olarak Birleşik Krallık'ın yanında savaştı.
Britanya, 1956 Süveyş Krizi'nde görüldüğü gibi artık askeri veya ekonomik bir süper güç değildi. Britanya artık bir imparatorluğu sürdürecek zenginliğe sahip olmadığından neredeyse tüm sömürgelerine bağımsızlık verdi.[kaynak belirtilmeli] Yeni devletlerin çoğu İngiliz Milletler Topluluğu'na katıldı. Savaş sonrası yıllarda yaşanan büyük zorluklar, Birleşik Devletler ile Kanada'dan gelen büyük ölçekli mali yardımla bir miktar hafifledi. Ülke 1950'lerde yeniden refaha kavuştu. Aynı dönemde 1945'ten 1950'ye kadar süren İşçi Partisi hükûmeti bir refah devleti yarattı, birçok sektörü kamulaştırdı ve Ulusal Sağlık Servisi'ni kurdu. Birleşik Krallık, 1945'ten sonra komünist genişlemeye karşı güçlü bir tavır aldı. Soğuk Savaş'ta önemli rol oynayan ülke, Batı Almanya, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve diğer bazı ülkelerle anti-Sovyet bir askeri ittifak olarak NATO'nun kurulmasına katkı sağladı. NATO halen güçlü bir askeri örgüt olarak varlığını sürdürmektedir. Birleşik Krallık, kuruluşundan bu yana Birleşmiş Milletler'in üyesi olmasının yanı sıra çok sayıda uluslararası kuruluşun önde gelen üyelerinden biri olmuştur. 1990'larda neoliberalizm, kamulaştırılmış endüstrilerin özelleştirilmesine ve piyasaların önemli ölçüde serbestleştirilmesine yol açtı. Londra'nın dünyanın önde gelen finans merkezi statüsü sürekli olarak büyüdü. 1990'lardan bu yana, Kuzey İrlanda, İskoçya ve Galler'deki büyük ölçekli yetki devri hareketleri, karar alma süreçlerini yerelleştirdi. Britanya'nın, Batı Avrupa ile ekonomik ilişkileri çalkantılı bir seyir izledi. 1973'te Avrupa Ekonomik Topluluğu'na katıldı ve böylece İngiliz Milletler Topluluğu ile ekonomik bağlarını zayıflattı. Ancak 2016'daki Brexit referandumu, Britanya'nın 2020'de Avrupa Birliği'nden ayrılmasıyla sonuçlandı.
1922'de, İrlanda'nın 26 kontluğu Britanya'dan ayrılarak Özgür İrlanda Devleti'ni oluşturdu; bir gün sonra Kuzey İrlanda, Özgür Devlet'ten ayrıldı ve Birleşik Krallık'a döndü. 1927'de Birleşik Krallık, resmi unvanını Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı olarak değiştirdi,[3] bu isim Britanya ve (1945'ten sonra) Birleşik Krallık veya BK olarak kısaltıldı.