Güney Kore
Doğu Asya'da bir ülke / From Wikipedia, the free encyclopedia
Güney Kore, resmî adıyla Kore Cumhuriyeti (Korece: 대한민국 Daehan Mingug), Doğu Asya'da Kore Yarımadası'nın güney kısmını oluşturan ve Kuzey Kore ile kara sınırını paylaşan, Doğu Asya’daki bir ülkedir.[8] Kore adı, eskiden Doğu Asya’nın güçlü krallıklarından biri olan[9][10][11][12] ve Büyük Gwanggaeto altında[13] Kore Yarımadası, Mançurya’nın büyük bölümünü, Rus Uzak Doğusu[14] ve İç Moğolistan’ın[15] bazı bölgelerini yönetmiş olan Goguryeo’dan gelmektedir. Başkenti Seul, büyük bir küresel şehirdir[16] ve Güney Kore'nin 51 milyondan fazla insanının yarısı, dünyanın dördüncü en büyük metropol ekonomisi olan Seul Ulusal Başkent Bölgesi'nde yaşamaktadır.[9]
Kore Cumhuriyeti | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Slogan Korece: "홍익인간" ("弘益人間") "İnsan dünyasında geniş çapta yardım / İnsanlığın Refahına Fedakârlık"[1] | |||||||||||||||||||
Başkent ve en büyük şehir | Seul 37°33′K 126°58′D | ||||||||||||||||||
Resmî dil(ler) | Korece (Pyojuneo) Kore İşaret Dili[2] | ||||||||||||||||||
Resmi alfabe | Hangul | ||||||||||||||||||
Etnik gruplar (2019)[3] |
| ||||||||||||||||||
Demonim |
| ||||||||||||||||||
Hükûmet | Üniter başkanlık cumhuriyeti | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Yasama organı | Ulusal Meclis | ||||||||||||||||||
Kuruluş tarihi | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Yüzölçümü | |||||||||||||||||||
• Toplam | 100.363 km2 (107.) | ||||||||||||||||||
• Su (%) | 0,3 | ||||||||||||||||||
Nüfus | |||||||||||||||||||
• 2023 tahminî | 51.966.948[4] (28.) | ||||||||||||||||||
• Yoğunluk | 507/km2 | ||||||||||||||||||
GSYİH (SAGP) | 2021 tahminî | ||||||||||||||||||
• Toplam | 2,437 trilyon $[5] (14.) | ||||||||||||||||||
• Kişi başına | 47.027 $[5] (25..) | ||||||||||||||||||
GSYİH (nominal) | 2021 tahminî | ||||||||||||||||||
• Toplam | 1,807 trilyon $[5] (10.) | ||||||||||||||||||
• Kişi başına | 34.866 $[5] (26.) | ||||||||||||||||||
Gini (2016) | ▼ 35.7[6] orta · 93. | ||||||||||||||||||
İGE (2019) | 0.916[7] çok yüksek · 23. | ||||||||||||||||||
Para birimi | Kore Cumhuriyeti wonu (₩, KRW) | ||||||||||||||||||
Zaman dilimi | UTC+9 (Kore Standart Saati) | ||||||||||||||||||
Kullanılmıyor | |||||||||||||||||||
Tarih formatı | yyyy년 aa gg yyyy/aa/gg | ||||||||||||||||||
Trafik akışı | sağ | ||||||||||||||||||
Telefon kodu | 82 | ||||||||||||||||||
ISO 3166 kodu | KR | ||||||||||||||||||
İnternet alan adı | |||||||||||||||||||
Resmî site korea.net | |||||||||||||||||||
|
Kore Yarımadası'nda ilk yerleşkeler, Alt Paleolitik dönemde görülmüştür.[17][18] İlk krallığı, MÖ 7. yy'ın başlarında Çin kayıtlarında görülmüştür. Üç Kore Krallığı'nın 7. yüzyılın sonlarında Silla ve Balhae ile birleştirilmesinin ardından[19] Kore, Goryeo hanedanı (918-1392) ve Joseon hanedanı (1392-1897) tarafından yönetildi. Ardından gelen Kore İmparatorluğu, 1910’da Japonya İmparatorluğu’na eklendi. II. Dünya Savaşı’ndan sonra Kore, Sovyet ve ABD’nin yönettiği bölgelere ayrıldı; ikincisi, Ağustos 1948’de Kore Cumhuriyeti oldu. Kore Savaşı'nın 1953'te sona ermesinden sonra, ülke ekonomisi 1980 ve 1990 arasında dünyadaki kişi başına ortalama GSYH'deki en hızlı artışı kaydeden ülke ekonomisi hızla yükselmeye başladı.[20] Otoriter yönetim 1987'de sona erdi ve ülke şu anda ülke, Asya'daki en üst düzey basın özgürlüklerinden birisine sahip.[21][22] Güney Kore, OECD'nin Kalkınma Yardım Komitesi, G20 ve Paris Kulübü'nün bir üyesidir.
Güney Kore çok gelişmiş bir ülke ve nominal GSYİH'ya göre dünyanın en büyük 10. ekonomisidir.[23] Vatandaşları, dünyanın en hızlı internet erişimine[24] ve dünyadaki en uzun yıllık yükseköğrenim eğitimine sahip olmakla birlikte,[25] dünyanın ikinci en yüksek sağlık koşullarına uyarlanmış yaşam beklentisine yol açarak dünyanın en yüksek kalitede sağlık hizmetine eşit erişimine sahiptir.[26] Dünyanın en büyük 9. ihracatçısı ve en büyük 9. ithalatçısı olan Güney Kore, birçok teknoloji ve yenilik odaklı alanda dünya lideridir. Güney Kore, 2014'ten bu yana 6 yıl boyunca Bloomberg İnovasyon Endeksi tarafından dünyanın en yenilikçi ülkesi seçildi.[27][28] 21. yüzyıldan bu yana, Güney Kore, Kore Dalgası olarak adlandırılan bir fenomen olan K-pop ve TV dizileri gibi küresel olarak etkili pop kültürüyle ünlüdür.[29][30][31][32][33]