Kaya sanatı
From Wikipedia, the free encyclopedia
Arkeolojide kaya sanatı, doğal yüzeylere, tipik olarak dikey taş yüzeylere yerleştirilen insan yapımı işaretlerdir. Hayatta kalan tarihi ve tarih öncesi kaya sanatının büyük bir kısmı mağaralarda veya kısmen kapalı kaya sığınaklarında bulunur; bu tip aynı zamanda mağara sanatı veya paryetal sanatı olarak da adlandırılabilir. Küresel bir fenomen olan kaya sanatı, dünyanın kültürel açıdan farklı birçok bölgesinde bulunur. İnsanlık tarihi boyunca birçok bağlamda üretilmiştir. Teknik açıdan ana gruplar şunlardır: kaya yüzeyine oyulmuş veya kazınmış petroglifler, mağara resimleri ve oyulmuş kaya kabartmaları. Başka bir teknik, zeminde oluşan jeogliflerdir. Bilinen en eski kaya sanatı, Avrupa, Avustralya, Asya ve Afrika'da bulunan Üst Paleolitik dönemden kalmadır. Bu sanat eserlerini inceleyen antropologlar, bunların muhtemelen büyülü-dini önemi olduğuna inanmaktadır.
Kaya sanatı çalışmalarının arkeolojik alt disiplini, ilk olarak 19. yüzyılın sonlarında Batı Avrupa'nın bazı bölgelerinin mağara sistemlerinde bulunan Üst Paleolitik kaya sanatını inceleyen Frankofon bilim adamları arasında gelişti. Kaya sanatı, onları hem kutsal öğeler hem de kültürel miraslarının önemli bileşenleri olarak gören dünyanın çeşitli yerlerindeki yerli halklar için önemli olmaya devam ettiğini gösterdi.[1] Bu tür arkeolojik alanlar kültürel turizm için önemli kaynaklar haline gelebilir ve estetik nitelikleri nedeniyle popüler kültürde kullanılmış olabilir.[2]
Kaya sanatı örnekleri Türkiye'de de bulunmaktadır. Bunlardan biri, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Pırnallı köyünde bulunan ve Dahatula olarak bilinen mevkideki kaya resimleridir. Dahatula (დახატულა), Gürcüce bir kelime olup "resimlenmiş" anlamına gelir.[3][4]