Kalay(IV) klorür

Kalay tetraklorür olarak da bilinen kalay(IV) klorür, inorganik bir kalay ve klor bileşiğidir. Havayla temas ettiğinde duman çıkaran, renksiz, higroskopik bir sıvıdır. Diğer kalay bileşiklerinin öncülü olarak kullanılır.^[1] İlk olarak Andreas Libavius (1550–1616) tarafından keşfedildi ve Spiritus fumans libavii olarak biliniyordu.

 

Kalay(IV) klorür

Tin (IV) chloride Susuz kalay klorür Tin(IV) chloride pentahydrate.jpg Pentahidratı
Adlandırmalar
IUPAC adı Tetraklorostannan Kalay tetraklorür Kalay(IV) klorür
Diğer adlar Stannik klorür
Tanımlayıcılar
CAS numarası	7646-78-8  10026-06-9 (pentahydrate)
3D model (JSmol)	susuz: Etkileşimli görüntü pentahidrat: Etkileşimli görüntü
ChemSpider	22707
ECHA InfoCard	100.028.717
EC Numarası	231-588-9
PubChem CID	24287
RTECS numarası	XP8750000
UNII	67H76LFL3V
UN numarası	1827
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID1029679
InChI InChI=1S/4ClH.Sn/h4*1H;/q;;;;+4/p-4  Key: HPGGPRDJHPYFRM-UHFFFAOYSA-J  InChI=1/4ClH.Sn/h4*1H;/q;;;;+4/p-4 Key: HPGGPRDJHPYFRM-XBHQNQODAC
SMILES susuz: Cl[Sn](Cl)(Cl)Cl pentahidrat: Cl[Sn-2](Cl)(Cl)([OH2+])([OH2+])Cl.O.O.O
Özellikler
Molekül formülü	SnCl4
Molekül kütlesi	260.50 g/mol
Görünüm	duman çıkaran renksiz sıvı
Koku	Acrid
Yoğunluk	2.226 g/cm3 (susuz) 2.04 g/cm3 (pentaidrat)
Erime noktası	-3.407 °C (-6.101 °F; -3.134 K) (anhydrous) 56 °C (133 °F; 329 K) (pentahydrate)
Kaynama noktası	11.415 °C (20.579 °F; 11.688 K)
Çözünürlük (su içinde)	hidrolize olur
Çözünürlük	soluble in alcohol, benzene, toluene, chloroform, acetone, kerosene, CCl4, methanol, gasoline, CS2
Buhar basıncı	2.4 kPa
Manyetik alınganlık (χ)	−115·10−6 cm3/mol
Kırınım dizimi (nD)	1.512
Yapı
Kristal yapı	monoclinic (P21/c)
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
İşaret sözcüğü	Danger
Tehlike ifadeleri	H314, H412
Önlem ifadeleri	P260, P264, P273, P280, P301+P330+P331, P303+P361+P353, P304+P340, P305+P351+P338, P310, P321, P363, P405, P501
NFPA 704 (yangın karosu)	3 0 1
Güvenlik bilgi formu (SDS)	ICSC 0953
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar	Tin(IV) fluoride Tin(IV) bromide Tin(IV) iodide
Diğer katyonlar	Carbon tetrachloride Silicon tetrachloride Germanium tetrachloride Lead(IV) chloride
Benzeyen bileşikler	Tin(II) chloride
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Hazırlanması

Klor gazının 115 C'de kalay ile reaksiyonundan hazırlanır:

Sn + 2Cl₂ → SnCl₄

Uygulamalar

Organokalay bileşiklerinin öncülü

Susuz kalay(IV) klorür, organokalay kimyasında önemli bir öncüdür. Grignard reaktifleri ile kalay(IV) klorür, tetraalkilkalay bileşiklerini verir:

SnCl ₄ + 4 RMgCl → SnR ₄ + 4 MgCl ₂

Susuz kalay(IV) klorür, tetraorganokalay bileşikleriyle reaksiyona girer:

SnCl₄ + SnR₄ → 2 SnCl₂R₂

Bu organokalay halojenürler, katalizörler (örneğin, dibütilkalay dilaurat) ve polimer stabilizatörleri için yararlı öncüllerdir.^[2]

Kalay(IV) klorür, Friedel-Crafts reaksiyonlarında Lewis asidi katalizörü olarak kullanılır.^[1] Örneğin tiyofenin 2-asetiltiyofen verecek şekilde asetilasyonu kalay(IV) klorür tarafından desteklenir.^[3] Benzer şekilde kalay(IV) klorür nitrasyonlar için faydalıdır.^[4]

Güvenlik

Kalay(IV) klorür, havayla temas ettiğinde tahriş edici (ancak ölümcül olmayan) yoğun bir duman oluşturduğu için Birinci Dünya Savaşı'nda kimyasal silah olarak kullanıldı. Savaşın sonlarına doğru kalay kıtlığı nedeniyle yerini silisyum tetraklorür ve titanyum tetraklorür karışımı aldı.^[5]

Kaynakça

1. Egon Wiberg, Nils Wiberg, Arnold Frederick Holleman (2001). Inorganic Chemistry. Elsevier. ISBN 0-12-352651-5.KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
2. G. G. Graf "Tin, Tin Alloys, and Tin Compounds" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, 2005 Wiley-VCH, Weinheim. DOI:10.1002/14356007.a27_049
3. John R. Johnson, G. E. May (1938). "2-Acetothienone". Organic Syntheses. 18: 1. doi:10.15227/orgsyn.018.0001.
4. Thurston, David E.; Murty, Varanasi S.; Langley, David R.; Jones, Gary B. (1990). "O-Debenzylation of a Pyrrolo[2,1-c][1,4]benzodiazepine in the Presence of a Carbinolamine Functionality: Synthesis of DC-81". Synthesis. 1990: 81–84. doi:10.1055/s-1990-26795.
5. Fries, Amos A. (2008). Chemical Warfare. Read. ss. 148-49, 407. ISBN 978-1-4437-3840-8..