István Tisza
Macar siyasetçi (1861-1918) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Kont István Tisza de Borosjenő et Szeged (22 Nisan 1861 - 31 Ekim 1918) Macar siyasetçi, siyaset bilimci, başbakan ve Macar Bilimler Akademisi üyesi. Yaşamının en öne çıkan dönemi ikinci defa başbakan olduğu sırada Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'na girmesidir. Daha sonra Krizantem Devrimi sırasında aynı zamanda Macaristan'ın Avusturya ile olan siyasi birliğini bitirdiği gün olan 31 Ekim 1918'de suikaste uğrayarak öldürülmüştür. Tisza Avusturya Macaristan imparatorluğu'nun çifte monarşi rejimini desteklemiştir ve o zamanların liberal-muhafazakâr ittifakı içinde yer almıştır.
Kont István Tisza de Borosjenő et Szeged | |
---|---|
Macaristan Krallığı Başbakanı | |
Görev süresi 3 Kasım 1903 - 18 Haziran 1905 (1 yıl, 227 gün) | |
Hükümdar | Franz Joseph |
Yerine geldiği | Károly Khuen-Héderváry |
Yerine gelen | Géza Fejérváry |
Görev süresi 10 Haziran 1913 - 15 Haziran 1917 (4 yıl, 5 gün) | |
Hükümdar | Franz Joseph I. Karl |
Yerine geldiği | László Lukács |
Yerine gelen | Móric Esterházy |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 22 Nisan 1861(1861-04-22) Peşte, Macaristan Krallığı |
Ölüm | 31 Ekim 1918 (57 yaşında) Budapeşte, Macaristan Krallığı |
Dini | Kalvinizm |
1887 yılından beri meclis üyesi olan Tisza bir taraftan İmparatorun inatçı mizacının öte taraftan da aşırı siyasi görüşlülerin devrimci ruhlarının nasıl durumu tam bir çıkmaza sürüklediğini görmekteydi. 1867 Avusturya-Macaristan Antlaşması'nı doğrudan desteklemiştir. Sonuna kadar sosyal konularda tutucu olan Tisza büyük arazilerin bölünmesine ve cephede savaşan askerlere oy hakkı verilmesi gibi en mütevazı reform önerilerine bile inatla karşı çıkmıştır.[1] 1918 yılından önce Macar nüfusunun yalnızca %10'u seçme ve seçilme hakkına sahipti. Ancak ekonomik konularda sanayileştirmeyi destekleyen ve teşvik eden bir yenilik yanlısıydı ve bu nedenle Macaristan'ın ekonomik inkişâfını baltalayacağını düşündüğü Antisemitizm'e karşıydı.
Tisza'nın örnek aldığı kişi Otto von Bismarck'tı. Ekonomist olarak tarihî İngiliz ekonomi ekolünün kavramlarını takip etmiştir. Hukukçu ve siyaset bilimci olarak Tisza "gelişimin ideal yolu" olarak tanımladığı İngiltere'nin toplumsal ve siyasal gelişimini önde tutmuştur.[2]