Yüksek tansiyon
atardamarlardaki kan basıncının yükseldiği kronik bir tıbbi durum / From Wikipedia, the free encyclopedia
Yüksek tansiyon da denilen hipertansiyon, atardamarlardaki kan basıncının sürekli yükseldiği uzun süreli tıbbi bir durumdur.[11] Yüksek tansiyon genellikle semptomlara neden olmaz.[1] Ancak felç, koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, atriyal fibrilasyon, periferik arter hastalığı, görme kaybı, kronik böbrek hastalığı ve demans için önemli risk faktörüdür.[2][3][4][12]
Yüksek tansiyon | |
---|---|
Diğer adlar | Arteriyel hipertansiyon, yüksek tansiyon |
Arteriyel hipertansiyonu gösteren otomatik kol tansiyon aleti (sistolik kan basıncı 158 mmHg, diyastolik kan basıncı 99 mmHg ve kalp atış hızı 80 atım/dakika ile gösterilir) | |
Uzmanlık | Kardiyoloji |
Belirtiler | Yok[1] |
Komplikasyon | Koroner arter hastalığı, inme, kalp yetmezliği, periferik arter hastalığı, görme kaybı, kronik böbrek hastalığı, demans[2][3][4] |
Nedenleri | Genellikle yaşam tarzı ve genetik faktörler[5][6] |
Risk faktörü | Uyku eksikliği, fazla tuz, aşırı vücut ağırlığı, sigara içme, alkol,[1][5] hava kirliliği[7] |
Tanı | Dinlenme kan basıncı 130/80 or 140/90 mmHg[5][8] |
Tedavi | Yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar[9] |
Sıklık | Dünya çapında %16–37[5] |
Ölüm | 9,4 milyon / %18 (2010)[10] |
Hipertansiyon dünyada önemli bir erken ölüm nedenidir.[13]
Yüksek tansiyon, birincil (sürekli) hipertansiyon veya ikincil hipertansiyon olarak sınıflandırılır.[5] Vakaların yaklaşık %90-95'i "birincil hipertansiyon" olup, altta yatan herhangi belirli sebep olmadan kan basıncının yüksek olması ve genetik faktörlerden kaynaklanan yüksek tansiyon olarak tanımlanır.[5][6] Riski artıran yaşam tarzı faktörleri arasında diyette aşırı tuz, aşırı vücut ağırlığı, sigara içme, fiziksel hareketsizlik ve alkol kullanımı vardır.[1][5] Vakaların geri kalan %5-10'u, kronik böbrek hastalığı, böbrek arterlerinin daralması, endokrin bozukluğu veya doğum kontrol haplarının kullanılması gibi net tanımlanabilir bir nedene bağlı yüksek tansiyon olarak tanımlanan ikincil yüksek tansiyon olarak sınıflandırılır.[5]
Kan basıncı sistolik sistol (büyük tansiyon) ve diyastolik diyastol (küçük tansiyon) basınçları olarak iki ölçüme göre sınıflandırılır.[1] Çoğu yetişkin için istirahat halindeki normal kan basıncı sistolik 100-130 milimetre cıva (mmHg) ve diyastolik 60-80 mmHg aralığındadır.[8][14] Yetişkinlerin çoğunda dinlenme halindeki kan basıncı sürekli olarak 130/80 veya 140/90 mmHg veya üzerindeyse yüksek tansiyon vardır.[5][8] Çocuklar için farklı rakamlar geçerlidir.[15] 24 saatlik bir süre boyunca ayaktan kan basıncı izlemesi, ofis esaslı kan basıncı ölçümünden daha doğru görünmektedir.[5][11]
Hipertansiyon diyabetiklerde yaklaşık iki kat daha yaygındır.[16]
Kan basıncının artışıyla, kalp kanın damarlarda dolaşımını sağlamak için normalden daha fazla çalışmak zorunda kalır. Kan basıncı, kalp kaslarının kalp atışları arasında kasılması (büyük tansiyon) veya gevşemesine (küçük tansiyon) göre değişir.
Atardamarda kan basıncının azıcık artışı bile ortalama yaşam süresinin kısalması ile bağlantılıdır. Beslenme ve yaşam şeklindeki değişiklikler tansiyon kontrolünü iyileştirebilir ve ilgili sağlık komplikasyon risklerini azaltabilir. Ancak, yaşam şeklindeki değişikliklerin etkili olmadığı veya yetersiz kaldığı kişiler için genelde ilaçla tedavi gereklidir. Yüksek tansiyon sonucu beyin kanaması gerçekleşmesi oranı oldukça yüksektir.[17]