Kıbrıs Cumhuriyeti
Akdeniz'de bir ada ülkesi / From Wikipedia, the free encyclopedia
Kıbrıs Cumhuriyeti (Yunanca: Κυπριακή Δημοκρατία, Kipriaki Dimokratia), Doğu Akdeniz'de yer alan Kıbrıs'ta, fiilî olarak adanın güneyini, hukuki olarak adanın tamamını yöneten devlettir.[9][10]
Kıbrıs Cumhuriyeti Κυπριακή Δημοκρατία (Yunanca) Kipriaki Dimokratia | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kıbrıs Cumhuriyeti'nin konumu (Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti dahil) (koyu yeşil) Diğer Avrupa Birliği ülkeleri (açık yeşil) | |||||||||||
Başkent ve en büyük şehir | Lefkoşa[1] 35°08′K 33°28′D | ||||||||||
Resmî dil(ler) | Yunanca[2] Türkçe[2] | ||||||||||
Etnik gruplar | Rumlar, Türkler, Ermeniler, Maruniler ve Latinler | ||||||||||
Demonim | Kıbrıslı | ||||||||||
Hükûmet | Başkanlık sistemli üniter cumhuriyet | ||||||||||
| |||||||||||
Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
Nüfus | |||||||||||
• 2020 sayımı | 1.207.359[6] (158.) | ||||||||||
GSYİH (SAGP) | 2023 tahminî | ||||||||||
• Toplam | $37,27 milyar[7] (126..) | ||||||||||
• Kişi başına | $41.595[7] (32..) | ||||||||||
GSYİH (nominal) | 2023 tahminî | ||||||||||
• Toplam | $26,48 milyar[7] (102..) | ||||||||||
• Kişi başına | $29.551[7] (31..) | ||||||||||
Gini (2018) | 29.1 düşük | ||||||||||
İGE (2022) | 0.896[8] çok yüksek · 29. | ||||||||||
Para birimi | Euro (€, EUR)[1]3 | ||||||||||
Zaman dilimi | UTC+2 (DAS) | ||||||||||
UTC+3 (DAYS) | |||||||||||
Trafik akışı | sol | ||||||||||
Telefon kodu | 357 | ||||||||||
İnternet alan adı | .cy4 | ||||||||||
Resmî site cyprus.gov.cy | |||||||||||
1 Yunanistan'a ait millî marş. 2 De jure olarak Türkçe resmî dildir. 3 Kıbrıs lirası yerine 2008'de geçildi. 4 Avrupa Birliği ülkeleri ayrıca .eu alan adını kullanabilmektedir. |
Britanya kolonisi iken 1960'ta Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını kazandı[1] ve 1961 yılında İngiliz Milletler Topluluğu'na katıldı.[11] Türkiye, Birleşik Krallık ve Yunanistan'ın garantörlüğü altında[12] Kıbrıslı Türkler ile Kıbrıslı Rumlar ortaklığında kuruldu.[13] 1974'te Yunanistan'daki askerî cunta desteği ile Kıbrıs'ta enosis amaçlı milliyetçi Rumların darbe yapması[14][15] sonucunda Türkiye, Kıbrıs'a harekât düzenledi.[16] Harekât, adanın kuzeyinde Kıbrıs Türkleri'nin yönetiminde politik bir düzenin oluşmasına neden oldu.[17] Bu siyasi olaylarla Kıbrıs Sorunu ortaya çıktı. 1983 yılında Türkiye'nin de facto yönetim olan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tanımasının ardından[18] Türkiye'de Güney Kıbrıs Rum Yönetimi olarak adlandırılmaya başlandı.[19] Kıbrıs Cumhuriyeti, gelişmiş bir ülke olarak[20] 1 Mayıs 2004 tarihinde Avrupa Birliği üyesi oldu.[1] 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren para birimi olarak euro kullanmaya başladı.[21]
Kıbrıs'ın kuzeyinde yaklaşık 30.000'e yakın[16] Türk Silahlı Kuvvetleri askeri, Ağrotur ve Dikelya üslerinde 3.500 civarında Birleşik Krallık askeri[22] ve Yeşil Hat bölgesinde 928 kişilik Birleşmiş Milletler Barış Gücü personeli bulunmakta,[23] adanın kuzeydeki üçte birlik bölümünde Kıbrıslı Türkler ve çoğunlukla Türkiye göçmenleri, geri kalan üçte ikisinde ise genel olarak Kıbrıslı Rumlar yaşamaktadır.[24][25]
Kıbrıs Cumhuriyeti 2016 itibarıyla yıllık 3,2 milyon turist tarafından ziyaret edilmektedir.[26]
Kıbrıs Cumhuriyeti, Birleşmiş Milletlere üye devlet olarak uluslararası alanda tanınmış bir ülkedir.[27] Kıbrıs adası civarındaki sular hukuken kendi egemenliği altında[28] olmak üzere, adanın %3'lük kısmı bağımsızlık anlaşmasına göre Birleşik Krallık'ın askerî üssü olarak yönetimi altındadır.[29] Ada de facto olarak dört ayrı parçaya bölünmektedir:[30]
- Adanın güneyi etkin olarak Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kontrolü altında;
- Adanın kuzeyi Birleşmiş Milletler[31] ve Avrupa Konseyi[32]'ne göre Türkiye'nin işgali altındadır.[33] Bağımsızlığını tek taraflı ilan eden Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin sadece Türkiye ile diplomatik ilişkisi bulunmaktadır.[34]
- Birleşmiş Milletler kontrolündeki Yeşil Hat, adayı iki bölgeye ayırır;[21] ve
- İki Birleşik Krallık askerî üssü (Ağrotur ve Dikelya).[29]