Franz Joseph (18 Ağustos 1830 - 21 Kasım 1916), 1848-1916 yılları arasında hüküm sürmüş olan Avusturya-Macaristan imparatoru. Avusturya-Macaristan'ın en uzun hüküm süren imparatorudur. 1914'te Sırbistan'a savaş açarak I. Dünya Savaşı'nın çıkmasına neden olmuş ve savaş devam ederken ölmüştür.
| Franz Joseph | |
|---|---|
 Hüssar süvari üniformasıyla, y. 1905 | |
| Avusturya İmparatoru Macaristan ve Hırvatistan kralı Bohemya kralı | |
| Hüküm süresi | 2 Aralık 1848 – 21 Kasım 1916 (67 yıl, 11 ay ve 19 gün) |
| Önce gelen | I. Ferdinand |
| Sonra gelen | I. Karl |
| Lombardiya-Venedik Kralı | |
| Hüküm süresi | 2 Aralık 1848 – 12 Ekim 1866 |
| Önce gelen | I. Ferdinand |
| Alman Konfederasyonu Başkanı | |
| Hüküm süresi | 1 Mayıs 1850 – 24 Ağustos 1866 |
| Önce gelen | I. Ferdinand |
| Doğum | 18 Ağustos 1830 Schönbrunn Sarayı, Viyana |
| Ölüm | 21 Kasım 1916 (86 yaşında) Schönbrunn Sarayı |
| Eş(ler)i | Elizabeth (Bavyera) |
| Çocuk(lar)ı | Sophie Gisela Rudolf Marie-Valerie |
| Hanedan | Habsburg-Lorraine Hanedanı |
| Babası | Franz Karl |
| Annesi | Prenses Sophie (Bavyera) |
| Dini | Roma Katoliği |
| İmza |  |
Son Kutsal Roma İmparatoru II. Franz'ın küçük oğlu olan Arşidük Franz Karl'ın büyük oğlu olarak dünyaya geldi. 1848'de Fransa'da patlak veren devrim, Avusturya-Macaristan'ı da etkileyince tahttan feragat eden amcası I. Ferdinand'ın yerine 18 yaşında imparator ilan edildi. Franz Joseph'in tahta çıkması, mutlakiyetçilerin umudunu artırdı.
.png)
Hükümdarlığının ilk 10 yılında, Schwarzenberg Prensi Felix, Thun Kontu Leo ve Bach Baronu Alexander gibi danışmanlarıyla hareket eden Franz Joseph, 1848'de Schwarzenberg Prensi'ni başbakan ve Dışişleri bakanı yaptı. Prens, dış ilişkilerde Avusturya-Macaristan'ı güçlendirdi. Ancak Prensin iç politikada baskıcı olması ve 1848 Devrimleri sırasında söz verilen Anayasa'yı 1851'de askıya alması, ülkede gerginliğin tırmanmasına neden oldu. 1852'de Prens ölünce Franz Joseph, iktidarı tamamen eline aldı. Rusya'yla arasının açılmasına neden olan sınırdaki birliklerini harekete geçirme kararı, kendisine bir zamanlar yardım eden Rusya'yla ilişkileri çıkmaza soktu.
Hükümdarlığının ilk 10 yılında güçlü bir memurluk sistemi kuran Franz Joseph, 1900'lü yıllarda Avusturya-Macaristan'ın oldukça güçlü bir memurluk sistemine sahip olmasını sağladı. Ancak İtalya'daki savaşlarda alınan yenilgiler yüzünden askeri harcamaların artırılması, 1859-60'ta ülkede ciddi bir mali bunalıma yol açtı.
1859'da İtalya'da alınan yenilgiler yüzünden oluşan bunalım, Franz Joseph'i yeni bir Anayasa hazırlamak zorunda bıraktı. Ancak bu denemeler, bunalımın 1867'ye değin sürmesine neden oldu. Bu arada Bismarck'ın başında olduğu Prusya Krallığı'nın hızlı yükselişini dizginlemek için, 1864'te Prusya'nın Danimarka'yla girdiği savaşta onunla ittifak kursa da, hedefini gerçekleştiremedi. Üstelik Prusya'yla ilişkiler kötüleşti. 1866'da İtalya'ya yeniden savaş ilan eden Franz Joseph,aynı yıl Prusya'yla başlayan savaşta başarısız oldu. Bu savaşta Avusturya toprak yitirmese de, Alman devletleri üzerindeki etkisini ve üstünlüğünü yitirdi, üstünlük Prusya'ya geçti. İtalya'yla olan savaşta ise Avusturya İtalya'daki son toprağı olan Venedik'i yitirdi.
1867'de eski Saksonya başbakanı Kont Beust'ı başbakan yaparak, Alman devletleri üzerindeki etkisini artırmaya çalışan Franz Joseph, Beust'ın Prusya'ya ve İtalya'ya karşı Fransa'yla ittifak kurma önerisini benimsese de, ittifak gerçekleşmedi.
1870-71 Fransız-Alman Savaşı'nda Avusturya-Macaristan, Macar başbakanı Kont Andrassy'in ısrarıyla Fransa'nın yanında yer almadı.
Franz Joseph'in yıllardır uğraştığı Anayasa tasarısı, Avusturya-Macaristan'daki milletlerin arasındaki düşmanlığı artırmıştı. Özellikle Macarların ısrarı ve baskısı, Avusturya'yı 1867'de İkili Monarşi tasarısını kabul etmek zorunda bıraktı. Böylece, hem Avusturya'da, hem de Macaristan'da eşit haklı bir monarşi sistemi kabul edilmiş oldu. Franz Joseph bu uzlaşmayı yürekten benimsedi.
Ancak bu uzlaşmanın olumsuz yönleri de vardı. Uzlaşma, Avusturya İçişleri'ndeki sorunları tam anlamında çözememişti. Ancak Franz Joseph bu önemli sorunları kavramadan uzaktı. Asıl ilgi alanı dışişleri ve askerlik olduğundan, içişlerinin Rusya'yla ilişkiler ve Balkanlar'daki önemini fark etmedi.
1871'de Kont Beust başbakanlıktan alınarak, yerine Kont Andrassy getirildi. Andrassy,uzun yıllar Avusturya dışişlerinde önemli yer edinecek olan "Barış Politikası"'nı devreye soktu. Avusturya, bu dönemde genelde güçlü komşularıyla iyi geçinirken,güçlü komşularının tepkisini çekmeden toprak kazanma siyasetine girdi. Andrassy, 1879'da Avusturya'nın Almanya'yla ittifak kurmasını sağladı ve Bosna-Hersek'i işgal etti. Böylece Avusturya-Macaristan Balkanlarda ilk başarısını kazandı. Bu arada 1873'te Rusya'nın başkenti St. Petersburg'u ziyaret ederek, Çar II. Aleksandr ile Üç İmparator Birliği'nin kurulmasını sağladı.
Franz Joseph'in hükümdarlığının bu döneminde, dışişleri bakanlıkları Kont Gyula Andrassy, Kont Gusztav Kalnoky von Körospatak ve Kont Aloys Lexa von Aehrenthal arasında el değiştirdi.
Franz Joseph, bu politikayı sürdürmekte kararlıydı; ancak 1908'de Dışişleri bakanı Aehrenthal, Avusturya işgalindeki Bosna-Hersek'i ilhak ettiğini açıklayarak, bu politikayı tehlikeye düşürdü. Bosna-Hersek Krizi olarak bilinen bu olay, artık yeni bir dönemin başladığını gösteriyordu.
Franz Joseph, Sırbistan veya İtalya'ya savaş açılmasını isteyen Genelkurmay Başkanı Kont Franz Conrad von Hötzendorf'un ısrarlarına karşın, barış politikasını 1908-14 yılları arasında da sürdürmeyi başardı. Ancak 28 Haziran 1914'te yeğeni veliaht prens Arşidük Franz Ferdinand'ın eşi Sophie ile Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'da öldürülmesi üzerine Dışişleri bakanı Kont Leopold Berchtold'un da etkisiyle, Sırbistan'a ağır bir ültimatom verilmesine karşı çıkmadı. Bu olay, I. Dünya Savaşı'nın çıkmasına neden oldu. Savaş sırasında ölen Franz Joseph'in yerine küçük yeğeni Arşidük Karl geçti.
Unvanları
- 18 Ağustos 1830 – 2 Aralık 1848: İmparatorluk ve Kraliyet Altesleri Avusturya Arşidükü ve Prensi Francis Joseph, Macaristan, Bohemya ve Hırvatistan Prensi
- 2 Aralık 1848 – 21 Kasım 1916: İmparatorluk ve Kraliyet Majesteleri Avusturya İmparatoru, Macaristan Kralı
Franz Joseph, 24 Nisan 1854'te evlendiği Bavyeralı Elisabeth'e yaşamı boyunca bağlı kalmıştı. Ancak ailesine çok sert davranıyordu. Hatta yeğeni Franz Ferdinand'ın evliliğini asla onaylamamış, o ve eşi Saraybosna'da öldürülünce bunu tanrısal ceza olarak düşünmüştü. Bu arada eşi Bavyeralı Elisabeth'den olan çocukları Arşidüşes Sophie (1855-1857), Arşidüşes Gisela (1856-1932), Veliaht Prens Arşidük Rudolf (1858-1889) ve Arşidüşes Maria Valeria (1868-1924)'tan Arşidük Rudolf'un Ocak 1889'da sevgilisiyle intihar etmesi, Franz Joseph'in bu tutumu yüzünden olmuştu.
Heykeltıraş Eugen Boermel ve Franz Joseph heykeli
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
