Erboğa A
galaksi / From Wikipedia, the free encyclopedia
Erboğa A veya Centaurus A (ayrıca NGC 5128 olarak da bilinir), Erboğa takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 35,87 MIy (11 Mpc)uzaklıkta bulunan bir merceksi veya dev eliptik gökadadır.[2] James Dunlop tarafından 29 Nisan 1826 tarihinde keşfedildi.[4] Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 153 olarak "İç emilim ile bozulmuş gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.[5] NGC 5128, Dünya'ya en yakın radyo gökadalardan birisidir, bu nedenle etkin gökada çekirdeği, profesyonel gök bilimciler tarafından yoğun olarak incelenmiştir.[6] Ayrıca gökyüzündeki en parlak beşinci gökadadır[6] ve bu da onu sadece düşük kuzey enlemlerinden ve güney yarımküreden görülebilmesine rağmen ideal bir amatör gökbilim hedefi haline getirir.[7]
Erboğa A | |||||
---|---|---|---|---|---|
Gözlem verisi (Dönem J2000) | |||||
Takımyıldız | Erboğa | ||||
Sağ açıklık (α) | 13sa 25d 27,6s[1] | ||||
Dik açıklık (δ) | -43° 01′ 09″[1] | ||||
Galaksi sınıfı | S0 pec;Sy2 BLLAC[1] Ep[2] | ||||
Görünür büyüklük (V) | 6,6[3] | ||||
Görünür büyüklük (B) | 7,6[3] | ||||
Yüzey parlaklığı (SB) | 13,3[3] | ||||
Boyut | 25,7′ × 20,0′[1] | ||||
Özellikler | |||||
Grup veya küme | M83 Grubu | ||||
Kırmızıya kayma (z) | 0,001825 ± 0,000017[1] | ||||
Helyo dikey hız () | (547 ± 5) km/sn[1] | ||||
Mesafe | 35,87 MIy (11 Mpc)[1] | ||||
Kütle (m) | bir trilyon (1012) M☉ | ||||
Yarı-ışık yarıçapı () | 70.000 Iy | ||||
Keşif | |||||
| |||||
Katalog belirtmeleri | |||||
NGC 5128 • GC 3525 • IRAS 13225-4245 • Arp 153 • ESO 270-9 • h 3501 • MCG -07-28-001 • PGC 46957 • AM 1322-424 • PRC C-45 • Dun 482 | |||||
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam |
Gökadanın merkezi, X-ışını ve radyo dalga boylarındaki salımlardan sorumlu olan bir göreceli jeti dışarı doğru fırlatan, 55 milyon güneş kütlesine[8] eşdeğer kütleye sahip bir süper kütleli kara delik içerir. On yıl önce ayrılan jetin radyo gözlemlerini değerlendiren gök bilimciler, jetin iç kısımlarının ışık hızının yaklaşık yarısında hareket ettiğini belirlediler.
Diğer yıldız patlaması gökadalarında olduğu gibi, yoğun yıldız oluşumu patlamasının bir çarpışma sonucu oluştuğundan şüpheleniliyor. Modeller, Erboğa A'nın daha küçük bir sarmal gökadayla çarpışan ve birleşen büyük bir eliptik gökada olduğunu göstermektedir.[9]