Sonradan aşınımla parçalanmamış veya erimemiş minerallerin topaklanmasıyla yerkürede oluşmuş en eski kayaçlar, yerkürenin jeolojik tarihinde Hadeen Üst Zamanı sırasında oluşmuş olup yaşları 4 milyar yıldan daha eskidir. Diğer gezegen sistemlerinde oluşan göktaşları, yerkürenin oluşumundan öncesine tarihlenebilir. Murchison göktaşından gelen parçacıkların Ocak 2020'de 7 milyar yaşında olduğu keşfedildi.[1]
Hadeen kayaçları, Kanada, Avustralya ve Afrika'nın kalkanlarında, yeryüzünde çok az yerde açığa çıkar. Bu felsik kayaçların yaşları genellikle 2,5 ila 3,8 milyar yıl arasındadır. Yaklaşık yaşların birkaç milyon yıllık bir hata payı vardır. 1999'da, kuzeybatı Kanada'daki Slave kratonunundaki Acasta Gnaysı'nın bir parçası olan, yerkürede bilinen en eski kayaç 4,031 ± 0,003 milyar yıl öncesine tarihlendi.[2] McGill Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, kuzey Quebec'teki Hudson Körfezi kıyısındaki Nuvvuagittuq yeşiltaş kuşağında mantodan (3,8 ila 4,28 milyar yıl önce) çıkarılmak üzere çok eski bir model yaşına sahip bir kayaç buldular.[3] Bu örneklerin gerçek yaşı hâla tartışılmaktadır ve yaklaşık 3,8 milyar yaşında olmaları olasıdır.[4] Bu kayaçlardan daha eski olan zirkon kristalleri, ana kayaçlarının ayrışmasından sonra varlığını sürdürebilir, daha genç kayaç oluşumlarında bulunabilir ve tarihlendirilebilir.
2019 Ocak ayında NASA'dan bilim insanları, Ay'da bulunan bilinen en eski Yerküre kökenli kayacın keşfini bildirdi. Apollo 14 astronotları Ay'dan birkaç kayaç getirdi. Sonrasında bilim insanları, astronot Alan Shepard tarafından seçilen Big Bertha lakaplı bir kayaç parçasının "yerküreden yaklaşık 4 milyar yıl öncesine ait bir parça" içerdiğini belirlediler. Kayaç parçası, tümü Yerkürede yaygın görülen ancak Ay'da oldukça seyrek bulunan kuvars, feldspat ve zirkon içermektedir.[5] Gök bilimciler, 2020 Ocak ayında Dünya'da şimdiye kadar bulunan en eski maddenin, Yerkürenin 4,54 milyar yıllık yaşından milyarlarca yıl daha eski, 7 milyar yaşında olduğu belirlenen Murchison göktaşı parçacıkları olduğunu bildirdi.[6][7]
Ayrıca bakınız
- Yeryüzü'ndeki ilk yaşam – Hidrotermal bacaların yakınında bulunan, en eski canlılar olduğu kabul edilen fosilleşmiş mikroorganizmalar
- Doğanın zaman çizelgesi
- Dünya'nın yaşı – Yerkürenin yaşının bilimsel açıdan tarihlenmesi
- Yerküre tarihi – Dünya gezegeninin oluşumundan günümüze gelişimi
Kaynakça
Bibliyografya
Dış bağlantılar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
