Eldred–Ashcroft
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Eldred–Ashcroft, 537 U.S. 186 (2003), Telif Hakları Sürelerinin Uzatılması Hakkında Kanun'un (İngilizce: Copyright Term Extension Act- CTEA olarak kısaltılır-), ABD anayasasına uygunluğunu onaylayan ABD Yüksek Mahkemesi kararıdır.
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
1998 yılında çıkan kanun (CTEA), mevcut telif hakkı sürelerini 1976 Telif Hakkı Kanunu'nda öngörülen süreden (eser sahibinin ölümü + 50 yıl) 20 yıl daha uzatmışı.[1] Kanun hem ileriye hem de geriye dönük süreleri uzattığından birçok eserin kamu malı haline gelme sürecini etkilemekteydi. CTEA’ya halk arasında "Mickey Mouse Koruma Yasası" adı verildi, çünkü Mickey Mouse filminin ilk yayınlanan bölümünün kamu malına dönüşmesini hemen önce çıkarılmış ve birçok başka eserle birlikte Mickey Mouse'un kamu malına dönüşmesini 20 yıl ertelemişti.[2][3] Erteleme, eserlerin o andaki telif sahipleri tarafından memnuniyetle karşılandı, çünkü bu eserler üzerinden gelir elde etmeye devam edebileceklerdi[3] Tasarı yasalaşmadan önce birkaç meclis üyesi ve akademisyen “şirketlerin çıkarı kamunun çıkarının önüne konuluyor" diyerek itiraz etmiş, ABD’nin büyük film ve müzik tekelleri ve bunların birliği olan MPAA ise yasanın meclisten geçmesi için ciddi bir lobi çalışması yürütmüştü.[3]
Yasanın yürürlüğe girmesinden hemen sonra, kamuya açık alandaki bir dijital yayıncı olan Eric Eldred, bir dava açtı. Eldred'i temsil eden Stanford Üniversitesi Hukuk Profesörü Lawrence Lessig, söz konusu yeni yasa ile anayasada yer alan “telif hakkı korumasının yalnızca sınırlı bir süre için sağlanabileceği"ne dair ibarenin ihlal edildiğini iddia etti.
ABD Columbia Bölge Mahkemesi davayı 28 Ekim 1999’da inceledi ve davacıların argümanlarının reddetti. Bunun üzerine dava, davacılar tarafından Temyiz Mahkemesi’ne taşındı. 16 Şubat 2001’de Temyiz Mahkemesi, İlk Derece Mahkemesinin kararını önce 2-1 sonra ise 7-2 oy çokluğu ile onadı. Davacılar 11 Ekim 2001 tarihinde Yüksek Mahkeme’ye başvurdu. 15 Ocak 2003 tarihinde Yüksek Mahkeme, 1998 Kanunu ile daimi bir koruma süresi tahsis edilmediğini ve bu nedenle düzenlemenin bu anayasal ibareyi ihlal etmediğini ifade etti[4] ve 7-2 çoğunlukla CTEA’in Anayasa’ya uygun olduğuna karar verdi.[1]
Bu davadan sonra Lessig ve arkadaşları, Eldred’in daha çok sayıda yaratıcı eserin İnternet’te paylaşılması amacından esinlenerek "Creative Commons" olarak adlandırdıkları bir kâr amacı gütmeyen örgüt kurmuş ve 2002’de Creative Commons lisanslarını; yani yaratıcılara bir yanda telif haklarını elinde tutarken, öte yanda eserlerini varsayılan “tüm hakları saklıdır” kuralına kıyasla daha esnek koşullarda paylaşma olanağı veren bir dizi özgür lisans yayınlamıştır.[2]
- Mahkeme kararı 19 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
