![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Condoms_display_condoms_museum.jpg/640px-Condoms_display_condoms_museum.jpg&w=640&q=50)
Cinsel yolla bulaşan hastalık
insan cinsel davranışı yoluyla bulaşan enfeksiyon / From Wikipedia, the free encyclopedia
Cinsel yolla bulaşan bir hastalık (CYBH) veya cinsel yolla bulaşan enfeksiyon (CYBE), daha eski adıyla zührevi hastalık , özellikle vajinal seks olmak üzere anal seks, oral seks, bazen de sürtünme yoluyla cinsel ilişkiyle bulaşabilen enfeksiyonların genel adıdır. [5] [6] [7] CYBE'ler genellikle başlangıçta semptomlara neden olmadığından başkalarına bulaştırma riskleri fazladır. [5] [8] [9] İngilizce literatürde Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon terimi, semptomatik hastalığı olmayan vakaları da kapsadığından cinsel yolla bulaşan hastalık veya zührevi hastalık terimlerinin yerine tercih edilmektedir. [10] CYBE'lerin belirti ve bulguları olarak vajinal akıntı, penis akıntısı, cinsel organların üzerinde veya çevresinde ülserler ve pelvik ağrı sayılabilir. [5] Bazı CYBE'ler kısırlığa neden olabilmektedir. [5]
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar | |
---|---|
Diğer adlar | Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE); Zührevi hastalıklar |
![]() | |
Condom Müzesi, Bangkok | |
Uzmanlık | Enfeksiyon hastalıkları Dermatoloji |
Belirtiler | Asemptomatik olarabilir, vajinal akıntı, penil akıntı, genitallerde veya çevresinde ülserler, pelvik ağrı[1] |
Komplikasyon | Kısırlık[1] |
Nedenleri | Enfeksiyon genellikle cinsel temasla bulaşır. [1] |
Korunma | Cinsel perhiz, aşılar, prezervatifler[2] |
Sıklık | 1.1 milyar (HIV/AIDS dışındaki CYBH'lar, 2015)[3] |
Ölüm | 108,000 (HIV/AIDS dışındaki CYBH'lar, 2015)[4] |
Bakteriyel CYBE'ler arasında klamidya, bel soğukluğu ve frengi yer alırken Viral CYBE'ler arasında genital siğiller, genital herpes ve HIV/AIDS yer almaktadır. [5] Paraziter CYBE olarak ise trikomoniyaz sayılabilir. [5] CYBE'lerin çoğunun tedavisi bulunmaktadır ve sağaltım mümkündür. CYBE'lerden frengi, bel soğukluğu, klamidya ve trikomoniyaz sağaltılabilirken, HIV/AIDS ve genital herpes için sağaltım henüz mümkün değildir. [5] Bazı aşılar, hepatit B ve birkaç HPV türü dahil olmak üzere belirli enfeksiyonların riskini azaltabilmektedir. [2] Prezervatif kullanımı, az sayıda cinsel partnere sahip olmak ve monogamik bir ilişki içinde olmak gibi güvenli seks uygulamaları ve Kapsamlı cinsel eğitim CYBE riskini azaltmaktadır. [5][2][11]
CYBE tanı testlerine gelişmiş ülkelerde genelde kolaylıkla ulaşılabilmekteyken gelişmekte olan ülkelerde çoğu zaman testlere ulaşım mümkün değildir. [5] CYBE'lerle ilgili sıklıkla utanç ve damgalanma deneyimlenmektedir. [5] 2015 yılında dünya çapında HIV dışındaki CYBE'li birey sayısı yaklaşık 1,1 milyar iken aynı yıl CYBE'ler 108.000 ölümle sonuçlanmıştır. [4] [3] Yaklaşık 500 milyon kişide frengi, bel soğukluğu, klamidya veya trikomoniyaz olduğu tahmin edilmektedir. [5] En az 530 milyon kişinin genital herpes ve 290 kişi milyon kadının ise insan papilloma virüsü taşıdığı düşünülmektedir.[5] CYBE'lerin tarihi kayıtları antik çağın tarihsel belgelerı olan Ebers Papirüsü'ne ( y. MÖ. 1550 ) ve Tanah / Eski Ahit'e ( MÖ. 8/7. yy. ) kadar uzanmaktadır.[12]