Candaroğulları Beyliği

Candaroğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılışından sonra Kastamonu ve çevresinde kurulan bir Türkmen beyliğidir.

Candaroğulları (İsfendiyaroğulları) Beyliği
1291-1461
Katalan Atlası'na göre beyliğin bayrağı
Beyliğin en geniş sınırları
Başkent	Eflani (1291-1309) Kastamonu (1309-1398) Sinop (1398-1461)
Yaygın dil(ler)	Türkçe
Resmî din	Sunni İslam
Hükûmet	Beylik
Bey
• 1291 Şemsettin Yaman Candar • 1361-1385 Kötürüm Bayezid • 1385-1440 İsfendiyar Bey • 1461 Kızıl Ahmed Bey
Tarihî dönem	Geç Orta Çağ
• Kuruluşu 1291 • Dağılışı 1461
Öncüller Ardıllar Anadolu Selçuklu Devleti Osmanlı İmparatorluğu

Candaroğulları ailesi

Denizci özellikleri, Sinop'ta kurdukları tersanenin Osmanlı Devleti'ne katılması ve geliştirilmesi, Osmanlı Donanması'na güç kattı. Kastamonu'nun Küre ilçesindeki bakır ocakları, Beylik daha Osmanlı İmparatorluğu'na ilhak olmadan önce, Osmanlı İmparatorluğu'nun top üretimi için kullanılmıştır.

Tarih

Oghuz Türkleri'nin Kayı şubesinden inen,^[1] Beylik, İlhanlı hükümdarı Geyhatu tarafından Eflani'nin Şemseddin Yaman Candar'a ikta verilmesi sonucu 1291 yılında kurulmuştur.^[2]

Yaman Candar'dan sonra tahta geçen Süleyman Paşa, Kastamonu ve Sinop'u fethederek beyliğin sınırlarını genişletmiştir.

Yıldırım Bayezid, Anadolu'daki birliği sağlama yolundaki çalışmaları sırasında Candaroğulları topraklarına sahip olmuş, fakat Sinop'ta Candaroğulları Beyliğini devam ettirmiştir.

İsfendiyar Bey Ankara Savaşı'ndan (1402) sonra Timur'un hakimiyetini tanıdı. Bunun karşılığında da eski Candaroğulları toprakları kendisine verildi, böylece Kastamonu'ya yeniden hakim oldu.

İsmail Bey tahta geçtiğinde Kızıl Ahmed Beyin isyan etmesi sonucu beylik sona doğru sürüklendi. Nihayet 1461 yılında II. Mehmed'in Trabzon seferi öncesinde Candaroğulları, Osmanlı İmparatorluğu topraklarına tamamen katıldı.

15. Yüzyılın ortalarında Sinop, Candaroğullarının ve Karadeniz'in en müstahkem kalelerinden biri olup, bir rivayete göre 400 topu vardı; kalede 10.000 muhafız ve 2.000 topçu bulunuyordu; limanında Candaroğullarına ait 900 tonluk bir gemi vardı ki bu gemi, Osmanlılar henüz bu büyüklükte gemi yoktu ve İsmâil Bey'e ait olan bu gemi Osmanlı denizciliğinde benzeri yapılmak üzere bir örnek olmuştu.^[3]

Beyliğin Kastamonu-Sinop kolunun sona ermesinin haricinde, Çankırı'nın Çelebi Mehmed tarafından 1417^[4] yılında kendisine tahsis edilmesiyle burada bey olan İsfendiyar Beyin oğlu Kasım, ölümüne kadar (1464) berat yazdıran ve tuğra çektiren bir Bey olarak varlığını sürdürdü.^[5]

Candaroğulları Hükümdarları

Sıra No	Bey	Hüküm Süresi	Notlar
1	Şemseddin Yaman Candar (Şemseddin veya Temür)	1291(?)-?	İlk hükümdar. 1291-1292 yılları arasında tahta geçti.
2	(Şücâeddin) I. Süleyman Paşa	1309(?) - 1340(?)[6]	İbn Battuta, Süleyman Paşa döneminde beyliği gezmiştir. Toprakları Kastamonu, Sinop ve Safranbolu'ya kadar genişletmiştir. Bu dönemde beylik, İlhanlı etkisi altıdan henüz çıkmamıştı.
3	(Gıyâseddin) I. İbrahim Bey	1340(?)-?[7]	1339, 1340 veya 1341 yıllarından birinde tahta geçtiği sanılıyor. Babasına isyan ederek tahta geçti.[8]
4(?)	Yakup Bey	?-?	Bey olup olmadığı, olduysa ne kadar hüküm sürdüğü belli değildir.[9]
5	Emir Adil Bey	1346(?)-1361(?)	Ceneviz ve Venedik kolonilerine ilk defa bu dönemde rastlanmaktadır.[10]
6	(Celâleddin) Kötürüm Bâyezid	1361-1385	Tahta geçmesini istediği oğlu olan İskender, diğer oğlu Süleyman tarafından öldürülünce buna karşılık Süleyman'ın biri kız biri erkek olmak üzere iki çocuğunu öldürmüştür.[11]
7	II. Süleyman Paşa	1385-1392	Kardeşi İskender'i öldürmesiyle Murat Hüdavendigar himayesinde tahta geçip, I. Kosova Muharebesi'nde Osmanlı'ya asker göndererek yardımda bulundu.[12]
8	İsfendiyar Bey	1385-1440	Osmanlı ve Timur ile olan münasebetleri ile hatırda kalır. Bunlara ithafen Candaroğulları ismi yerine İsfendiyaroğulları ismi de kullanılmıştır.[13]
9	(Tâceddin) II. İbrahim Bey	1440-1443	3 yıllık hüküm süresince önemli bir olay yaşanmamıştır.
10	(Kemâleddin) İsmâil Bey	1443-1461	Hüküm sürdüğü dönemlerde Candaroğulları Beyliği, bir ilim merkezi haline gelmişti. Kendisin de Hulviyyat-ı Şahi adlı bir Fıkıh eseri vardır.[4]
11	Kızıl Ahmed Bey	1461-1461	11. ve son beydir. Kardeşi ölünce Osmanlı himayesinde, Beylik Osmanlı'ya katılmadan birkaç ay önce tahta geçti.[14][15]
	Beyliğin Çankırı Kolu
	Kasım Bey	1417[16]-1464[5]	İsfendiyar Beyin oğlu Kasım Bey, Mehmed Çelebi'den aldığı topraklarda tuğra çekip berat verebilen bir Bey olarak 1464 yılına kadar hüküm sürmüştür.

Kaynakça

Özel

1. "Selçuklu Devri". www.kulturportali.gov.tr. 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2023.
2. Çay, Prof. Dr. Abdulhaluk Mehmet (2009). "Türkiye Tarihi Selçuklu Devri". www.kulturportali.gov.tr. Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı. 19 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2023.
3. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1947). a.g.e, II (1988 bas.), syf. 50.
4. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1947). a.g.e, I (1988 bas.), syf. 88.
5. "Tarihi bir yanlış daha düzeltildi" 6 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Sabah. 17 Kasım 2011. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020
6. Yücel, Yaşar (1980). a.g.e, syf. 57.
7. Yücel, Yaşar (1980). a.g.e, syf. 66.
8. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1937). a.g.e, (2019 bas.), syf. 124.
   
9. Yücel, Yaşar (1980). a.g.e, syf. 67.
10. Yücel, Yaşar (1980). a.g.e, syf. 68.
11. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1937). a.g.e, (2019 bas.), syf. 126.
12. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1947). a.g.e, I (1988 bas.), syf. 84.
13. Yaman, Talat Mümtaz (1935). a.g.e, syf. 95.
14. Yeni Rehber Ansiklopedisi 4, Türkiye Gazetesi, 1993. s. 275 (Türkçe)
15. Yücel, Yaşar (1980). a.g.e, syf. 117.
16. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1937). a.g.e, (2019 bas.), syf. 131.

Genel

• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1947). Büyük Osmanlı Tarihi: İstanbul'un Fethinden Kanuni Sultan Süleyman'ın Ölümüne Kadar. II (1988 bas.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 9756945117. |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1947). Büyük Osmanlı Tarihi: Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında bir Mukaddime ile Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan İstanbul'un Fethine Kadar. I (1988 bas.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 9756945117. |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
• Yücel, Yaşar (1980). Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar I: Çoban-Oğulları Beyliği, Çandar-Oğulları Beyliği, Melikü’l-Ebsar’a göre Anadolu beylikleri (1988 bas.). Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 9789751600806. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020.
• Yaman, Talat Mümtaz (1935). Kastamonu Tarihi: : XV'inci asrın sonlarına kadar. Ahmet İhsan Matbaası. 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2020.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1937). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri (2019 bas.). Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 9789751624574. |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)