Baden-Württemberg
Güneybatı Almanya'da bir eyalet Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Baden Württemberg Güneybatı Almanya'da bir eyalettir. Nüfusa ve alana göre üçüncüdür. Başkenti Stuttgart'tır. Diğer önemli kentleri ise Konstanz, Freiburg, Karlsruhe, Mannheim, Tübingen ve Heidelberg'dir. Almanya'nın en zengin eyaletlerinden birisidir ve işsizlik oranı %5'in altındadır. Almanya'nın otomobil endüstrisinin büyük bir bölümünü oluşturan firmalar bu eyalette bulunmaktadırlar. Ayrıca eğitim kalitesinin en yüksek olduğu eyaletlerden biridir. Yoğun şivenin konuşulduğu bir eyalettir. Özellikle, Badisch ve Schwäbisch konuşulur. Eyalet batıda Fransa ve Rheinland-Pfalz, güneyde İsviçre, kuzeyde Hessen, doğuda ise Bavyera ile komşudur. Kara Orman (Schwarzwald) ilin ana ormanını teşkil etmektedir.
| Baden-Württemberg | |
|---|---|
 Bayrak  Arma | |
 | |
| Ülke |  Almanya |
| Kuruluş | 25 Nisan 1952 |
| Başkent | Stuttgart |
| İdare | |
| • Başbakan | Winfried Kretschmann |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 35.751.46 km² |
| Nüfus (30 Eylül 2020) | |
| • Toplam | 11.111,496 |
| • Yoğunluk | 311/km² |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYS) |
Resmî site baden-wuerttemberg.de | |
Baden-Württemberg, özellikle otomobil imalatı, elektrik mühendisliği, makine mühendisliği, hizmet sektörü ve daha fazlası olan çeşitli endüstrilerdeki güçlü ekonomisiyle tanınır.[1][2][3]
Almanya'da üçüncü en yüksek brüt bölgesel ürün (GRP) sahibidir. “Avrupa için Dört Motor”'un parçası en büyük Alman şirketlerinin bazılarının merkezi Baden-Württemberg'dedir, bunlara Mercedes-Benz Group, Schwarz Group (Lidl, Kaufland), Porsche, Bosch ve SAP dahildir.
Baden-Württemberg, Rheinland-Pfalz, Hessen ve Bavyera Alman eyaletleriyle sınır komşusudur ve ayrıca Fransa (Grand Est bölgesi) ve İsviçre (Basel-Landschaft, Basel-Stadt, Aargau, Zürih, Schaffhausen kantonları ve Thurgau) ile de komşudur.[4]
Baden-Württemberg'in büyük şehirlerinin çoğu, Tübingen, Stuttgart, Heilbronn, Heidelberg ve Mannheim eyaletinden geçerek aşağı yönde (güneybatıdan merkeze, sonra kuzeybatıya) akan Neckar Nehri kıyılarındadır.
Ren batı sınırını ve güney sınırının büyük bölümlerini oluşturur. Eyaletin merkezi sıradağları olan Kara Orman (Schwarzwald), Yukarı Ren vadisi'nin doğusunda yükselir. Neckar, Kara Orman ve Tuna arasındaki Swabian Alb yüksek platosu, önemli bir Avrupa havzasıdır.
Baden-Württemberg, Konstanz Gölü'nü (Bodensee, bölgesel olarak Swabian Denizi olarak da bilinir) İsviçre, Avusturya ve Bavyera ile paylaşır, sularındaki uluslararası sınırlar açıkça tanımlanmamıştır.
Alp'lerin (Allgäu olarak bilinir) eteklerini Bavyera ve Avusturya Vorarlberg ile paylaşır ancak Baden-Württemberg'in Avusturya ile anakarada sınırı yoktur.
Tuna'nın geleneksel olarak Brigach ve Breg nehrinin Donaueschingen'in hemen doğusunda birleşmesiyle oluştuğu kabul edilir. Donaueschingen'de Tuna'ya akan Donaubach'ın kaynağı genellikle "Tuna'nın kaynağı" (Donauquelle) olarak anılır. Hidrolojik olarak, Tuna'nın kaynağı, Furtwangen yakınında yükselen iki biçimlendirici nehirden daha büyük olan Breg'in kaynağıdır.
Baden-Württemberg Almanya'daki Freiburg, Heidelberg ve Tübingen gibi birçok eski, prestijli ve meşhur üniversitelerin merkezidir.
Diğer üniversiteler Konstanz, Karlsruhe, Mannheim ve Ulm şehirlerinde bulunur. Ayrıca başkent eyalet olan Stuttgart da iki üniversite bulunur. Bunlar, Hohenheim Üniversitesi ve Stuttgart Üniversitesi. Ludwigsburg meşhur ulusal film okulu Filmakademie Baden-Württembergin merkezidir.
Baden-Württemberg'in çoğu yerlerinde, Svabyacanın farklı lehçesi (Schwäbisch) ve 'Badisch'/Allemanic kullanılır. Fakat kuzey Almanların çoğu bu lehçeleri anlayamaz. Bu lehçeler kırsal kesimlerde daha yoğun kullanılır.
Devlet Baden-Württemberg parlamentosu, eyalet meclisidir (Almanca: Landtag).
Baden-Württemberg'in seçmeni komşusu Bavyera gibi muhafazakârdır. Baden-Württemberg siyasetine geleneksel olarak, Nisan 1952'de devletin kuruluşundan bu yana 2011'e kadar tek bir hükûmet dışında hepsini yöneten başkanlar muhafazakar Hristiyan Demokrat Birliği üyesiydi.
27 Mart 2011'de yapılan “eyalet meclisi“ seçimlerde, seçmenler Hristiyan Demokratlar ve merkez sağ Hür Demokratlar koalisyonunun yerine eyalet parlamentosunda dört sandalyeli çoğunluğu kazanan Yeşiller ve Sosyal Demokratlar‘ı seçti. Yeşiller şaşırtıcı şekilde Sosyal Demokratların 35 sandalyesinden bir tane daha fazla olan 36 sandalye kazandığından Yeşiller liderliğinde hükümet kuruldu. Winfried Kretschmann, Almanya genelinde Yeşiller üyesi ilk eyalet başkanı oldu.
2016'da Yeşiller, Winfried Kretschmann ile seçmenlerce seçildi ve en iyi sonuçla Alman tarihinde ilk kez birinciliği kazandı. Ancak Sosyal Demokratların ağır kayıplar vermesi yüzünden Hıristiyan Demokrat hasımları ile büyük bir koalisyon hükümeti kurmak zorunda kaldılar.
1992'den 2001'e kadar, Cumhuriyetçi partinin Eyalet meclisinde sandalyeleri vardı.[5]
En son seçim sonuçları
 | ||||||||
| Parti | Oy | % | Değişim | Koltuk sayısı | +/– | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 2. | Toplam | ||||||
| Birlik 90/Yeşiller (GRÜNE) | 1,586,192 | 32.6 |  2.3 |
58 | 0 | 58 | 11 | |
| Almanya Hristiyan Demokrat Birliği (CDU) | 1,168,975 | 24.1 |  2.9 |
12 | 30 | 42 |  0 | |
| Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD) | 535,489 | 11.0 | 1.7 |
0 | 19 | 19 | 0 | |
| Hür Demokratik Parti (FDP) | 508,429 | 10.5 | 2.2 |
0 | 18 | 18 | 6 | |
| Almanya İçin Alternatif Partisi (AfD) | 473,485 | 9.7 | 5.4 |
0 | 17 | 17 | 6 | |
| Sol Parti (LINKE) | 173,317 | 3.6 | 0.7 |
0 | 0 | 0 | 0 | |
| Özgür Seçmenler | 146,259 | 3.0 | 2.9 |
0 | 0 | 0 | 0 | |
| Die PARTEI | 59,463 | 1.2 | 0.9 |
0 | 0 | 0 | 0 | |
| Almanya Demokratik Halk Partisi | 48,497 | 1.0 | Yeni | 0 | 0 | 0 | Yeni | |
| Klimaliste | 42,685 | 0.9 | Yeni | 0 | 0 | 0 | Yeni | |
| Party WIR2020 | 41,128 | 0.8 | Yeni | 0 | 0 | 0 | Yeni | |
| Ekolojik Demoktatik Parti | 37,819 | 0.8 | 0.1 |
0 | 0 | 0 | 0 | |
| Volt Germany | 22,782 | 0.5 | Yeni | 0 | 0 | 0 | Yeni | |
| Alliance C – Christians for Germany | 4,081 | 0.1 | 0.1 |
0 | 0 | 0 | 0 | |
| Almanya Korsan Partisi | 2,878 | 0.1 | 0.3 |
0 | 0 | 0 | 0 | |
| Democracy in Motion | 1,005 | 0.0 | Yeni | 0 | 0 | 0 | Yeni | |
| Hümanist Partisi | 976 | 0.0 | Yeni | 0 | 0 | 0 | Yeni | |
| Humane World | 975 | 0.0 | 0.0 |
0 | 0 | 0 | 0 | |
| Partei für Gesundheitsforschung | 468 | 0.0 | Yeni | 0 | 0 | 0 | Yeni | |
| One for All – Partisi | 178 | 0.0 | Yeni | 0 | 0 | 0 | Yeni | |
| Alman Komünist Partisi | 107 | 0.0 | 0.0 |
0 | 0 | 0 | 0 | |
| Bağımsızlar | 4,463 | 0.1 | 0.1 |
0 | – | 0 | 0 | |
| Toplam | 4,859,651 | 100.0 | – | 70 | 84 | 154 | 11 | |
| Geçersiz/boş oylar | 34,849 | 0.7 | ||||||
| Kayıtlı seçmenler/turnout | 7,671,039 | 63.8 | 6.6 |
|||||
| Kaynak: State Returning Officer 5 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. | ||||||||
Yönetim
Baden-Württemberg 35 ilçeye (Landkreise) ve 9 bağımsız şehre (Stadtkreise), ayrıca her biri Freiburg, Karlsruhe, Stuttgart ve Tübingen olmak üzere dört Yönetimsel Bölgede Regierungsbezirk) gruplanmıştır.
Map
Map
Baden-Württemberg’te herhangi bir bölgeye ait olmayan şu dokuz bağımsız şehir vardır:
| Kod | Şehir (Stadtkreise) | Alan (km2) | Nüfus | Bölge (Regierungs- bezirk) | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1997 | 2007 | 2017 | ||||
| A | Baden-Baden | 140.18 | 52,672 | 54,853 | 54,718 | Karlsruhe |
| B | Freiburg im Breisgau | 153.06 | 200,519 | 219,430 | 229,636 | Freiburg |
| C | Heidelberg | 108.83 | 139,941 | 145,311 | 160,601 | Karlsruhe |
| D | Heilbronn | 99.88 | 120,987 | 121,627 | 125,113 | Stuttgart |
| E | Karlsruhe | 173.46 | 276,571 | 288,917 | 311,919 | Karlsruhe |
| F | Mannheim | 144.96 | 310,475 | 309,795 | 307,997 | Karlsruhe |
| G | Pforzheim | 98.02 | 118,079 | 119,423 | 124,289 | Karlsruhe |
| H | Stuttgart | 207.35 | 585,274 | 597,176 | 632,743 | Stuttgart |
| I | Ulm | 118.69 | 115,628 | 121,434 | 125,596 | Tübingen |
Diğer devlet kurumları
Baden-Württemberg Genel Denetleme Ofisi, kamu dairelerinin kamu fonlarını doğru şekilde kullandığını denetlemek için bağımsız bir organ olarak hareket eder.[6]
- Stuttgart
- Mannheim
- Karlsruhe
- Freiburg
- Heidelberg
- Heilbronn
- Ulm
- Pforzheim
- Reutlingen
- Esslingen a.N.
- Ludwigsburg
- Tübingen
- Konstanz
- Villingen-Schwenningen
Baden-Württemberg başkanlarının listesi
- 1952 - 1953: Reinhold Maier (Hür Demokrat Parti Liberaller)
- 1953 - 1958: Gebhard Müller (CDU)
- 1958 - 1966: Kurt Georg Kiesinger (CDU)
- 1966 - 1978: Hans Karl Filbinger (CDU)
- 1978 - 1991: Lothar Späth (CDU)
- 1991 - 2005: Erwin Teufel (CDU)
- 2005 - 2010: Günther Oettinger (CDU)
- 2010 - 2011: Stefan Mappus (CDU)
- 2011 itibarıyla: Winfried Kretschmann (Yeşiller)
Baden-Württemberg, Almanya'nın diğer bölgelerine kıyasla nispeten az doğal kaynağı olmasına rağmen,[4] eyalet tarihsel olarak genelde az işsizlik oranıyla Avrupa'nın en müreffeh ve en zengin[7] bölgelerindendir.
Eyaletin ekonomik performansı, gelişmiş altyapısından yararlanır.[8] Berlin, Bremen ve Hamburg şehir devletlerinin yanı sıra Baden-Württemberg tüm Alman eyaletleri arasında ortalama tren ve otobüs güzergahlarının en kısa dördüncüsü geçer.[9]
Baden-Württemberg, en yüksek ihracata (2019)[10] ve üçüncü en yüksek ithalata (2020),[11] %4.3 ile ikinci en düşük işsizlik oranına (Mart 2021),[12] kişi başına en fazla bekleyen patente (2020),[13] "gizli şampiyonlar" olarak kabul edilen en yüksek ikinci mutlak ve en yüksek nisbi şirket sayısına,[14][15] ve Almanya'daki tüm eyaletler arasında en yüksek mutlak ve nisbi araştırma ve geliştirme harcamasına (2017)[15] ve en yüksek ölçülen inovasyon endeksine (2012)[16] GRP'ye göre (Kuzey Ren-Vestfalya ve Bavyera‘nın arkasından) 524,325 milyar Euro (yaklaşık 636,268 milyar ABD Doları) ile üçüncü en yüksek Gayri safi yurt içi hasılaya (GRP) (2019 itibarıyla) sahiptir.
2018 itibarıyla, Baden-Württemberg tüm Alman eyaletleri arasında otomotiv sanayinde en çok çalışana (233,296),[17] ve tüm Alman eyaletlerinin en çok üçüncü motorlu taşıt sayısına sahiptir (2020).[18] Baden-Württemberg egemen bir ülke olsaydı (2020), nominal gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) açısından İsveç'inki ile karşılaştırılabilir bir ekonomisi olurdu.[19]
Bir dizi tanınmış şirketin merkezi, örneğin Mercedes-Benz Group, Porsche, Robert Bosch GmbH (otomobil sanayi), Carl Zeiss AG (optik), SAP (Avrupa'nın en değerli markası[20] ve en büyük Amerikan olmayan yazılım kuruluşu) ve Heidelberger Druckmaschinen AG (hassas makine mühendisliği) bu eyalettedir. Buna rağmen, Baden-Württemberg ekonomisine küçük ve orta ölçekli işletmeler hakimdir. İşlenebilir doğal kaynaklar (önceden kurşun, çinko, demir, gümüş, bakır ve tuzlar) açısından fakir ve birçok alanda hala kırsal olmasına rağmen, bölge yoğun bir şekilde sanayileşmiştir.
2003 yılında 20'den fazla çalışanı olan yaklaşık 8,800 imalat işletmesi vardı ancak sadece 384'ünün 500'den fazla çalışanı vardı. Baden-Württemberg kurumsal ailesinde toplamda 1,000-5,000 çalışanı olan 3,779 şirket vardır.
İkinci kategori, sektörde istihdam edilen 1.2 milyon kişinin %43'ünü oluşturur. Orta ölçekli şirketler, Baden-Württemberg ekonomisinin bel kemiğidir.[21] Orta ölçekli işletmeler ve farklı endüstriyel sektörlere dallanma geleneği, geniş bir yelpazede uzmanlaşmayı sağlamıştır. "Eski" Federal Cumhuriyet'in endüstriyel brüt katma değerinin beşte biri Baden-Württemberg tarafından üretilir.
2003 yılında imalat cirosu, %43'ü ihracattan geldi ve 240,000 milyonu aştı. Bölge ekonomisinin büyük uyum kabiliyeti genelde krizlere yardımcı olmasına rağmen, bölge bir dereceye kadar küresel ekonomik gelişmelere bağlıdır. İmalat sanayinde çalışanların yarısı makine ve elektrik mühendisliği ve otomobil yapımında çalışmaktadır. Burası aynı zamanda en büyük işletmelerin bulunduğu yerdir. Hassas mekanik endüstrisinin önemi, optik, saat yapımı, oyuncak, metalurji ve elektronik sanayii gibi bölge sınırlarının ötesine de uzanır. Eskiden bölgenin çoğuna hakim olan tekstil endüstrisi, Baden-Württemberg'den kayboldu.
Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) Devlet ve sanayi tarafından ortaklaşa finanse edilir. 2001 yılında, Almanya'da Ar-Ge alanında çalışan 100,000'den fazla kişinin beşte birinden fazlası Baden-Württemberg'deydi ve bunların çoğu Stuttgart bölgesindeydi.[22]
Baden-Württemberg aynı zamanda en yüksek GSYİH'ye sahip bölgedir.
2007'de "Initiative for New Social Market Economy" (Almanca: Initiative Neue Soziale Marktwirtschaft) (INSM)) adlı halkla ilişkiler kampanyası ve Wirtschaftswoche, 16 eyalet arasında "ekonomik açıdan en başarılı ve en dinamik eyalet" olduğu için Baden-Württemberg'i ödüllendirdi.
İşsizlik oranı Ekim 2018'de %3 seviyesindeydi ve Almanya'da yalnızca Bavyera'nın ardından en az ikinci ve Avrupa Birliği'nde ise en azıydı.[23]
| Yıl[24] | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İssizlik yüzdesi % | 5.4 | 4.9 | 5.4 | 6.2 | 6.2 | 7.0 | 6.3 | 4.9 | 4.1 | 5.1 | 4.9 | 4.0 | 3.9 | 4.1 | 4.0 | 3.8 | 3.8 | 3.5 |
Turizm
_(cropped).jpg)
Baden-Württemberg popüler bir tatil yeridir. Şehir mimarisi ve atmosferi (meşhur şehir parkları ve tarihi Wilhelma hayvanat bahçesi) ile aynı zamanda hem modern hem de tarihi başkent, en büyük şehir Stuttgart, kaleler (Solitude sarayı gibi), araba ve sanat müzelerinin yanı sıra zengin kültürel program (tiyatro, opera), Stuttgart-Bad Cannstatt'taki mineral kaynağı hamamlar ve Almanya'daki kentsel bir bölgede üzüm bağları olan tek büyük şehir (aynı zamanda Roma tapınak yeri) olan Kastra görülecek yerler arasındadır.
Ludwigsburg ve Karlsruhe (saray) kasabaları, lüks Baden-Baden kaplıcaları ve kumarhaneleri, Orta Çağ mimarisiyle ünlü Ulm (Ulm Katedrali dünyanın en yüksek kilisesidir), yukarıdan Neckar Nehri'ne bakan eski kaleler, canlı, genç ama geleneksel Heidelberg ve Tübingen üniversite kasabaları popüler küçük kasabalardır. Reichenau Adası ve Maulbronn (her ikisi de Dünya Mirası alan'larıdır) hem de Bebenhausen manastırı gibi eski manastırların yerleri bulunabilir.
Baden-Württemberg ayrıca Biberach, Esslingen am Neckar, Heilbronn, Ravensburg, Reutlingen, Künzelsau, Schwäbisch Hall ve Aalen ile Almanya'nın en güneyinde ve en güneşli şehri Freiburg gibi Alsace ve İsviçre'ye yakın, geleneksel köyleri ve Güney Baden'in Ren vadisi'ndeki şarap ülkesiyle yakındaki Kara Ormanın (örneğin, kışın kayak için veya yazın yürüyüş için) yükseklerini keşfetmek için ideal üs olan zengin eski Özgür İmparatorluk Şehirleri'ne sahiptir.[7]
Yemyeşil Yukarı Neckar vadisinin kırsalı (Fastnacht karnavalıyla ünlü Rottweil'ın olduğu) ve bozulmamış Tuna vadisinin Svabya Alpleri (Hohenzollern Kalesi ve Sigmaringen kalesi ile) ayrıca bakir Swabian ormanı, Yukarı Ren vadisi ve her türlü su sporunun popüler olduğu Konstanz Gölü, eski İmparatorluk bugün sınır kasabası Konstanz (Konstanz Konseyi'nin yapıldığı yer), Unteruhldingen'deki Cilalı Taş Devri ve Tunç Çağı köyü, çiçek adası Mainau ve Zeplin, Friedrichshafen a.o.'nun memleketi yaz aylarında açık hava etkinlikleri için özellikle popülerdir.[7]
İlkbahar ve sonbaharda (nisan/mayıs ve eylül/ekim), Stuttgart'taki Cannstatter Wasen'da bira festivalleri (eğlence fuarları) düzenlenir. Sonbaharda düzenlenen Cannstatter Volksfest, Münih'ten Oktoberfest sonra dünyanın bu türdeki en büyük ikinci festivalidir. Kasım sonu ve aralık başında Noel pazarı tüm büyük şehirlerde turist mıknatısı haline gelir ve en büyüğü Noel'den önceki üç hafta boyunca Stuttgart'ta olur.
Bertha Benz Hatıra Yolu, Bertha Benz'in Ağustos 1888'de otomobille yaptığı dünyanın ilk uzun mesafe seyahatine adını veren Mannheim'dan Heidelberg ve Wiesloch üzerinden Pforzheim'a ve oradan geri dönen 194 km'lik tabelalarla işaretli manzaralı bir rotadır.
Baden-Württemberg ayrıca Rust'daki Almanya'daki en büyük tema parkını ve Disneyland Paris'ten sonra Avrupa'daki en popüler ikinci tema parkı Europa-Park'ı kapsar.[25]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
