Antimon pentaflorür

Antimon pentaflorür, SbF₅ formülüne sahip bir inorganik bileşiktir. Bu kokusuz, viskoz sıvı güçlü bir Lewis asididir ve sıvı HF ile sıvı SbF₅'in 1:1 oranında karıştırılmasıyla oluşan süperasit floroantimonik asidin bir bileşenidir. Güçlü lewis asitliği ve neredeyse tüm bilinen bileşiklerle reaksiyona girme yeteneği ile dikkat çekicidir.

Antimon Pentaflorür

Adlandırmalar
IUPAC adı antimon(V) florür
Diğer adlar antimon pentaflorür pentaflorürantimon
Tanımlayıcılar
CAS numarası	7783-70-2
ChemSpider	22963
ECHA InfoCard	100.029.110
EC Numarası	232-021-8
PubChem CID	24557
RTECS numarası	CC5800000
UN numarası	1732
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID00893075
Özellikler
Molekül formülü	SbF5
Molekül kütlesi	216.74 g/mol
Görünüm	Renksiz, yağlı sıvı higroskopik
Koku	Keskin
Yoğunluk	2,99 g/cm³
Erime noktası	8,3 °C (281 K)
Kaynama noktası	149,5 °C (422 K)
Çözünürlük (su içinde)	Tepki verir
Çözünürlük	KF ve sıvı SO2
Tehlikeler
İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler	Suyla veya biyolojik dokularla temas ettiğinde hidroflorik asit açığa çıkarır, son derece toksik, oksitleyici, son derece aşındırıcıdır
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
İşaret sözcüğü	Danger
Tehlike ifadeleri	H300+H310+H330, H314, H411, H412
Önlem ifadeleri	P260, P261, P264, P270, P271, P273, P280, P301+P312, P301+P330+P331, P303+P361+P353, P304+P312, P304+P340, P305+P351+P338, P310, P312, P321, P330, P363, P391, P405, P501
NFPA 704 (yangın karosu)	[1] 4 0 2 W OX
NIOSH ABD maruz kalma limitleri:
PEL (izin verilen)	TWA 0.5 mg/m3 (as Sb)[2]
REL (tavsiye edilen)	TWA 0.5 mg/m3 (as Sb)[2]
Güvenlik bilgi formu (SDS)	ICSC 0220
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar	Antimon pentaklorür
Diğer katyonlar	Fosfor pentaflorür Arsenik pentaflorür Bizmut pentaflorür
Benzeyen bileşikler	Antimon triflorür
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Hazırlanışı

Antimon pentaflorür, antimon pentaklorür ile susuz hidrojen florürün:^[3] tepkimeye girmesiyle hazırlanır

SbCl₅ + 5 HF → SbF₅ + 5 HCl

Aynı şekilde antimon triflorür ile flordan da hazırlanabilir.

Yapısı ve kimyasal tepkimeleri

Gaz fazındayken, SbF_5, D_3h nokta grubu simetrisinin üçgen bipiramidal yapısını benimser. Bu materyal, sıvı ve katı hallerde daha karmaşık yapıları benimser. Her bir Sb'nin oktahedral olduğu polimerler içerir, formül [SbF₄(μ-F)₂]_n (μ-F) ile açıklanan yapı, florür merkezlerinin iki Sb merkezini köprülediği gerçeğini belirtir. Kristal malzeme bir tetramerdir, yani [SbF₄(μ-F)]₄ formülüne sahiptir. Sb-F bağları, sekiz üyeli Sb₄F₄ halkası içinde 2,02 Å; dört Sb merkezinden yayılan kalan florür ligandları 1,82 Å'de daha kısadır.^[4] PF₅ ve AsF₅ ilgili türleri, muhtemelen koordinasyon sayılarını sınırlayan merkez atomun daha küçük boyutları nedeniyle katı ve sıvı hallerde monomeriktir. BiF₅ bir polimerdir.^[5]

SbF₅ in HF'nin Brønsted asitliğini arttırdığı gibi, F₂ nin oksitleyici gücünü de arttırır. Bu etki, oksijenin oksidasyonu ile gösterilmektedir:

2 SbF₅ + F₂ + 2 O₂ → 2 [O₂]⁺[SbF₆]⁻

Antimon pentaflorür, florür bileşiklerinden flor gazı üreten ilk keşfedilen kimyasal reaksiyonda da kullanılmıştır:

4 SbF₅ + 2 K₂MnF₆ → 4 KSbF₆ + 2 MnF₃ + F₂

Bu reaksiyonun itici gücü, SbF₅ in F^-'ye, olan yüksek afinitesidir; bu, SbF₅'in süper asitler oluşturmak için kullanılmasını öneren aynı özelliktir.

Hekzafloroantimonat

SbF₅, hekzafloroantimonat olarak adlandırılan çok kararlı [SbF₆]⁻ anyonunu vermek için F⁻ kaynaklarına karşı istisnai olarak güçlü bir Lewis asididir. [SbF₆]⁻, PF₆⁻'ye benzer zayıf koordine edici bir anyondur. Sadece zayıf temel olmasına rağmen, [SbF₆]⁻, merkez simetrik bir eklenti vermek için ek SbF₅ ile reaksiyona girer:

SbF₅ + [SbF₆]⁻ → [Sb₂F₁₁]⁻

Güvenlik

SbF₅ birçok bileşikle şiddetli reaksiyona girerek genellikle tehlikeli hidrojen florür salar. Cilt ve gözler için oldukça aşındırıcıdır. Güçlü bir oksitleyicidir.^[6][7]

Kaynakça

1. "World of Chemicals SDS". 18 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2023.
2. NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0036". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
3. Sabina C. Grund, Kunibert Hanusch, Hans J. Breunig, Hans Uwe Wolf "Antimony and Antimony Compounds" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry 2006, Wiley-VCH, Weinheim. DOI:10.1002/14356007.a03_055.pub2
4. Edwards, A. J.; Taylor, P. "Crystal structure of Antimony Pentafluoride" Journal of the Chemical Society, Chemical Communications 1971, pp. 1376-7.DOI:10.1039/C29710001376
5. Holleman, A. F.; Wiberg, E. "Inorganic Chemistry" Academic Press: San Diego, 2001. 0-12-352651-5
6. International Programme on Chemical Safety (2005). "Antimony pentafluoride". Commission of the European Communities (CEC). 18 Ağustos 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2010.
7. Barbalace, Kenneth (2006). "Chemical Database - Antimony Pentafluoride". Environmental Chemistry. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2010.

Dış bağlantılar

• WebBook page for SbF5 3 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• National Pollutant Inventory - Antimony and compounds fact sheet 31 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• National Pollutant Inventory - Fluoride compounds fact sheet 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.