Loading AI tools
5. Sırbistan cumhurbaşkanı Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Aleksandar Vučić (Sırpça: Александар Вучић, 5 Mart 1970, Belgrad[1]), Sırbistan'ın 5. ve şimdiki cumhurbaşkanı olan bir Sırp siyasetçidir. 2008'de aşırı milliyetçi Sırp Radikal Partisi'nden ayrıldıktan sonra, popülist muhafazakâr Sırp İlerleme Partisi'nin (SİP) kurucularından biri oldu ve 2012'den beri parti başkanıdır.
| Aleksandar Vučić | |
|---|---|
.jpg) | |
| 2024'te Vučić | |
| 5. Sırbistan Cumhurbaşkanı | |
| Görevde | |
| Makama geliş 31 Mayıs 2017 | |
| Başbakan | Ivica Dačić |
| Yerine geldiği | Ana Brnabić |
| 11. Sırbistan başbakanı | |
| Görev süresi 27 Nisan 2014 - 31 Mayıs 2017 | |
| Cumhurbaşkanı | Tomislav Nikolić |
| Yardımcı | Ivica Dačić |
| Yerine geldiği | Ivica Dačić |
| Sırbistan Birinci Başbakan Yardımcısı | |
| Görev süresi 27 Temmuz 2012 - 27 Nisan 2014 | |
| Başbakan | Ivica Dačić |
| Yerine geldiği | Ivica Dačić |
| Yerine gelen | Ivica Dačić |
| Sırbistan Savunma Bakanı | |
| Görev süresi 27 Temmuz 2012 - 2 Eylül 2013 | |
| Başbakan | Ivica Dačić |
| Yerine geldiği | Dragan Šutanovac |
| Yerine gelen | Nebojša Rodić |
| Sırbistan Haberleşme Bakanı | |
| Görev süresi 24 Mart 1998 - 24 Ekim 2000 | |
| Başbakan | Mirko Marjanović |
| Yerine geldiği | Radmila Milentijević |
| Yerine gelen | Ivica Dačić Bogoljub Pejčić Biserka Matić Spasojević |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 5 Mart 1970 Belgrad, Yugoslavya |
| Partisi | Radikal Parti (1993-2008) İlerleme Partisi (2008-günümüz) |
| Evlilik(ler) | Ksenija Janković (1997-2011) Tamara Đukanović (2013–günümüz) |
| Çocuk(lar) | Danilo, Milica |
| Bitirdiği okul | Belgrad Üniversitesi |
| Dini | Ortodoks Hıristiyanlık |
| İmzası |  |
Vučić, 1993 yılında Sırp Radikal Partisine katıldı ve 1993 parlamento seçimleri sonrasında Sırbistan parlamentosu üyesi oldu. İki yıl sonra 24 yaşında, Sırp Radikal Partisi genel sekreteri oldu. 1998 Mart ayında, Mirko Marjanović hükûmetinde Haberleşme Bakanı olarak atandı ve 1998-2000 yılları arasında Haberleşme Bakanlığı yaptı. 2004 yılında ve 2008 yılında, iki kez Belgrad belediye başkanlığı seçimlerinde yarıştı ve seçimleri kaybetti. Vucic, 27 Temmuz 2012 tarihinde Sırbistan Başbakan Birinci Yardımcısı olarak atandı. 2012-2013 yılları arasında Savunma Bakanı olarak görev yaptı. 27 Nisan 2014 tarihinde Koalisyon Protokolü gereğince Ivica Dačić'in yerine Sırbistan başbakanı oldu. Vučić 2014-2016 ve 2016-2017 yılları arasında Sırbistan Başbakanı olarak görev yaptı. Nisan 2017'de Vučić, ilk turda% 55'in üzerinde oyla Sırbistan Cumhurbaşkanı seçildi ve böylece ikinci tura gerek kalmadı.Tomislav Nikolić'in ardından 31 Mayıs 2017'de resmen göreve başladı. Devir teslim töreni 23 Haziran 2017'de yapıldı.
Slobodan Milošević kabinesinde Haberleşme Bakanı olarak, özellikle Kosova Savaşı sırasında gazetecilere karşı kısıtlayıcı önlemler aldı.[2][3] Buldozer Devrimi'nden sonraki dönemde Vučić, muhalefetin en önemli isimlerinden biriydi. 2008 yılında yeni partinin kuruluşundan bu yana, orijinal aşırı sağ ve sert Avrupa şüpheciliği platformundan Avrupa yanlısı, muhafazakâr ve popülist siyasi pozisyonlara doğru kaymıştır. SİP liderliğindeki koalisyon 2012 seçimini kazandı ve SİP ilk kez hükûmetin bir parçası oldu ve baskın parti sisteminin kurulmasına yol açtı.[4][5][6]
Vučić'in 2014'te hükûmetin başına geçmesinden sonra, devlet işlerini özelleştirerek ve ekonomiyi serbestleştirerek Avrupa Birliği'ne (AB) katılım sürecini takip etmeye devam edeceğine söz verdi.[7] Aralık 2015'te AB, Vučić liderliğindeki Sırp heyeti ile katılım konferansı sırasında ilk fasılları açtı. Kosova ve Sırbistan hükûmetleri arasında, ilişkilerinin normalleştirilmesi konusundaki Brüksel Anlaşması'nın uygulanmasını savunan işbirliği ve diyaloğun en önemli figürlerinden biridir. Gözlemciler, kısıtlı basın özgürlüğüne atıfla Vučić'in yönetimini otoriteryenizm, otokrasi veya liberal olmayan demokrasi ile tanımlamaktadır.[8][9][10][11]
Aleksandar Vučić, Belgrad'da Anđelko ve Angelina Vučić'in (evlilik öncesi soyadı Milovanov) çocuğu olarak doğdu. Andrej Vučić isminde küçük bir erkek kardeşi vardır.[12] Baba tarafı, Bosna'nın merkezindeki Bugojno yakınlarındaki Čipuljić'ten geldi. İkinci Dünya Savaşı sırasında Hırvat faşist örgütü Ustaše tarafından kovuldular ve babasının doğduğu Belgrad'a yerleştiler. Vučić'e göre, baba tarafından büyükbabası Anđelko ve onlarca yakın akrabası Ustaše tarafından öldürüldü.[13] Annesi Bečej, Vojvodina'da doğdu. Ebeveynlerinin ikisi de ekonomi mezunu. Babası iktisatçı, annesi gazeteci olarak çalıştı.
Vučić Yeni Belgrad'da büyüdü ve Branko Radičević ilkokulunu bitirdi, sonra Zemun'da bir gymnasium bitirdi. Belgrad Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. İngiltere'nin Brighton kentinde İngilizce öğrendi ve bir süre Londra'da tüccar olarak çalıştı. Yugoslavya'ya döndükten sonra Bosna-Hersek'in Pale şehrinde gazeteci olarak çalıştı. Orada politikacı Radovan Karadžić ile röportaj yaptı ve general Ratko Mladić ile satranç oynadı. Bir genç olarak Vučić, büyük bir isyana dönüşen 13 Mayıs 1990'da Dinamo Zagreb ile Crvena zvezda arasında oynanan da dahil olmak üzere Crvena zvezda'ın maçlarına giden Kızılyıldız futbol kulübü hayranıydı. Bosna Savaşı'nda akrabalarının evleri yıkıldı.
Aleksandar Vučić, 1993 yılında temel ideolojisi Sırp milliyetçiliğine ve Büyük bir Sırbistan yaratma hedefine dayanan aşırı sağ bir parti olan Sırp Radikal Partisi'ne (SRP) katıldı,[14][15] 1993 parlamento seçimlerinin ardından Millet Meclisine seçildi. İki yıl sonra Vučić, SRP genel sekreteri oldu. Partisi 1996 yılında Zemun'da yerel seçimleri kazandıktan sonra, ilk kez Pinki Hall'un yöneticisi olarak bir iş sahibi oldu.
Mart 1998'de Vučić Mirko Marjanović hükûmetine Haberleşme Bakanı olarak atandı.[16] Akademisyenler, Vučić'i Sırbistan'daki yüzyılın başlarında medya politikalarının şekillendirilmesinde önemli bir figür olarak nitelendirmektedir.[17] Milošević aleyhine artan kızgınlığın ardından Vučić, hükûmeti eleştiren gazetecilere para cezası verdi ve yabancı TV ağlarını yasakladı.[18] 2014 yılında hatalı olduğunu ve değiştiğini hatırlatarak, "Tüm siyasi hatalarımı itiraf etmekten utanmadım" dedi.[19] Bu dönemde Sırp medyası, etnik azınlıkları şeytanlaştıran ve onlara karşı uygulanan Sırp zulmünü meşrulaştıran Sırp milliyetçiliği propagandası yapmakla suçlandı.[20] 20. yüzyılın sonunda 1998'de hükûmet medya ihlallerinin takibi için özel bir kabahat mahkemesi oluşturan, Avrupa'nın en kısıtlayıcı medya yasasını kabul etti. Bu yasa maddelerinde ağır para cezası verme ve hemen ödenmedikleri takdirde mülklere el koyma hakkı vardı.[21] Sırp medyası devleti baskı altında tutuyordu ve yabancı medya “yabancı unsurlar” ve “casuslar” olarak görülüyordu. İnsan Hakları İzleme Örgütü, beş bağımsız gazete editörünün yanlış bilgileri yaymakla suçlandıklarını, çünkü Kosova'da ölen Arnavutlar'dan "terörist" değil "insan" olarak bahsettiklerini bildirdi.[22] Hükûmetin bağımsız medyaya yönelik baskısı, NATO güçleri Eylül, Eylül ve Ekim 1998 başında Kosova'ya müdahaleyi tehdit ettiğinde yoğunlaştı. Ayrıca, hükûmet nüfusun çoğunluğu için haber veren devlet radyosu ve televizyonunun doğrudan kontrolünü de sürdürdü.[23] NATO'nun Yugoslavya'yı bombalaması Mart 1999'da başladıktan sonra Vučić, Belgrad'ın tüm editörlerini toplantıya çağırdı. Basılı medyaya tüm kopyaları onay için Bakanlığa sunması emredildi ve sadece devlet tarafından kontrol edilen veya radikal otosansür uygulayan medya organlarından alınan resmi beyanları ve bilgileri yayınlamalarına izin verildi. Vučić ayrıca tüm NATO ülkeleri gazetecilerinden ülkeyi terk etmelerini emretti.
Radikal Parti genel başkan yardımcısı ve Vojislav Šešelj'in yokluğu nedeniyle fiili geçici lider olan Tomislav Nikolić, partinin Sırbistan'ın AB üyeliğine verdiği destek konusunda anlaşmazlık nedeniyle 6 Eylül 2008'de istifa etti. Diğer tanınmış Radikal Parti üyeleriyle birlikte "Napred Srbijo!" (Sırbistan İleri!) adında yeni bir parlamento grubu kurdu. 12 Eylül 2008 tarihinde Nikolic ve grubu SRP liderliği oturumunda resmi olarak Radikal Parti'den çıkarıldı. Vučić, genel sekreter olarak bu oturuma katılmaya çağrıldı, ancak bu toplantıya katılmadı. Tomislav Nikolić, kendi partisini kuracağını açıkladı ve Vuciç'i katılmaya çağırdı. SRP destekçileri arasında en popüler figürlerden biri olan Vučić, 14 Eylül 2008'de Radikal Parti'den istifa etti.[24] Ertesi gün Vučić geçici olarak siyasetten çekildiğini açıkladı.[25]
.
6 Ekim 2008'de Vučić bir TV röportajında yeni kurulan Nikolić'in Sırp İlerleme Partisi'ne (SİP) katılacağını ve partinin Başkan Vekili olacağını doğruladı. Daha sonra birçok farklı siyasi açıklamada bulundu. 2010 yılında “Srebrenica'da korkunç bir suç işlendi” gibi açıklamalar yaptı ve bunu yapan Sırplardan “utandığını” söyledi. AFP'ye verdiği demeçte, "Değiştiğimi saklamıyorum ... Bununla gurur duyuyorum," dedi. "Yanılmışım, ülkem için en iyisini yaptığımı sanıyordum, ama sonuçları gördüm ve başarısız olduk, bunu itiraf etmeliyiz."[26]
Nikolić 2012 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri'nin ardından Sırbistan Cumhurbaşkanı seçildi ve 24 Mayıs 2012'de parti liderliği görevinden ayrıldı. Vučić yeni parti lideri seçmek üzere bir sonraki parti kongresine kadar liderlik yaptı. 29 Eylül 2012'de Vučić parti genel başkanlığına, Jorgovanka Tabaković yardımcısı seçildi.
Vučić, bir kabine değişikliğinde Savunma Bakanı görevinden istifa ettiği zaman; Temmuz 2012 - Ağustos 2013 tarihleri arasında hem savunma bakanı hem de başbakan yardımcılığı görevini yapıyordu. Başbakan, Ivica Dačić, hükûmet başkanı olarak resmen iktidarın başı olmasına rağmen, birçok analist Vučić'in iktidar koalisyonu ve parlamentodaki en büyük partinin başı olarak hükûmette en fazla etkiye sahip olduğunu düşünüyordu.
2014 parlamento seçimlerinin bir sonucunda Vučić'in Sırp İlerleme Partisi Parlamentodaki 250 sandalyenin 158'ini kazandı ve Sırbistan Sosyalist Partisi ile iktidar koalisyonu kurdu. Vučić Sırbistan Başbakanı seçildi.
İktidardaki Sırp İlerleme Partisinin bir parti kongresinde Vučić erken genel seçimleri açıklayarak 'Ülkenin, AB üyelik talebini güvence altına alma girişimi de dahil olmak üzere mevcut siyasi yönünün devam edeceğine dair istikrarlı bir yönetime sahip olmasını istediğini' ifade etti.[27] 4 Mart 2016'da Sırbistan Cumhurbaşkanı Tomislav Nikolić parlamentoyu feshetti ve 24 Nisan'da erken seçim yapılacağını açıkladı.[28] Vučić'in SİP çevresindeki iktidar koalisyonu% 48.25 oy aldı.[29][30] Vučić'in iktidardaki SİP'i, 2014 parlamento seçimlerinden daha az sandalye kazanmasına rağmen mecliste çoğunluğu korudu. SİP liderliğindeki koalisyon, 98'i SİP'e ait 131 sandalye kazandı.[31]
Vučić 14 Şubat 2017'de cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olacağını katılmayacağına dair daha önceki açıklamalara rağmen duyurdu.[32] Sırbistan Anayasası'na göre, Sırbistan Cumhurbaşkanlığı önemli bir yürütme gücü olmayan büyük ölçüde törensel bir makamdır.[33] Görevdeki Cumhurbaşkanı Tomislav Nikolić'in de seçimlerde aday olacağına dair ilk spekülasyonlardan sonra Nikolić Vučić ve iktidardaki SİP'e destek verdi. Vučić ilk turda yüzde 56,01 oy alarak seçimi kazandı. Bağımsız aday Saša Janković, siyaset ironisi yapan Luka Maksimović ve eski Dışişleri Bakanı Vuk Jeremić'in önünde yüzde 16,63 ile ikinci oldu.[34]
CeSID tarafından yapılan bir kamuoyu araştırması, bu seçimde Vučić seçmeninin önemli oranda emeklilerden (% 41) oluştuğunu ve büyük çoğunluğunun ise (% 63) orta öğretim derecesine sahip,% 21'inin ise liseden daha az bir dereceye sahip olduğunu göstermiştir.[35]
.jpg)
Seçim sonucu Sırbistan'da protestolara yol açtı. Binlerce protestocu Vučić'i ülkeyi otoriteryenizme götürmekle suçladı. Protestocular mitingleri sosyal ağlar aracılığıyla örgütlediler ve herhangi bir partiye veya politikacıya bağlı olmadıkları konusunda ısrar ettiler ve "Vučić liderliğinde seçkinlere hizmet eden yolsuz siyasi, iş ve medya sistemleri" olarak adlandırdıkları şeylerin tamamen revize edilmesini talep ettiler.[36] Vučić, protestoların "diktatörün polisi sokaklara dökmesini" bekleyen siyasi muhalifleri tarafından düzenlendiğini ileri sürdü.[37]
.jpg)
Protestolar sürerken Vučić 31 Mayıs'ta Parlamento önünde Sırbistan Cumhurbaşkanı olarak yemin etti.[38] Reformlara devam edeceğine söz verdi ve Sırbistan'ın Avrupa yolunda kalacağını söyledi. Cumhurbaşkanı ayrıca Sırbistan'ın askeri tarafsızlığını koruyacağını, ancak hem NATO ile hem de Rusya ile ortaklıklar kurmaya devam edeceğini söyledi.
Başkan olduktan sonra Vučić, Cumhurbaşkanının korunmasından sorumlu geleneksel polis güvenlik hizmetini dağıttı ve ve bunun yerine, yasaya aykırı olarak 2014-2017 arasında Başbakan olarak görev yaparken onu koruyan askeri polis birimi Cobras üyelerini yerleştirdi.[39]
3 Eylül 2017'de, içinde üç erkek bulunan Bentley marka lüks bir araç, başkanlık konvoyuna çarptı.[40] Başkan Vučić ve personeli zarar görmedi ve erkekler cumhurbaşkanının güvenliğini tehlikeye attığı şüphesiyle tutuklandılar.[40][41] Vučić'e yakın medya bunu bir başka suikast girişimi olarak bildirirken, muhalefet liderleri "eski aşırı bir milliyetçiyi kurban olarak göstermenin ve dikkati Sırbistan'ın ekonomik ve sosyal sorunlarından uzaklaştırmanın bir propagandası" olduğunu iddia ettiler.[40][41]
2018'in sonundan ve 2019'un başına kadar binlerce Sırp, Vučić'in başkanlığını protesto etmek için sokaklara çıktı. Protestocular Vučić ve SİP'in yozlaşmış olduğunu ve Vučić'in inkâr etse de bir otokrat olarak kendini güçlendirmeye çalıştığını iddia ettiler.[42][43] 2019'da Freedom House, seçimlerin yürütülmesindeki bozukluklar, hükûmet ve yakın medya organları tarafından yasal taciz ve baskılama kampanyaları yoluyla bağımsız gazetecileri baltalama girişimleri ve Vučić'in anayasal rolü ile çatışan yürütme yetkilerini elinde toplaması yüzünden Sırbistan'ın statüsünün Özgür den Kısmen Özgüre gerilediğini bildirdi.[44]
26 Nisan ayında yapılması planlanan Parlamento ve Yerel Seçimler, Covid-19 salgını nedeniyle 21 Haziran tarihine ertelendi.[45] 21 Haziran 2020 tarihinde yapılan seçimleri bazı önemli muhalefet partileri boykot etti.[46] Kesin olmayan ilk sonuçlara göre Vučić liderliğindeki SİP'in başını çektiği "Çocuklarımız İçin" Koalisyonu oyların % 63'ünü aldı.[47]
Mart 2021'de Vučić Bahreyn'i ziyaret ederek ülkeyi ziyaret eden ilk Sırp cumhurbaşkanı oldu.[48] Uluslararası Af Örgütü'nün 2021 yılına ilişkin yıllık raporuna göre, Vučić'in görev süresi insan hakları ihlalleri, ifade özgürlüğü üzerindeki kısıtlamalar ve muhalif şahsiyetlere, gazetecilere ve medya kuruluşlarına yönelik taciz kampanyaları ile karakterize ediliyor.[49]
2014'te Başbakan seçilmesinin ardından Vučić, Sırbistan'ın bütçe açığını azaltmak olan kontrollü harcamaya dayalı ekonomi politikalarını destekledi. Vučić'in mali denk bütçe politikası öncelikle kamu sektöründe kesinti yapmaya yönelikti. Alınan tedbirlerden biri, kamu sektöründe emekli maaşlarının ve maaşlarının azaltılması ve kamu sektöründe daha fazla istihdam yapılmasının yasaklanmasıydı.[50] Vučić reform temelli politikalarının ülkenin açığını azalttığını ve finansal istikrara katkıda bulunduğunu açıkladı.Bununla birlikte, Vučić'in ekonomi politikasına yönelik eleştiriler, önlemlerinin ekonomik toparlanmaya genel olarak katkıda bulunmadığını, bunun yerine yaşam standardında daha fazla düşüşe neden olduğuna işaret ediyordu. 23 Şubat 2015'te Vučić hükûmeti, ülkenin uzun vadeli mali istikrarını güvence altına almak için ihtiyati tedbir olarak IMF ile 1,2 milyar € değerinde üç yıllık bir stand-by anlaşması imzaladı.[51] IMF de, AB'nin bu çalışmaları [52][53] IMF'nin sahip olduğu en başarılı programlardan biri olarak nitelendirmesi gibi yapılan reformları övdü. Sırbistan GSYİH'sı maaşlar gibi 2008 kriz seviyelerini aştı.[54] GSYİH büyümesinin % 3'ün üzerine çıkması ve borç / GSYİH oranının % 68'in altına düşmesi ile ekonomik beklentiler iyi bir tablo çizdi.[55]
Vučić Sırbistan'da yolsuzluk ve organize suçla mücadele sözü verdi.[56] Ayrıca, zengin iş insanları ile eski hükûmetler ve eski hükûmet üyeleri arasındaki tartışmalı özelleştirmeleri ve ilişkileri araştıracağını vadetti.[57] Öte yandan, Uluslararası Şeffaflık Örgütü verileri, algılanan yolsuzlukta önemli bir artışın tam olarak Vučić'in iktidara geldiği 2012 yılından itibaren görüldüğünü gösterdi.[58] Araştırmacı Gazetecilik Merkezi tarafından yapılan araştırmaya göre, uygulamada yolsuzlukla mücadele, kameraların önünde medya duyurularına ve tutuklamalar anlamına geliyor. "Ve bunları çok sayıda suçlama, az iddianame ve daha da az mahkumiyet izliyor".[59]
.jpg)
2015-2016 Avrupa sığınmacı krizi sırasında Vučić kendisini Alman Şansölyesi'nin Angela Merkel'in politikalarıyla güçlü bir şekilde uyumlu davrandı ve Alman göç politikasını açıkça övdü. Vučić ayrıca Sırbistan'ın Ortadoğudan AB üye ülkelerine giden göçmen akışını Balkan yolu üzerinden çözmek için AB ile işbirliği yapacağını ve Sırbistan'ın göçmenlerin bir kısmını almaya hazır olduğunu söyledi. Bazı AB üye ülkelerinin göçmen politikalarını eleştirirken Vučić Twitter'da "Sırbistan belirli sayıda göçmen alacak. Bu bizi bazı üye ülkelerden daha Avrupalı yapıyor. Biz çit inşa etmiyoruz." diye yazdı.[60]
Vučić, Sırbistan'ın AB üyeliği teklifiyle ilgili müzakerelerin merkezinde rol alarak, AB'nin Dışişleri Yüksek Komiseri Barones Ashton'la görüşmek üzere Brüksel'e ve Belgrad ile Priştine arasındaki siyasi anlaşmanın ayrıntılarını görüşmek üzere Kuzey Mitrovica'ya gitti.[61][62] Kuzey Kosova'yı ziyareti sırasında Brüksel aracılık anlaşmasına destek almak için Kosovalı Sırpları "geçmişi terk etmeye ve geleceği düşünmeye" çağırdı.
Vučić 2017'de AB'yi Kosova ve Katalonya'daki ayrılıkçı krizlere karşı çok farklı tavırları yüzünden ikiyüzlülük ve çifte standartla suçladı.[63] Eylül 2018'de Kosovalı Sırplara yaptığı konuşmada "Slobodan Milošević büyük bir Sırp lideriydi, iyi niyetleri vardı, ancak sonuçlar umulandan çok kötü oldu" [64] Gözlemcilere göre Vučić "Arnavutlarla etnik sınır çizilmeli" diyerek Kosova'nın bölünmesini savunuyor.[65][66][67][68]
Vučić, "büyük güçlerin prensipsiz tavrını" ve "Büyük Arnavutluk'un oluşumuna ilişkin açıklamalara tepki göstermeyenleri" de eleştirirken[69] 27 Mayıs 2019'da Sırp Kosova parlamentosunun özel oturumu sırasında Vučić "Yenildiğimizi bilmemiz gerekiyor ... Bölgeyi kaybettik" dedi.[70] Cumhurbaşkanı, Sırbistan'ın artık Kosova'yı kontrol etmediğini ve gelecekte ülkedeki referandum yoluyla bu konuda uzlaşmaya ihtiyaç duyulduğunu belirtti.[71] Vučić'in Sırp Listesi Partisi(Kosova) ile yakın bağlantıları var ve Kosovalı Sırpları seçimlerde kendilerine oy vermeye davet etti.[72][73]
20 Ocak 2020'de Sırbistan ve Kosova, yirmi yıldan sonra ilk kez başkentler arasında uçuşları yeniden başlatmayı kabul ettiler.[74][75] Anlaşma, bir yıl önce Cumhurbaşkanı Donald Trump tarafından Sırbistan-Kosova ilişkileri için özel elçi olarak atanan ABD'nin Almanya büyükelçisi Richard Grenell yönetiminde aylarca süren diplomatik görüşmeler sonrasında geldi. Vućić uçuş anlaşmasını memnuniyetle karşıladı ve Amerikalı diplomatlara twitter üzerinden teşekkür etti.[76]
4 Eylül 2020'de Sırbistan ve Kosova, Washington D.C.'deki Beyaz Saray'da ABD Başkanı Donald Trump huzurunda bir Kosova ve Sırbistan Ekonomik Normalleşme anlaşmaları (2020) imzaladı. Ekonomik anlaşmaya ek olarak, Sırbistan, İsrail büyükelçiliğini Haziran 2021'den itibaren Tel Aviv'den Kudüs'e taşımayı kabul etti ve İsrail ve Kosova karşılıklı olarak tanıma konusunda anlaştılar.[77]
10 Ekim 2019'da, Arnavutluk Başbakanı Edi Rama ve Kuzey Makedonya Başbakanı Zoran Zaev ile birlikte Vučić, AB genişlemesi konusunda ilerlemeyi beklerken, üç ülkeleri arasında işgücü ve emek malların, sermayenin ve hizmetlerin serbest dolaşımı da dahil olmak üzere bölgesel ekonomik işbirliğine ilişkin Mini Schengen anlaşmasını imzaladı.[78] Bir ay sonra, liderler "dört özgürlük:(malların, sermayenin, hizmetin ve insanların serbest hareketi" ve açık sınır bölgesi olasılığı da dahil olmak üzere bu özgürlüklere yönelik ilk adımların gerçekleştirilmesi için bir dizi öneri sundular.[79] Aralık ayında, üç lider Karadağ Cumhurbaşkanı Milo Đukanović ile de bir araya gelerek ülkenin bölgeye katılma olasılığının önü açıldı.[80] 2020 Kosova ve Sırbistan ekonomik anlaşmasının ardından iki taraf Mini Schengen Bölgesi'ne katılma sözü verdi.[81]
Vučić, 2007'de Voyvodina'daki Demokrat Hırvat Ligi'nin Hırvatistan'daki Hırvat Demokrat Birliği Partisi'nin bir şubesi olduğunu söyledi.[82] 2008 yılında Sırp İlerleme Partisi'nin kurulmasıyla Vučić, Büyük Sırbistan idealinde Hırvat topraklarını Virovitica-Karlovac-Karlobag hattına kadar içine alma hedefinin "gerçek dışı ve saçma" olduğunu söyledi.[83] Hırvat gazetesi Jutarnji 17 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., bir haberinde, II.Dünya Savaşı sırasında Vucic'in aile üyelerinin hiçbirinin öldürülmediğini iddia edince bunların "ailesine dönük acımasız yalanlar ve saldırılar" olduğunu söyledi.
2015 ve 2016 yıllarında, Hırvatistan ve Sırbistan arasındaki ilişkiler, Hırvatistan'ın Sırbistan ile olan sınırını kapatmaya karar verdiği göçmen krizinden daha fazla etkilenmiştir. Sırbistan'dan gelen göçmen akını nedeniyle Eylül 2015'te Hırvatistan'ın Sırbistan'dan gelen tüm kargo trafiğini durdurması iki ülke arasındaki kırılgan ilişkileri daha da hassas hale getirdi.[84] Bu eylemlere yanıt olarak Vučić, Hırvatistan ile bir anlaşmaya varılamaması halinde karşı önlemlerin alınacağını duyurdu.[85] Anlaşmazlık sonunda AB Komisyonu'nun arabuluculuğu ile çözüldü, ancak iki komşu ülke arasındaki ilişkiler kırılgan olmaya devam ediyor. 31 Mart 2016 tarihinde, Sırbistan Radikal Partisi genel başkanı Vojislav Seselj, Eski Yugoslavya için Lahey Mahkemesinde Savaş Suçu suçlamalarından beraat etti. Karar Hırvatistan'da tartışmalara neden oldu. Vučić kendisi ile Šešelj ve politikası arasına mesafe koydu ancak kararın Sırbistan üzerinde siyasi baskı için bir araç olarak kullanılmaması gerektiğini söyledi.
7 Nisan 2016'da Hırvatistan, Avrupa Birliği üyelik müzakerelerinin bir parçası olan Fasıl 23'ü açmak için AB Komisyonu'nun görüşünü onaylamayı reddetti ve böylece Sırbistan'ın AB üyelik sürecini etkili bir şekilde engelledi. Sırbistan Hırvatistan'ı AB üyeliğini engellemekle suçladı ve Vučić hükûmetinin kararı şöyle karşıladığını ifade etti: "Hırvatistan'ın Sırbistan'ın Avrupa yolunu desteklememe kararıyla hayrete düştü."[86] Hırvatistan, Sırbistan'ın 23. Fasıl müzakerelerinin başlatılması konusunda ikna edilemedi. 14 Nisan 2016'da AB Komisyonu, Sırbistan ile olan anlaşmazlığında Hırvat iddialarını reddetti.[87] Bununla birlikte, 7 Temmuz 2016'da Hırvatistan Dışişleri Bakanı Miro Kovač, Sırbistan'ın 23. Fasıldaki ilerlemesinin temelini oluşturacak olan yargı ve temel hakların değerlendirilmesinin de dahil edildiği Hırvatistan tarafından ortaya konan beş şartın Sırbistan ile müzakereler için AB üye ülkelerinin ortak pozisyonu haline geldiğini duyurdu. Bu beş şarta göre Sırbistan 1.savaş suçlarıyla ilgili yargı çatışmalarından kaçınmak, 2.Kayıp şahısları veya kalıntılarını bulmak ve tanımlamak için komşu ülkelerle işbirliği yapmak, 3.soruşturma, kovuşturma ve yargı makamlarını güçlendirmek, 4.(Hırvat) azınlığın korunmasını güçlendirmek ve 5. ICTY ile tam işbirliği yapmak zorunda.[88]
Vučić Sırbistan ve Rusya arasındaki geleneksel iyi ilişkileri sürdürdü ve hükûmeti Ukrayna'daki krizin ve Rusya'nın Kırım'ı ilhakının ardından Rusya'ya yaptırım uygulamadı. Vučić, Sırbistan'ın Avrupa entegrasyonuna bağlı kalacağını ancak Rusya ile tarihi ilişkilerini sürdüreceğini defalarca açıkladı. Rusya Başbakanı Dmitry Medvedev ile görüştükten sonra Vučić, "Rusya'ya yaptırım uygulamayı reddeden Avrupa ülkelerinden biri olarak Rusya'ya karşı samimi ve dostça tavrımızı kanıtladık." diyerek şöyle devam etti: "Sırbistan gelecekte bu politikayı sürdürmeye devam edecek."[89]
Vučić'in görev süresi boyunca Sırbistan, özellikle Sırpların Rusya'ya ihracatını artırarak Rusya ile ekonomik ilişkilerini genişletmeye devam etti. 2016 yılının başlarında, Rusya Başbakan Yardımcısı Dmitry Rogozin ile yaptığı görüşme sonrasında Vučić, Sırbistan'ın Rus füze sistemleri satın alarak Rusya ile askeri işbirliğini artırma olasılığını açıkladı.[90]
Aralık 2017'de Vučić, ilk kez Sırbistan Cumhurbaşkanı olarak Rusya Federasyonu'na resmi bir ziyaret gerçekleştirdi.[91] Başbakan, Sırp ulusal çıkarlarını korumak için Rusya'ya şükran duyduğunu dile getirdi ve "Sırbistan asla Rusya Federasyonu'na (Ukrayna krizi sırasındaki uluslararası yaptırımlarla ilgili olarak) yaptırım uygulamaz" dedi. Ziyareti sırasında askeri sanayi ve enerji alanında işbirliğini güçlendirmeye odaklandı.
Vučić, 21 Haziran 2020'de yapılacak seçimlerden 2 gün sonra 23 Haziran'da Moskova'da faşizme karşı kazanılan zaferin 75.yıl dönümünde yapılacak geçit törenine katılacağını Vladimir Putin'in de 21 Ekim'de Belgrad'ın 2.Dünya Savaşı sonunda faşistlerin işgalinden kurtuluş yıl dönümünde Sırbistan'ı ziyaret edeceğini ve Miroslav İncili'nden bir sayfanın da Ulusal Müze'ye getirileceğini açıkladı.[92]
Temmuz 2017'de Vučić ABD'yi ziyaret etti ve ABD'nin Başkan Yardımcısı Mike Pence ile bir araya geldi ve burada ABD'nin Sırbistan'ın Avrupa Birliği'ne katılım çabalarına verdiği destek, reformlara devam etme ihtiyacı ve Kosova ile ilişkinin normalleştirilmesi konusundaki ilerlemeyi tartıştılar.[93] Sırbistan ve Kosova arasında önerilen arazi takas anlaşmasına atıfta bulunan ABD ulusal güvenlik danışmanı John Bolton, ABD'nin uzun süredir devam eden anlaşmazlıklarını çözmek için Kosova ile Sırbistan arasında bir toprak değişimine karşı çıkmayacağını söyledi.ABD Dışişleri Bakanlığı, Vučić'in daha önce söylediği gibi, Sırbistan ve Kosova arasındaki ilişkilerin tam normalleşmesinin "bölgesel istikrar için gerekli" olduğunu savunmaya devam ediyor.[94]
.jpg)
2014 yılında AGİT Medya Özgürlüğü Temsilcisi Dunja Mijatović, Vučić'e bir mektup ve AGİT'in özür dilemesini istemesine ve reddettiği medyanın baskısına itiraz etti.[95] 2015 Freedom House raporuna ve 2017 Uluslararası Af Örgütü raporuna göre, medya kuruluşları ve gazeteciler Başbakan Aleksandar Vučić hükûmetini eleştirince baskıya maruz kaldı.[96][97] Ayrıca Sırp medyası, gazetecileri ve medya kuruluşlarını ödeme temerrütleri, sözleşmelerin feshi ve benzeri gibi ekonomik baskılara maruz bırakan reklam sözleşmelerine ve devlet sübvansiyonlarına büyük ölçüde bağımlı. Dört popüler siyasi tartışma TV programı, 24 yıldan beri çalışan ve o zamandan beri tüm hükûmetlerin eleştirel incelemesiyle tanınan Bećković'in ünlü siyasi talk show "Utisak nedelje" de dahil olmak üzere, 2014 yılında iptal edildi.[23] Vučić'in göreve başlamasından sonraki ilk raporda, Avrupa Komisyonu ifade özgürlüğünün tam olarak uygulanması için bozulan koşullarla ilgili endişelerini dile getirdi.[98] Raporda, editoryal politikalar üzerinde gereksiz etkilerle birlikte artan otosansür eğilimi olduğu belirtildi. 2016 ve 2018 yıllarında yayınlanan raporlar, ifade özgürlüğünün tam olarak kullanılmasına yönelik koşulların iyileştirilmesi için ilerleme kaydedilmediğini belirtti.[99][100] Temmuz 2016'da iktidar partisi, hükûmet tarafından kritik öneme sahip basın makaleleri ve 'yalanlar' olarak etiketlenmiş, yanlış saldırıları belgelemek ve resmi sansür olmadığını kanıtlamak istediklerini söyleyen bir sosyal medya sergisi düzenledi.[101][102][103] Freedom House 2017'de Sırbistan'ın tüm ülkeler ve bölgeler arasında basın özgürlüğündeki en büyük tek yıllık düşüşlerden birini yayınladığını bildirdi. Ayrıca, Vučić'in eleştirel medyayı pazardan uzaklaştırmaya çalıştığını ve az sayıdaki gazeteciyi çalışmaya devam etmek için gerekli fon ve cesaretle itibarsızlaştırdıklarını vurguladılar.[104] Bazı yorumcular Vučić'in kitle iletişim araçlarının önemli rolü ile kişilik kültünü inşa ettiğini açıkladılar.[105][106][107][108][109][110][111]
.jpg)
Gözlemciler, 2017 cumhurbaşkanlığı seçim kampanyası sırasında Vučić'in ulusal yayıncılarda diğer tüm adaylardan on kat daha fazla yer aldığını ve Vučić'in kontrolü altındaki ana akım medyanın muhalefetteki cumhurbaşkanlığı adaylarının çoğunu yanıtlama fırsatı vermeden şeytanlaştırdığını açıkladı.[112][113] Seçimleri izleyen kuruluşlar, cumhurbaşkanlığı kampanyası sırasında Aleksandar Vučić'in gazete ve elektronik medyada bulunmasının orantısız olduğunu, medyanın kritik rollerini kaybettiğini ve siyasi propaganda aracı haline geldiğini vurguladı.[114][115] AGİT Raporu, medyanın genel yönetim makamlarına eleştirel bir rapor sunma veya itiraz etme konusundaki genel isteksizliğinin, seçmenler için mevcut olan tarafsız bilgi miktarını önemli ölçüde azalttığını açıklamaktadır.[116] Hükûmetin ayrıca Vučić'i desteklemek için kamu kaynaklarını kullandığından bahsettiler. Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü, Vučić'in seçilmesinden sonra cumhurbaşkanlığı açılış töreni sırasında gazetecilere taciz ve fiziksel saldırı bildirdi.[117]
| “ | Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić'in ülkeyi yönettiği beş yıl içinde, Sırbistan gazetecilik açısından ne güvenli ne de devlet tarafından önü açılan bir meslek haline.Ölüm tehditleri de dahil olmak üzere medyaya yönelik saldırıların sayısı ve devlet memurları tarafından suçlayıcı retorik ile hedef gösterilen gazeteci sayısı artıyor. | „ |
2018 yılında Uluslararası Araştırmalar ve Değişim Kurulu Sırbistan'daki medyadaki durumu yakın tarihin en kötüsü olarak nitelendirdi ve Medya Sürdürülebilirlik Endeksi' neredeyse 20 yıldaki en kutuplaşmış medya, sahte haberlerde bir artış ve medya üzerindeki editoryal baskı nedeniyle düştü.[120] Ayrıca, yargının sadece medyanın yetkililerin ve iktidar partilerinin haklarını ihlal ettiği iddia edildiği durumlarda derhal yanıt verdiğine dikkat çekmişlerdir. Medyada hükûmet kontrolünün artması, Sırp gazetecilerin daha fazla siyasi baskı ve gözdağı ile karşı karşıya gelmesiyle ortaya çıkıyor; 2018'de yapılan bir açıklamaya göre Bağımsız Sırp Gazeteciler Derneği gazetecilere yönelik en fazla sayıda saldırıyı bu on yıl içinde kaydetti.[121] Sırp soruşturma gazeteciliği portalı Suç ve Yolsuzluk Raporlama Ağı'na göre, 2018 yılında hükûmet yanlısı tabloid gazetelerin ön sayfalarında 700'den fazla sahte haber yayınlandı.[122][123] Birçoğu Vućić'e saldırı iddiaları ve darbe girişimleri ve Vladimir Putin'in ona destek mesajları hakkındaydı. Sırbistan'daki en çok satan gazete, Vučić'i sürekli saldırı altında güçlü bir kişi olarak sunan ve aynı zamanda Avrupa karşıtı içerik ve savaş yanlısı söylemlere sahip hükûmet yanlısı tabloid Informer 17 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'dir.[124][125] Vučić, Kasım 2019'da kardiyovasküler problemler nedeniyle hastaneye kaldırıldıktan sonra, ortakları ve rejim yanlısı medya, gazetecileri hükûmet bakanlarının yolsuzluk iddiasıyla ilgili sorular sorarak cumhurbaşkanının sağlığını kötüleştirmekle suçladı.[126][127] Avrupa Konseyi, Vučić'in oğlunu suç gruplarının üyeleriyle yakaladıktan sonra soruşturmanın başlatılmasının devletin karalama kampanyası hedefi olduğu konusunda uyarıda bulunurken, Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi Vučić'in “yalanlarla mücadele sözü verdiğini” bildirdi.[128][129]
Vučić'in partisi iktidara geldiğinden beri, Sırbistan, hükûmeti öven ve eleştirenlere, özgür medyaya ve genel olarak muhalefete saldıran, sosyal ağlarda etkili olan internet troll ve sayfalarında bir artış gördü.[130] Bu, bir avuç kendini adamış insanın sahte hesaplar çalıştırmasının yanı sıra aşırı sağ Breitbart News 18 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. web sitesinin Sırbistan ile ilişkili Facebook sayfasını da içeriyor.[131] 26 Mart 2020'de Twitter, Başkan Vučić ve partisine moral vermek, Vučić lehinde içeriği artırmak ve rakiplerine saldırmak için 43 milyon tweet yazan 8.500 spam hesabı kapattıklarını açıkladı.[132]
Vučić, 2008 yılına kadar Virovitica-Karlovac-Karlobag hattı boyunca uzanan bir batı sınırına kadar uzanacağı öngörülen Büyük Sırbistan ideolojisinin savunucusuydu.[133][134] 1995 yılında, Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı sırasında Vučić Glina'da (isyan edilen Sırplar tarafından kontrol edilen zamanda) 'Sırp Krajina'nın ve Glina'nın asla Hırvat olmayacağını, Banovina'nın asla Hırvatistan'a iade edilmeyeceğini ve eğer Radikal Parti seçim kazanırsa Sırplar'ın Büyük Sırbistan'da yaşayacağını söylemişti.[135][136] 2000'li yılların başlarındaki bir başka konuşmada, Karlobag, Ogulin, Karlovac ve Virovitica'yı "Sırp kasabaları" olarak adlandırılan Vučić, "SRP'yi eleştirenler" Ustaše'nin (Hırvatlara atıfta bulunarak) Sırp topraklarını işgal ettiğini ve bizi; Sırp radikallerini ikna etmek istedikleri için buraların Sırbistan'a ait olmadığını söyleyip, bizim iddialarımıza saçmalık diyor. (...) Bizim olanı; Sırbistan'a ait olanı istiyoruz." Sırp Radikal Partisi'nden ayrıldıktan ve Sırp İlerleme Partisi'nin kurulmasından sonra Vučić, artık Büyük Sırbistan ideolojisini desteklemediğini söyledi.[137]
SCO ve Sırbistan'dan paramiliter gruplar tarafından 8000'den fazla Müslüman Boşnak'ın öldürüldüğü Srebrenica katliamından sadece birkaç gün sonra, 20 Temmuz 1995'te NATO'nun Sırp Cumhuriyeti Ordusu'nun (SCO) pozisyonlarına karşı NATO bombardımanı kampanyasını yorumlayan Vučić, Ulusal Meclis'te şunları söyledi: "Öldürülen her bir Sırp için 100 Müslüman öldüreceğiz!" [138][139][140] 2015 yılında 1995'teki ifadesinin "bağlamdan çıkarıldığını" ve "cümlenin özünün bu olmadığını" söyledi.[141]
Voyislav Šešelj'in Sırp Radikal Partisi'nden ayrılmadan önce Aleksandar Vučić alenen savaş suçları, insanlık ve soykırım suçlarından hüküm giymiş bir askeri lider olan Ratko Mladić'i savunuyor ve korunmasını istiyordu. 2007 yılında Mladić Sırbistan'da hala saklanıyorken, Vučić "General Mladić için güvenli ev" yazan posterler dağıtıyordu. Bir parlamento oturumu sırasında Sırp Parlamentosu'nun generali her zaman koruyacağını ve onun için güvenli bir ev olacağını ve Sırbistan'da Vučić'in soyadını taşıyan herhangi bir evin Mladić'i koruyacağını ve kollayacağını belirtti.[142]
Aynı yıl Vučić, suikaste uğrayan Batı yanlısı Sırp Başbakanının adı verilerek ismi değiştirilen Ratko Mladić Bulvarı'na bu ismin geri verilmesi için bir sokak protestosu düzenledi. Bu, Sırp aşırı sağ kesimlerinin Zoran Đinđić suikastının yıldönümünü kutlamak için düzenli işaretlerin üstünde aynı işaretleri tahrip ettiği sık tekrarlanan bir olay haline geldi.[143] Vučić ayrıca, daha sonra hüküm giymiş savaş suçlularının Veselin Šljivančanin ve Radovan Karadžić 'in yanı sıra partisinin başkanı olan Vojislav Šešelj tutuklanmasına karşı protestolara katıldı.[144][145][146]
Vučić'in Haberleşme Bakanı olarak görevinde, Kosova Savaşı hakkında haber yapan tanınmış bir gazeteci olan Slavko Ćuruvija, devlet destekli bir suikastta öldürüldü.[147][148] 1999 yılında, suikast gerçekleşmeden önce Vučić, tabloid Argument'e "Dnevni telegrafında (Ćuruvija'nın gazetesi) yayınlanan tüm yalanlar için Slavko Ćuruvija'dan intikamımı alacağım" dediği bir ön sayfa röportajı verdi.[149] Vučić, 2014 yılında Ćuruvija ailesinden, faillerin adalete teslim edilmesi için çok uzun süre beklediği için özür diledi ve davanın sonuçlanması için çalışan herkese teşekkür etti.[150]
Vučić, 27 Temmuz 1997'de Radio Index ve Srpska reč gazetecisi Ksenija Janković ile evlendi. Çiftin iki çocuğu oldu. Evliliği 2011 yılında boşanma ile sona erdi. 14 Aralık 2013'te Vučić, Sırbistan Dışişleri Bakanlığı diplomatı Tamara Đukanović ile evlendi.[151] Vučić'in cumhurbaşkanı olmasından bir hafta sonra 9 Haziran 2017'de karısı bir oğlan doğurdu.[152]
Muhalefet döneminde sık sık popüler TV şovlarında yer aldı.[153] 2006'da Vučić, Pink TV'de yayınlanan rekabete dayalı bir talk-show olan The Pyramid'in Sırp versiyonunun ilk sezonunun galibi oldu.[154] İnsani dans yarışması Plesom do snova'ya (2009'da) katılan ve gece geç saatlerde bir talk show Veče sa Ivanom Ivanovićem'de (2010'da) konuk oyuncu olarak yer alan ilk politikacıydı.[155][156] Ayrıca Balkanlar'ın en popüler müzik yarışması olan Zvezde Granda 'un üçüncü sezonunun bir bölümünde konuk jüri üyeliği yaptı.[157]
15 Kasım 2019'da, belirgin "kardiyovasküler sorunlar" nedeniyle Belgrad'daki bir askerî hastaneye kaldırıldı. Üç gün sonra taburcu edildiği bildirildi. Medya danışmanı ve Belgrad belediye başkan yardımcısı da dahil olmak üzere bazı yetkililer, sağlık sorunlarının kısmen gazetecilerin baskısından kaynaklandığını iddia etti. Vučić bunu hastanede kaldıktan kısa bir süre sonra medya konferansında açıkça reddetti. Aynı olayda, sağlık sorunlarının kronik doğasını doğruladı.[158][159]
8 Nisan 2020'de Vuciç'in 22 yaşındaki oğlu Danilo'ya koronavirüs bulaştığı ve Belgrad'daki Enfeksiyon Hastalıkları Kliniğine kabul edildiği ortaya çıktı.[160]
| Madalyanın / Nişanın Adı | Ülke | Verildiği Tarih | Verildiği Yer |
|---|---|---|---|
 Sırp Cumhuriyeti Nişanı[161] |
 Bosna Hersek Cumhuriyeti  Sırp Cumhuriyeti |
15 Şubat 2018 | Banja Luka |
 Dostluk Madalyası (Kazakistan)[162] |
 Kazakistan Cumhuriyeti |
9 Ekim 2018 | Astana |
 Aleksandar Nevsky Nişanı [163] |
 Rus Cumhuriyeti |
17 Ocak 2019 | Sırbistan Sarayı, Belgrad |
 Aziz Sava Nişanı |
Sırp Ortodoks Kilisesi | 8 Ekim 2019 | Sava Centar, Belgrad |
| Tarih | Akademik Birim | Not |
|---|---|---|
| 2017 | Moskova Devlet Diplomasi Enstitüsü | [164] |
| 2018 | Azerbaycan Diller Üniversitesi | [165] |
| Ülke | Şehir | Tarih |
|---|---|---|
| Bosna Hersek Cumhuriyeti |
Drvar Fahri Hemşeriliği | 21 Temmuz 2019 |
| Bosna Hersek Cumhuriyeti |
Sokolçe Fahri Hemşeriliği | 29 Temmuz 2019 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
