Afganistan'da konuşulan diller
From Wikipedia, the free encyclopedia
Afganistan, Peştuca ve Darice olmak üzere iki dilin hem resmi hem de en yaygın olarak konuşulduğu çok dilli bir ülkedir.[1]
Afganistan'da konuşulan diller | |
---|---|
Resmi | Darice, Peştuca |
Bölgesel | Özbekçe, Türkmence, Beluçça, Peşeyice, Hazaragi, Nuristanice |
Azınlık | Arapça, Urduca, İngilizce, Kırgızca, Tacikçe, Sindhî |
İşaret | Afgan İşaret Dili |
Darice, Afganistan'da konuşulan Farsça dil çeşitliliğinin resmi adıdır. Genellikle Afgan Farsçası olarak anılır.[2][3] Hala yaygın olarak Farsça olarak bilinmesine rağmen, dilin ismi 1964 yılında Afgan hükûmeti tarafından resmi olarak Darice olarak değiştirilmiştir.[4] Darice, anadili Peştuca olan Peştunların siyasete hakim olmasına rağmen, yüzyıllardır hükûmetin tercih edilen dili olmuştur.[5]
CIA World Factbook'a göre, Dari Farsçası %78 (L1 + L2) oranında konuşulmakta ve lingua franca olarak işlev görürken, Peştuca %35, Özbekçe %10, İngilizce %5, Türkmence %2, Urduca %2, Peşeyice %1, Nuristanice %1, Arapça %1 ve Beluçça %1 oranında konuşulmaktadır (2021 tahmini). Veriler en çok konuşulan dilleri temsil etmektedir. Ülkede çok fazla iki dillilik olduğundan ve katılımcıların birden fazla dil seçmelerine izin verildiğinden, paylar %100'den fazladır. Türk dilleri olan Özbekçe ve Türkmence ile Beluçça, Peşeyice, Nuristanice ve Pamirce, çoğunluğun konuştuğu bölgelerde üçüncü resmi dillerdir.[6]
Hem Farsça hem de Peştuca, Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri alt ailesindendir. Özbekçe, Türkmence, Beluçça, Peşeyice ve Nuristanice gibi diğer bölgesel diller, ülke genelinde azınlık grupları tarafından konuşulmaktadır.
Minör diller şunlardır: Aşkunu, Kamkata-viri, Vasi-vari, Tregami ve Kalasha-ala, Pamirce (Şugnanca, Munji, İşkaşimi ve Vahanca), Brohice, Arapça, Kızılbaş, Aymak ve Peşeyice, Kırgızca ve Pencapça.[7] Dilbilimci Harald Haarmann, Afganistan'ın yaklaşık 200 farklı lehçeyle[8] 40'tan fazla küçük dile ev sahipliği yaptığına inanıyor.