Loading AI tools
Asteroit Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
617 Patroclus ya da 617 Patroklos (/pəˈtroʊkləs/) büyük boyutlu bir ikili sistem Jüpiter truvalısıdır. Karanlık görünümlü bir D tipi asteroit olarak sınıflandırılmakta olup, aynı zamanda eşlikçisiyle birlikte kendi ekseni etrafında 103 saatlik bir dönme süresine sahip olmasından ötürü en yavaş dönüş periyoduna sahip cisimler arasında yer alır. NASA tarafından yürütülen Lucy projesi kapsamında tahminen 2033 yılında ziyaret edilmesi planlanan beş Jüpiter truvasından biridir.
 Patroclus ve bileşiği Menoetius'un 2018 yılında Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilen görüntüsü | |
| Keşif [1] | |
|---|---|
| Keşfeden | A. Kopff |
| Keşif yeri | Heidelberg |
| Keşif tarihi | 17 Ekim 1906 |
| Adlandırmalar | |
| MPC belirtmesi | (617) Patroclus |
| Telaffuz | /pəˈtroʊkləs/[2] |
Adın kaynağı | Πάτροκλος Patroklos (Yunan mitolojisi)[3] |
Alternatif adlandırma | 1906 VY · 1941 XC 1962 NB |
| Jüpiter truvalısı [1][4][5] Truva kampı [6][7] · arka plan [7] | |
| Yörünge özellikleri [4] | |
| Belirsizlik parametresi 0 | |
| Günöte | 5,937 AU |
| Günberi | 4,480 AU |
| 5,209 AU | |
| Dış merkezlik | 0,1399 |
| 11,89 y (4.342 g) | |
| 319,506° | |
| 0° 4d 58.464s / gün | |
| Eğiklik | 22,062° |
| 44,360° | |
| 308,306° | |
| Bilinen doğal uydusu | 1 (Menoetius)[8] |
| Jüpiter MOID | 0,1868 AU |
| TJüpiter | 2,835 |
| Fiziksel özellikler | |
| D (Tholen)[9] C 0 (Barucci)[9] D (Tedesco)[9] U–B = 0,215±0,045[9] B–V = 0,710±0,050[10] V–R = 0,420±0,030[10] V–I = 0,830±0,020[10] | |
| 8,18[4][5][11][12][13] | |
| Boyutlar | 127 km × 117 km × 98 km (primary only)[14] |
Ortalama çap | 113±3 km (primary only)[14] 140,36±0,87 km[11] 140,85±3,37 km[12] 140,92±4,7 km[13] 143,14±8,37 km[15] 154 km[14] |
| Hacim | 1,36×106 km3[14] |
| Kütle | (1,36±0,11)×1018 kg[15] 1,20×1018 kg[14] |
Ortalama yoğunluk | 0,88±0,17 g/cm3[14][15] |
| 40 sa (en düşük; tarihli)[16] 102,8 sa[17] 102 sa[18] 103,02±0,40 sa[19] 103,5±0,3 sa[20] | |
| 0,047±0,003[11][12][13] | |
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |
17 Ekim 1906 ylında, Almanya'da bulunan Heidelberg Gözlemevinde astronom August Kopff tarafından keşfedilmiş ve adını Yunan mitolojisindeki Aşil'in yakın dostu Patroklos'tan almıştır.[1] Keşfedilen ikinci truvalı cisim olan 617 Patroklos, Truva kampına mesup olan tek Yunan mitolojik karakterden ismini almış bir asteroittir. Normal şartlarda, Jüpiter'in L5 Lagrange noktasındaki cicimlere Truva kampına ait karakterlerin adları verilmesine rağmen, bir Yunan kahramanı olan Patroklos'un ismi bu bölgedeki bir cisme verilmiştir.[3]
150 km'lik çapıyla Patroklos'un en büyük Jüpiter truvalarından birisi olduğu düşülmüş ancak 2001 yılında yapılan gözlemler neticesinde esas itibarıyla ikili bir küçük gezegen sistemi olduğu ve eşlikçisinin de kendisiyle aynı boyutlara sahip olduğu keşfedilmiştir. Bu nedenle, iki cisimden büyük olanına (140 km çaplı) Patroklos ismi atanmış, ondan biraz daha küçük olan ve yaklaşık 100–105 km çapındaki diğer cisme ise mitolojide babasının ismi olan Menoetius'un /mɪˈniːʃəs/ adı atanmıştır.[lower-alpha 1] Bu cisimler aynı zamanda ikili sisteme sahip olduğu keşfedilen ilk truva cisimleridir.[8]
Bu küçük gezegen Yunan kahramanlarından Patroklos'a atfen adlandırılmıştır. Aşil'in dostu ve sevgilisi olarak bilinen Patroklos, Truva savaşları esnasında Hektor tarafından öldürülmüştür. (Bkz. 588 Achilles ve 624 Hektor) Bu isim, Avusturyalı astronom Johann Palisa tarafından önerilmiştir. Resmi adlandırma referansı ise Paul Herget tarafından yazılan The Names of the Minor Planets adlı eserde bulunmaktadır.[3]
Yunancada ve dolayısıyla Latincede Patroklos'un tüm ünlü harfleri kesiktir. Bu nedenle beklenen İngilizce telaffuz 'a' üzerinde vurgu ile olacaktır, /ˈpætrəkləs/. Ancak Alexander Pope, Homeros'un çevirisinde metrik kolaylık sağlamak için vurguyu ilk 'o'ya, /pəˈtroʊkləs/,[2] yani Latin şiirinde izin verilen bir geleneğe kaydırmış ve bu düzensiz telaffuz İngilizcede yerleşik hale gelmiştir.[21] Türkçede ise Azra Erhat'ın Mitoloji Sözlüğü'nde "Patroklos" olarak geçmektedir.[22]
Uydusu Menoetius (/məˈniːʃəs/ mə-NEE-shəs; resmi adı (617) Patroclus I Menoetius) ise adını Patroklos'un efsanevi babasından almıştır. Bu cisim daha önce S/2001 (617) 1 geçici adıyla bilinmekteydi.
Patroklos ve Menoetius, Truva kampında Truvalı karakterlerden ziyade Yunan karakterlerin isimlerini taşıyan tek nesnelerdir. Jüpiter truvalıları için adlandırma kuralları Patroklos adlandırılana kadar kabul görmemiştir (benzer şekilde, asteroid Hektor Yunan kampında görünen tek Truva karakteridir).
Partoklus'un yörüngesi, Jüpiter'in yörüngesinin gerisinde yer alan L5 Lagrange noktasında,[8] Truva kampı olarak adlandırılan bölgede bulunmaktadır. Jüpiter'in L4 noktasındaki bölge ise Yunan kampı olarak adlandırılmakta ve burada bulunan cisimler Truva savaşında geçen Yunanlıların adlarını almaktadır.
Yörüngsi, Güneş'ten 4,5-5,9 AU mesafede bulunmakta ve bir tam dönüşünü 11 yıl 11 ayda (4.353 gün) tamamlamaktadır. Yörüngesi, 0,14 dışmerkezliğe ve 22° bir yörünge eğikliğine sahip eliptik bir yörüngedir.[4] Asteroidin gözlem yayı Kasım 1906'da Heidelberg Gözlemevinde yapılan keşfi ile başlamış ve yaklaşık 3 hafta sonra resmi olarak bulunmuştur.[1]
1989'dan itibaren Patroklos'un ışık eğrileri verileri fotometrik gözlemlerle elde edilmiştir. En uygun görüntülerden elde edilen analize göre dönme süresinin 102,8 ila 103,5 saat aralığında, en parlak akımın ise 0,1 kadirin (U=2/3/) altında olduğu bulunmuştur.[17][18][19][20] Tipik olarak bu kadar düşük bir parlaklık değeri, cismin çok küçük düzeyde bir küresel şekle sahip olduğunu göstermektedir. Uzun yörünge periyodu ise cismi yavaş dönen sınıfına sokmaktadır.
IRAS ve WISE tarafından gerçekleştirilen araştırma verilerine göre, Patroklos sistemi 0,047 albedo yüzey yansıtma değeri[11][13] ve 140,36 ile 140,92 km çapında etkin bir kombine değerine sahiptir. IRAS değerleri kullanılarak elde edilen hesaplamalara göre bu albedo ve çap değerine göre mutlak parlaklığı 8,19 olarak hesaplanmıştır.[5]
Yapılan son araştırmalar ışığında bu cisimlerin asteroitlerin genelinde olduğu gibi kayaç yapıda değil, tıpkı bir kuyruklu yıldızlarda olduğu gibi buzul yapıda oldukları öne sürülmektedir. Tholen taksonomisine göre Patroclus karanlık bir P-tipi asteroittir.[5]
Bileşenlerinin yoğunluğu (0,88 g/cm3) suyunkinden ve kayaçların üçte biri oranından az olması nedeniyle geçmişte düşünüldüğü gibi kayaç asteroit yapısından ziyade kuyruklu yıldızların bileşen yapısına benzediği öne sürülmektedir.[23] Çoğu Jüpiter truvasının 3,9 milyon yıl önce gerçekleştiği düşünülen büyük gaz devleri göçü sırasında bu dev gezegenlerin kütleçekimine yakalanan küçük birer gezegenimsi olduklarından şüphelenilmektedir. Bu teori, A. Morbidelli ve ekibi tarafından Nature dergisinin Mayıs 2005 sayısında ortaya atılmıştır.[24]
 617 Patroclus ve Menoetius tarafından yapılan çok bölmeli yıldız örtülmesinin sonuçlarının grafiği | |
| Keşif | |
|---|---|
| Keşif tarihi | 2001 |
| Adlandırmalar | |
| Telaffuz | /mɪˈniːʃəs/ |
Adın kaynağı | Menoetius (Yunan mitolojisi) |
| Yörünge özellikleri | |
| 680±20 km[8] 664.6 km[14] | |
| 102,8 sa | |
| Doğal uydusu | Patroclus |
| Fiziksel özellikler | |
| Boyutlar | 117 km × 108 km × 90 km[14] |
Ortalama çap | 104±3 km[14] |
| Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |
2001 yılında, 617 Patroklos'un ikili bir sistem olduğu ve eşlikçisinin aşağı yukarı kendi boyutları kadar büyüklükte olduğu anlaşılmıştır.[8][25][26] Bugüne kadar ikili sisteme sahip olduğu düşünülen yaklaşık 6 truva asteroidinden biridir. 2006 yılında, Keck Gözlemevinde lazer kılavuz yıldızı uyarlanabilir optikleriyle yapılan gözlemler sonucunda yörüngesi tutarlı bir biçimde hesaplanmıştır.[23]
İki bileşenin kütle merkezleri etrafında 4,283±0,004 günde ve 680±20 uzaklıkta birbirinin kabaca dairesel bir yörüngede döndüğü tahmin edilmiştir.[8][27] Bu gözlemler 2000 yılında alınan termal ölçümlerle birleştirilerek, sistem bileşenlerinin tahmini boyutlarını 106 km ve 98 km olarak tahmin edilmiştir. Bu tahmin neticesinde sistemin eşdeğer çapı 145 km olarak hesaplanmış,[8] daha sonrasında Keck Gözlemevi'nden yapılan daha ölçümlerle ise cisimlerin boyutları 122 km ve 112 km olduğu şeklinde güncellenerek,[28] toplam 103,5±0,3 saatlik (4,3125±0,0125 gün) bir eş-yörünge süresi olduğu hesaplanmıştır.[20][23] 21 Ekim 2013 yılında ise her iki cismin tüm ABD'de yaklaşık 41 gözlemcinin katılımıyla 8.8 kadir büyüklükteki bir yıldız ile örtülme gerçekleştirdiği gözlemlenmiştir. Gözlem verileri, o zamanki yörünge mesafesini kesin olmayan biçimde 664,6 km olarak hesaplayarak Patroclus adını alan büyük bileşen için 113±3 km çapında bir küre benzeri bir hacim ortaya koymuştur. Bu kapsamda, eşlikçi cismin 104±3 km çapında küreye eşdeğer bir hacme sahip olduğu anlaşılarak bu küçük cisme Menoetius adı verilmiştir.
Patroclus-Menoetius sistemi NASA tarafından yürütülen Lucy uzay görevinin, diğer başka asteroitler ve Jüpiter truvalılarıyla birlikte hedeflerinden biridir.[29]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
