Loading AI tools
Bangladeş'in ilk cumhurbaşkanı Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Bangabandhu Şeyh Muciburrahman (17 Mart 1920 - 15 Ağustos 1975), Bangladeş'in ilk cumhurbaşkanı ve 2. başbakanıydı.
 |
| Bangabandhu Şeyh Muciburrahman শেখ মুজিবুর রহমান | |
|---|---|
 | |
| 1. Bangladeş Cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 25 Ocak 1975 - 15 Ağustos 1975 | |
| Yerine geldiği | Muhammed Muhammedullah |
| Yerine gelen | Handekar Mustak Ahmed |
| Görev süresi 17 Nisan 1971 - 12 Ocak 1972 | |
| Başbakan | Tacüddin Ahmed |
| Yerine geldiği | Yeni makam |
| Yerine gelen | Nazrul İslam (Geçici) |
| 2. Bangladeş Başbakanı | |
| Görev süresi 12 Ocak 1972 - 24 Ocak 1975 | |
| Başkan | Ebu Seyyid Çavduri Muhammed Muhammedullah |
| Yerine geldiği | Tacüddin Ahmed |
| Yerine gelen | Muhammad Mansur Ali |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 17 Mart 1920 Tungipara, Bengal, Britanya Hindistanı (şimdi Bangladeş) |
| Ölüm | 15 Ağustos 1975 (55 yaşında) Dakka, Bangladeş |
| Partisi | Tüm Hindistan Müslüman Ligi (1949 öncesi) Awami Ligi (1949–1975) Bangladeş Krishak Sramik Awami Ligi (1975) |
| Evlilik(ler) | Şeyh Faziletünnisa Mucib |
| Bitirdiği okul | İslam Koleji Dakka Üniversitesi |
| İmzası |  |
Orta hâlli bir toprak sahibinin oğluydu. Kalküta ve Dakka üniversitelerinde hukuk ve siyasal bilimler eğitimi gördü. Genç yaşta İngilizlere karşı sürdürülen bağımsızlık hareketine katıldı ve kısa süre hapis yattı.
1949'da Avami Birliği'nin kurucuları arasında yer aldı ve daha sonra Birliğin Genel Sekreterliğini üstlendi. 1955'te Pakistan Ulusal Meclisine seçildi. 1958'de askeri bir darbeyle başa geçen Muhammed Eyüb Han'a direnerek halkın sevgisini kazandı. 1965'te Doğu Pakistan'a özerklik verilmesini öngören altı maddelik bir program hazırladı. Ülkeyi bölmeye çalıştığı gerekçesiyle tutuklanması, halkın Eyüb Han yönetimine duyduğu tepkiyi daha da arttırdı ve 1969 Doğu Pakistan kitlesel ayaklanması ile beraber Mucibur Rahman Şubat 1969'da serbest bırakıldı.
Ülke içindeki karışıklıkların artması üzerine Mart 1969'da istifa eden Eyüb Han'ın yerini Yahya Han aldı. Aralık 1970'te yapılan seçimlerde Avami Birliği, Doğu Pakistan'a ayrılan sandalyelerin tümüne yakın bölümünü kazanarak Ulusal Mecliste çoğunluğu sağladı. Mucibur Rahman'ın özerklik talebine karşı uzlaşmaz bir tutum takınan Yahya Han meclisi süresiz kapattı. Bunun üzerine Mucibur Rahman Doğu Pakistan'da genel grev ilân etti. Uzlaşma çabalarının sonuçsuz kalması üzerine Batı Pakistan birlikleri Dakka'ya girdi ve Mucibur Rahman tutuklandı. Doğu Pakistan'da iç savaş sürerken milyonlarca insan Hindistan'a sığındı. Sonunda Hindistan birliklerinin yardımıyla, Batı Pakistan ordusu geri çekilmeye zorlandı.
Devlet Başkanlığına gelen Zülfikar Ali Butto tarafından serbest bırakılan Mucibur Rahman, yeni Bangladeş Devletinin ilk Başbakanı oldu. (Ocak 1972) Ama Bangladeş'in artan sorunları çözmekte başarısız kaldı ve giderek daha baskıcı bir yönetim kurarak 1975 başlarında Devlet Başkanlığı görevini de üstlendi. 15 Ağustos 1975'teki bir askerî darbeyle devrildi ve ailesiyle birlikte öldürüldü.
Suikastçıları 26 yıl boyunca kovuşturmadan muafiyetin tadını çıkarmaya devam etti. Tazminat Tüzüğü, kızı Şeyh Hasina Başbakan seçildikten sonra 1996'da yürürlükten kaldırıldı. Daha sonra Bangladeş mahkemelerinde cinayet davası açıldı. Darbe lideri Seyyid Faruk Rahman da dahil olmak üzere on beş suikastçıdan birkaçı tutuklandı ve yargılandı. Khandaker Abdur Raşid gibi diğerleri ise firar etti. Onbeşine 1998'de mahkeme tarafından ölüm cezası verildi.[1] Hükümlülerden beşi 2010'da asıldı.[2] Altıncı hükümlü 2020'de asıldı.[3] Geriye kalan kaçaklardan birkaçı öldü veya saklanmaktadır. 2022'de Bangladeş hükümeti, darbe lideri Raşid de dahil olmak üzere beş kaçağın hala kaçtığını bildirdi.[4] Hükümlü suikastçılardan biri Kanada'da yaşamaktadır.[5] Hükümlülerden biri ise Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşamaktadır.[6] Bangladeş, 2007'de A.K.M. Muhiddin Ahmed'in sınır dışı edilmesiyle oluşturulan emsalin ardından Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri'nden kaçakları sınır dışı etmelerini talep etti.[7]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
