Iligan

Ang Lungsod ng Iligan (Cebuano: Dakbayan sa Iligan; Ingles: Iligan City) ay isang mataas ang pagka-urbanisadong lungsod na nasa hilaga ng lalawigan ng Lanao del Norte, Pilipinas, at dati itong kabisera ng nasabing lalawigan. Humigit-kumulang 795 kilometro ang layo nito mula sa timog-silangan ng Maynila. Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 363,115 sa may 87,239 na kabahayan.

Iligan Dakbayan sa Iligan Lungsod ng Iligan
Mataas na urbanisadong lungsod
Iligan City
Palayaw:  Industrial Center of the South and City of Majestic Waterfalls
Mapa ng Lanao del Norte na nagpapakita ng lokasyon ng Iligan.
Iligan Lokasyon sa Pilipinas
Mga koordinado: 8°14′N 124°15′E
Bansa	Pilipinas
Rehiyon	Hilagang Mindanao (Rehiyong X)
Lalawigan	Lanao del Norte
Distrito	Nag-iisang Distrito ng Lanao del Norte
Mga barangay	44 (alamin)
Pagkatatag	1609
Ganap na Bayan	1832
Ganap na Lungsod	Hunyo 16, 1950
Pamahalaan
• Punong Lungsod	Lawrence Lluch Cruz (LDP-NPC)
• Pangalawang Punong Lungsod	Henry C. Dy (LDP-GO)
• Manghalalal	185,452 botante (2022)
Lawak  [1]
• Kabuuan	813.37 km2 (314.04 milya kuwadrado)
Populasyon  (Senso ng 2020)
• Kabuuan	363,115
• Kapal	450/km2 (1,200/milya kuwadrado)
• Kabahayan	87,239
Ekonomiya
• Kaurian ng kita	ika-1 klase ng kita ng lungsod
• Antas ng kahirapan	11.80% (2021)[2]
• Kita	₱2,471,915,911.001,124,252,000.001,625,557,654.771,361,266,728.141,559,334,616.001,649,309,299.001,811,899,175.00 (2020)
• Aset	₱11,534,333,142.00479,831,000.004,936,276,366.334,953,683,212.599,616,858,646.009,897,106,385.0010,269,454,497.00 (2020)
• Pananagutan	₱5,900,273,471.002,046,485,000.001,626,627,648.37889,156,250.046,420,275,239.006,309,264,334.006,248,699,969.00 (2020)
• Paggasta	₱2,360,476,092.00958,659,000.001,047,720,110.20462,629,113.101,073,700,409.001,182,444,456.00 (2020)
Sona ng oras	UTC+8 (PST)
Kodigong Pangsulat	9200
PSGC	103504000
Kodigong pantawag	63
Uri ng klima	Tropikal na klima
Mga wika	Wikang Maranao Sebwano Wikang Binukid wikang Tagalog
Websayt	iligan.gov.ph

Etimolohiya

Ang salitang Iligan ay mula sa salitang Higaonon na iligan o ilijan na nangangahulugan "kuta ng tanggulan" laban sa madalas na pag-atake ng mga pirata at iba pang tribo sa Mindanao.

Kasaysayan

Ang mga luma at bagong gusali sa Kalye Lluch, Iligan

Sa nayon ng Bayug nagsimula ang lungsod ng Iligan, apat (4) na kilometro hilaga ng kasalukuyang Poblacion. Ito ang naging pinakaunang pamayanan ng mga katutubo bago dumating ang mga Kastila. Nabago ang kadalisayan ng lahi ng mga taal na mamamayan ng lugar nang magsimulang magdatingan noong huling bahagi ng ika-16 na dantaon ang mga dayong Bisaya mula sa kaharian sa pulo ng Panglao.

Ayon sa mananalaysay na Hesuwita na si Francisco Combes, sinakop ng hari ng ng Mollucas ang Panglao na naging dahilan ng pag-alis nang maraming bilang ng mga mamamayan nito patungo sa kasalukuyang Dapitan, Zamboanga del Norte.

Pagiging Lungsod

Abenida Quezon sa Iligan

Gamit ang mga hangganan nito noong ito ay isang bayan pa, ginawang lungsod ang Iligan noong Hunyo 16, 1950.^[3] Inihayag na unang klaseng lungsod ang Iligan noong 1969 at inuri muli bilang Uring "A" na unang klaseng lungsod noong Hulyo 1, 1977 sa kapangyarihan ng PD. Bilang 465. Noong 1983, inuri muli itong isang mataas na urbanisadong lungsod.

Heograpiya

Naghahanggan ang Lungsod ng Iligan sa hilaga sa tatlong bayan ng Misamis Oriental, ang Lugait, Manticao at Opol, at sa tatlong bayan ng Lanao del Norte sa timog; ang mga bayan ng Baloi, Linamon at Tagoloan; at sa mga bayan ng Kapai, at Tagoloan II sa Lanao del Sur. Naghahanggan din naman sa hilagang silangan ang lungsod sa Lungsod ng Cagayan de Oro, sa silangan sa bayan ng Talakag, Bukidnon, at sa kanluran sa Look ng Iligan.

Mamamayan at Kultura

Pangunahing Kristiyanismo ang relihiyon sa lungsod ng Iligan(93.61%), kung saan karamihan dito ay kabilang sa Simbahang Katoliko. Cebuano ang pangunahing wikang sinasalita sa lungsod.

Mga Barangay

Ang Lungsod ng Iligan ay nahahati sa 44 na mga barangay, kung saan 6 ang urban at 38 ang rural.

Abuno Acmac Bagong Silang Bayug Bonbonon Bunawan Buru-un Dalipuga Del Carmen Digkilaan Ditucalan Dulag Hinaplanon Hindang Kalilangan

Kiwalan Lanipao Luinab Maria Cristina Mahayahay Mainit Mandulog Pala-o Panoroganan Poblacion Puga-an Rogongon San Miguel San Roque Santiago

Saray-Tibanga (Saray) Santa Elena (Tominobo Ilaya) Santa Filomena Santo Rosario Suarez Tambacan Tibanga Tipanoy Tomas Cabili (Tominobo Proper) Tubod Ubaldo Laya Upper Hinaplanon Upper Tominobo Villaverde

Media

TV

• ABS-CBN Northern Mindanao (Channel 4 in Cagayan de Oro Relay)
• RMN DXIC TeleRadyo 7
• GMA 11

Radyo

AM

• RMN DXIC 711
• IBC DXWG Radyo Budyong 855
• DXBI Bombo Radyo 927
• DXRJ 1476

FM

• Barangay FM 90.1
• 92.1 Radyo Totoo
• MOR 92.9
• 95.1 Brigada News FM
• 99.3 Yes The Best
• 100.1 Hope Radio
• 100.9 Bandrea News FM
• 102.3 iFM
• 103.1 Wild FM
• 105.5 Radyo Pilipinas
• 107.1 Love Radio

Demograpiko

Senso ng populasyon ng
Iligan

Taon	Pop.	±% p.a.
1903	2,872	—
1918	10,078	+8.73%
1939	28,273	+5.03%
1948	25,725	−1.04%
1960	58,433	+7.07%
1970	104,493	+5.98%
1975	118,778	+2.60%
1980	167,358	+7.10%
1990	226,568	+3.08%
1995	273,004	+3.56%
2000	285,061	+0.93%
2007	308,046	+1.08%
2010	322,821	+1.72%
2015	342,618	+1.14%
2020	363,115	+1.15%
Sanggunian: PSA[4][5][6][7]

Mga sanggunian

1. "Province: Lanao del Norte". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
2. "PSA Releases the 2021 City and Municipal Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 2 Abril 2024. Nakuha noong 28 Abril 2024.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
3. "R.A. No. 525, Iligan City Charter". LawPH.com. Nakuha noong 2011-04-09.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
4. Census of Population (2015). "Region X (Northern Mindanao)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
5. Census of Population and Housing (2010). "Region X (Northern Mindanao)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
6. Censuses of Population (1903–2007). "Region X (Northern Mindanao)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link)
7. "Province of Lanao del Norte". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga panlabas na kawing

• Iligan City Government Portal Naka-arkibo 2008-08-21 sa Wayback Machine.
• Iligan City Online Travel Guide Naka-arkibo 2008-01-12 sa Wayback Machine.
• First Free Email in Iligan
• Philippine Standard Geographic Code Naka-arkibo 2012-04-13 sa Wayback Machine.