Ikadalawampu't limang dinastiya ng Ehipto

Ang Ikadalawampu't limang dinastiya ng Ehipto, Dinastiya XXV, Dinastiyang Nubiano, Imperyong Kushite, Mga Itim na Paraon, at Mga Napatan^{[3][4] [5]} ang huling dinastiya ng Ikatlong Gitnang Panahon ng Ehipto na nangyari pagkatapos ng pananakop ng mga Nubiano. Ang Dinastiyang ito ay nagmula sa Kaharian ng Kush sa kasalukuyang hilagaang Sudan at Itaas na Ehipto. Ang Napata ang espirtiwal na bayan ng mga paraong ito. Sila ay naghari sa bahagi o lahat ng Sinaunang Ehipto sa halos isang siglo mula 744 BCE hanggang 656 BCE.^[6][7][8][9]

Twenty-fifth Dynasty of Egypt
744 BCE–656 BCE
Mga estatwa ng iba't ibang pinuno ng ika-25 Dinastiy ang Ehipto. mula kaliwa pakanan: Tantamani, Taharqa (rear), Senkamanisken, Tantamani (likod), Aspelta, Anlamani, muli Senkamanisken. Kerma Museum.[2]
Ang Imperyong Kushite circa 700 BCE.[3]
Kabisera	Napata Memphis
Karaniwang wika	Ehipsiyo, Meroitiko
Relihiyon	Relihuiyong Sinaunang Ehipsiyo
Pamahalaan	Monarchy
Paraon
• 744–712 BCE	Piye (una)
• 664–656 BC	Tantamani (huli)
Kasaysayan
• Naitatag	744 BCE
• Binuwag	656 BCE
Pinalitan Pumalit Ikadalawampu't dalawang Dinastiya ng Ehipto Ikadalawampu't tatlong Dinastiya ng Ehipto Ikadalawampu't apat na Dinastiya ng Ehipto Kaharian ng Kush Ikadalawampu't anim na dinastiya ng Ehipto Kaharian ng Kush

Ang pag-iisa ng ika-25 Dinastiya ng Mababang Ehipto, Itaas na Ehipto at kush ay lumikha ng pinakamalaking imperyo mula Bagong Kaharian ng Ehipto. Ang dinastiyang ito ay naging bahagi ng lipunang Ehipsiyo sa muling pagpapatibay ng mga tradisyong relihiyoso ng Sinaunang Ehipto, mga templo, mga anyong pangsining habang nagpakilala rin ng ilang mga natatanging aspeto ng kulturang Kushite.^[10] Sa panahon ng ika-25 dinastiya na ang Lambak nilo ay nakakakita ng malawakang pagtatayo ng mga piramide na ang karamihan ay nasa ngayong [[Sudan] simula noong Gitnang Kaharian.^[11][12][13]

Mga paraon

Pharaoh	Larawan	Pangalan	Paghahari	Piramide	Konsorte	Komento
Piye		Usimare	c. 747–714 BCE	Kurru 17	Tabiry (Kurru 53) Abar (Nuri 53?) Khensa (Kurru 4) Peksater (Kurru 54) Nefrukekashta (Kurru 52)	Si Kashta ay minsang itinuturing na unang paraon ng dinastiyang ito
Shebitku		Djedkare	714–705 BCe	Kurru 18	Arty (Kurru 6)
Shabaka		Nefer-ka-re	705–690 BCE	Kurru 15	Qalhata (Kurru 5) Mesbat Tabekenamun?
Taharqa		Khunefertumre	690–664 BCE	Nuri 1	Takahatenamun (Nuri 21?) Atakhebasken (Nuri 36) Naparaye (Kurru 3) Tabekenamun?	] Ayon sa Bibliya, si Hezekias ng Kaharian ng Juda ay nakipag-alyansa kay "Haring" Taharqa ng Kaharian ng Kush(2 Hari 19:9, Aklat ni Isaias 37:9) nang salakayin ni Sennacherib ang Judah sa ikatlong taon ni Sennacherib noong 701 BCE ngunit si Taharqa ay naging hari lamang noong 690 BCE.
Tantamani		Bakare	664–656 BCe	Kurru 16	Piankharty [..]salka Malaqaye? (Nuri 59)	Nawalan ng kontrol ng Itaas na Ehipto noong 656 BCE nang sakupin ni Psamtik I ang Thebes.

Mga sanggunian

1. Elshazly, Hesham. "Kerma and the royal cache" (sa wikang Ingles).
2. Elshazly, Hesham. "Kerma and the royal cache" (sa wikang Ingles).
3. "Dive beneath the pyramids of Sudan's black pharaohs". National Geographic (sa wikang Ingles). 2 Hulyo 2019.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
4. Morkot, Robert (2000). The black pharaohs : Egypt's Nubian rulers. London: Rubicon Press. ISBN 0-948695-23-4. OCLC 43901145.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
5. Oliver, Roland (5 Marso 2018). The African Experience: From Olduvai Gorge To The 21st Century (sa wikang Ingles). Routledge. p. 66. ISBN 978-0-429-97650-6. The Napatans, somewhere around 900 BC conquered both Lower and Upper Nubia, including the all-important gold mines, and by 750 were strong enough to conquer Egypt itself, where their kings ruled for nearly a century as the Twenty-Fifth Dynasty{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
6. "Nubia | Definition, History, Map, & Facts". Encyclopedia Britannica (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2021-05-28.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
7. Bard, Kathryn A. (7 Enero 2015). An Introduction to the Archaeology of Ancient Egypt (sa wikang Ingles). John Wiley & Sons. p. 393. ISBN 978-1-118-89611-2.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
8. Török, László (1998). The Kingdom of Kush: Handbook of the Napatan-Meroitic Civilization. Leiden: BRILL. p. 132-133,153-184. ISBN 90-04-10448-8.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
9. "King Piye and the Kushite control of Egypt". Smarthistory. Nakuha noong 2021-05-28.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
10. Bonnet, Charles (2006). The Nubian Pharaohs. New York: The American University in Cairo Press. pp. 142–154. ISBN 978-977-416-010-3.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
11. Mokhtar, G. (1990). General History of Africa. California, USA: University of California Press. pp. 161–163. ISBN 0-520-06697-9.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
12. Emberling, Geoff (2011). Nubia: Ancient Kingdoms of Africa. New York: Institute for the Study of the Ancient World. pp. 9–11. ISBN 978-0-615-48102-9.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
13. Silverman, David (1997). Ancient Egypt. New York: Oxford University Press. pp. 36–37. ISBN 0-19-521270-3.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)