isang neurolohikang sakit pantao na nagdudulot ng kombulsyon From Wikipedia, the free encyclopedia
Ang epilepsiya o epilepsi (Ingles: epilepsy) ay isang pangkat ng mga hindi nakakahawang neurolohikong sakit na nailalarawan sa pamamagitan ng paulit-ulit na epileptikong kombulsyon.[10] Ang epileptikong kombulsyon ay ang klinikal na pagpapakita ng abnormal, labis, at magkakasabay na paglabas ng kuryente mula sa mga neuron.[1] Ang paglitaw ng dalawa o higit pang hindi pinukaw na mga kombulsyon ay tumutukoy sa epilepsiya.[11] Ang paglitaw ng isang kombulsyon lamang ay maaaring maggarantiya ng kahulugan nito (itinakda ng International League Against Epilepsy) sa isang mas klinikal na paggamit kung saan ang pag-ulit ay maaaring prejudge.[10] Ang mga epileptikong kombulsyon ay maaaring mag-iba mula sa maikli at halos hindi matukoy na mga panahon hanggang sa mahabang panahon ng malakas na pagyanig dahil sa abnormal na aktibidad ng kuryente sa utak.[1] Ang mga episodiyong ito ay maaaring magresulta sa mga pisikal na pinsala, alinman sa direkta, tulad ng mga sirang buto, o sa pamamagitan ng sanhi ng mga aksidente.[1] Sa epilepsiya, ang mga kombulsyon ay madalas na umuulit at maaaring walang nakikitang pinagbabatayan na dahilan.[11] Ang mga nakahiwalay na kombulsyon na pinukaw ng isang partikular na dahilan tulad ng pagkalason ay hindi itinuturing na kumakatawan sa epilepsy.[12] Ang mga taong may epilepsiya ay maaaring tratuhin nang iba sa iba't ibang lugar sa mundo at makaranas ng iba't ibang antas ng panlipunang stigma o pagkadismaya mula sa ibang tao dahil sa nakakaalarma na katangian ng kanilang mga sintomas.[11]
Epilepsiya | |
---|---|
Ibang katawagan | Seizure disorder Neurological disability |
Pangkalahtang 3 Hz spike-and-wave na paglabas sa electroencephalogram | |
Espesyalidad | Neurolohiya |
Sintomas | Panahon na nawawala ang pagkamalay, abnormal na pangingilig, tulala, pagkabago sa paningin, nag-iiba ng mood o nararamdaman o di-kaya'y sa iba pang pangdisturbo sa kaisipan [1] |
Tagal | Pangmatagalang panahon[1] |
Sanhi | Maaaring hindi kilala, resulta ng pagkakasaktan sa utak, istrok, tumor sa utak, epekto ng impeksyon sa utak, mutasyon mula sa kapanganakan[1][2][3] |
Pagsusuri | Electroencephalogram, pagtatantya sa mga posibleng dahilan ng sakit[4] |
Paunang pagsusuri | Nahihimatay, alcohol withdrawal, problems sa mga electrolyte[4] |
Paggamot | mga gamot, surgery, neurostimulation, pagbabago sa kinakain[5][6] |
Prognosis | Nakokontrol ng 69%[7] |
Dalas | 51.7 milyon/0.68% (2021)[8] |
Napatay | 140,000 (2021)[9] |
Ang pinagbabatayan na mekanismo ng isang epileptikong kombulsyon ay labis at abnormal na aktibidad ng mga neuron sa cortex ng utak,[12] na maaaring maobserbahan sa electroencephalogram (EEG) ng isang indibidwal. Ang dahilan kung bakit ito nangyayari sa karamihan ng mga kaso ng epilepsy ay hindi alam (isang kriptohenikong sakit);[1] ang ilang mga kaso ay nangyayari bilang resulta ng pinsala sa utak, istrok, mga tumor sa utak, mga impeksyon sa utak, o mga depekto sa panganganak sa pamamagitan ng prosesong kilala bilang epileptogenesis.[1][2][3] Ang mga kilalang henetikong mutasyon ay direktang nauugnay sa isang maliit na proporsyon ng mga kaso.[4][13] Kasama sa diyagnosis ang pag-alis ng iba pang mga kondisyon na maaaring magdulot ng mga katulad na sintomas, tulad ng pagkahimatay, at pagtukoy kung may ibang dahilan ng mga kombulsyon, tulad ng pag-alis ng alkohol o mga problema sa electrolyte.[4] Ito ay maaaring bahagyang gawin sa pamamagitan ng pag-imaging sa utak at pagsasagawa ng mga pagsusuri sa dugo.[4] Ang epilepsiya ay madalas na makumpirma sa isang EEG, ngunit ang isang normal na pagbabasa ay hindi nagbubukod sa kondisyon.[4]
Ang epilepsiya na nangyayari bilang resulta ng iba pang mga isyu ay maaaring maiwasan.[1] Ang mga kombulsyon ay nakokontrol ng mga gamot sa halos 69% ng mga kaso;[7] ang mga murang gamot laban sa kombulsyon ay kadalasang magagamit.[1] Sa mga kombulsyong hindi tumutugon sa gamot; maaaring isaalang-alang ang operasyon, neurostimulation o mga pagbabago sa diyeta.[5][6] Hindi lahat ng kaso ng epilepsiya ay panghabambuhay, at maraming tao ang bumubuti hanggang sa puntong hindi na kailangan ng paggamot.[1]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.