Bireynato ng Bagong Espanya

Ang Bireynato ng Bagong Espanya (Espanyol: Virreinato de Nueva España;Ingles: Viceroyalty of New Spain), ay dating pampolitikang yunit ng mga teritoryong Kastila sa Hilagang Amerika at Asya-Pasipiko noong taong 1521 hanggang 1821. Ang teritory nito ay binubuo ng kasalaukuyang Timog Kanlurang Estados Unidos, Gitnang Amerika, ang Carribean, at ang Pilipinas. Pinamumunuan ito ng isang viceroy mula sa Lungsod ng Mehiko, na namamahala sa ngalan ng Hari ng Espanya. Nagtagal ang Birrey ng Bagong Espanya mula 1521-1821, at isa sa dalawalang birey ng Espanya na naitatatag noong ika-16 na dantaon upang pamahalaan ang mga teritoryo nito sa Bagong Daigdig, ang isa ay ang Birey ng Peru. Naitatag din noong ika-18 dantaon, ang Birey ng Bagong Granada, at ang Birey ng Rio de la Plata,

Bireynato ng Bagong Espanya Virreinato de Nueva España
1521–1821
Krus ng Burgundy, Watawat ng Bagong Espanya. Eskudo ni Charles V, Banal na Romanong Emperador.
Awiting Makahari: Marcha Real "Royal March" (1775–1821)
Isang mapa ng mga dating teritoryo ng Birrey ng Bagong Espanya.
Katayuan	Flag of New Spain.svg
Kabisera	Lungsod ng Mehiko
Karaniwang wika	Wikang Kastila, Nahuatl, Mayan, Tagalog, at iba pang katutubong wika.
Relihiyon	Romano katoliko
Pamahalaan	Monarkiya
Hari ng Espanya
• 1521–1556	Charles I
• 1813–1821	Ferdinand VII
Birrey
• 1535–1550	Antonio de Mendoza
• Hulyo – Setyembre 1821	Juan O'Donojú
Panahon	Panahon ng kolonya
• Pagsakop ng Mehiko	1519–1521
• Nilikha ang birey	1535 1521
• Natatag ang Bagong Granada,    kabilang ang Panama	Mayo 27, 1717
• Kasunduan ng San Ildefonso]]	Oktubre 1, 1800
• Grito de Dolores	1810
• Adams-Onís Treaty	1819
• Kalayaan ng Mehiko at Gitnang Amerika	1821 1821
Populasyon
• 1519	20 milyon
• 1810	5 to 6.5 milyon
Salapi	Piso
Pumalit Unang Mehikanong Imperyo Silangang Indiya ng Espanya Teritoryo ng Louisiana Florida

Noong 1821, ang Espanya ay nawalan ng teritoriyo noong malaya na ang Mehiko, at ang Santo Domingo ngunit ang Kuba, Puerto Riko, Mga Pulong Mariana at ang Pilipinas ay naging teritoriyo pa rin hanggang sa Digmaang Espanyol-Amerikano (1898).

Kasaysayan

Pagkakatatag (1521-1535)

Noong Panahon ng Kolonisasyon ng mga Kastila sa Amerika, sa Asya-Pasipiko, ang Krus ng Burgundy ang nagsilbing watawat ng Bireynato ng Bagong Espanya, at Peru sa dagat, at sa mga kampo nito. Ang Royal Standard ng Espanya ang ginagamit sa ibang mga layunin.

Ang pagkakatag ng Bireynato sa Amerika ay resulta ng pananakop ng mga Kastila sa Imperyong Asteka nooong 1519 hanggang 1521. Ang mga lupain at mga pamayanan na sumailalim sa pamamahala ng mga Kastila ay mayayaman at hindi pa nasakop, at kinakitaan ng malaking pagkakataon at pagbabanta sa Korona ng Kastilya. Ang mga pamayanan ay maaaring magbigay sa mga konkistador, lalo na kay Hernán Cortés, na maging batayan upang gawin itong isang autonomiya,, o kaya maging hiwalay sa Korona. Bilang pagtugon dito, ang Banal na Emperador Romano at Hari ng Espanya na si Carlos I ay binuo ang Konseho ng mga Indias noong 1524.

Binubuo ng Nueva Espanya

Nueva Espanya

• Mga Pulong Bay (hanggang 1643)
• Mga Pulong Cayman (hanggang 1670)
• Gitnang Amerika (hangang 1821)
• Cuba
• Florida
• Hispaniola at Haiti
• Jamaica (hanggang 1655)
• Mga Pulo ng Mariana
• Mehiko
• Pilipinas
• Puerto Rico
• Trinidad (hanggang 1797)
• Venezuela
• Halos lahat ng timog-kanluran ng Estados Unidos
• Kolumbya Britanika at Alaska

Tingnan Din

• Imperyong Kastila
• Pilipinas
• Mehiko
• Hilagang Amerika

Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.