Austria-Unggriya

Ang Austria-Hungriya (Aleman: Österreich-Ungarn; Hungaro: Ausztria–Magyarország), pormal na Monarkiyang Austro-Hungaro, ay estadong umiral sa Gitnang Europa mula 1867 hanggang 1918. Ito ang naging pagsasanib ng Imperyo ng Austria at ng Kaharian ng Hungary hanggang ito'y lansagin dulot ng pagkatálo nito sa Unang Digmaang Pandaigdig. Ang pagsasanib ay bunga ng Austro-Hungarian Compromise ng 1867 na ipinatupad noong 30 Marso 1867. Binubuo ng dalawang monarkiya ang Austria-Hungary (Austria at Hungary), at ng isang awtonomong rehiyon: ang Kaharian ng Croatia-Slavonia na nasa ilálim ng korona ng Hungary na siyang nakipagnegosasyon para sa Croatian–Hungarian Settlement (Nagodba) noong 1868. Pinamunuan ito ng Dinastiyang Hapsburg, at siyang naging huling kabanata ng ebolusyon ng Monarkiyang Habsburg. Kasunod ng mga reporma noong 1867, naging magkapantay ang mga estado ng Austria at ng Hungary. Magkasámang nitong pinamamahalaan ang ugnayang panlabas at ang militar, ngunit ang lahat ng iba pang kagawaran ng pamahalaan ay pinaghatian at kaniya-kaniya nitong pinamahalaan.

Monarkiyang Austro-Hungaro Österreichisch-Ungarische Monarchie (Aleman) Osztrák–Magyar Monarchia (Hungaro)
1867–1918
Tuktok: Mga Watawat ng Cisleithania at Transleithania Ibaba: Watawat ng Sibil/Merchant Eskudo
Salawikain: Indivisibiliter ac inseparabiliter "Di-mahahati at di-mahihiwalay"
Awitin: Gott erhalte, Gott beschütze "Diyos ipreserba, Diyos iprotekta"
Kabisera at pinakamalaking lungsod	Viena 48°12′N 16°21′E Budapest 47°26′N 19°15′E
Wikang opisyal	Aleman Hungaro
Katawagan	Austro-Hungaro
Pamahalaan	Konstitusyonal na dalawahang monarkiya
Emperador-Hari
• 1867–1916	Francisco Jose I
• 1916–1918	Carlos I & IV
Lehislatura	Two national legislatures
• Imperial Council	House of Lords House of Deputies
• Diet of Hungary	House of Magnates House of Representatives
Panahon	Bagong Imperyalismo Unang Digmaang Pandaigdig
• 1867 Compromise	30 March 1867
• Dual Alliance	7 October 1879
• Bosnian Crisis	6 October 1908
• July Crisis	28 June 1914
• Invasion of Serbia	28 July 1914
• Empire dissolved	31 October 1918
• Austrian Republic	12 November 1918
• Hungarian Republic	16 November 1918
• Treaty of Saint-Germain	10 September 1919
• Treaty of Trianon	4 June 1920
Lawak
1905	621,538 km2 (239,977 mi kuw)
Salapi	Florin (1867–1892) Krone (1892–1918)
Pinalitan Pumalit Imperyong Austriano Legal successors: Austria Hungriya Other territorial successors: Czechoslovakia Poland West Ukraine Yugoslavia Romania Italy

Isang estadong multinasyonal ang Austria-Hungary at isa sa mga pinakamakapangyarihang bansa noong panahong iyon. Sa lawak nitong 621,538 km², ito ang ikalawang pinakamalawak na bansa sa Europa, kasunod ng Imperyong Ruso, at ikatlo sa pinakamatáo (kasunod ng Rusya at Imperyong Aleman). Naitayô ng imperyo ang ikaapat na pinakamalaking industriya ng pagawaan ng makina sa buong mundo, kasunod ng Estados Unidos, Alemanya, at ng United Kingdom.^[1] Naging ikatlong pinakamalaking tagagawa at tagaluwás ng mga elektronikong kagamitang pambahay at pang-industriya, at mga aparatong panlikha ng kuryente para sa mga planta ng kuryente, kasunod ng Estados Unidos at Imperyong Aleman.

Mga sanggunian

1. Schulze, Max-Stephan (1996). Engineering and Economic Growth: The Development of Austria-Hungary's Machine-Building Industry in the Late Nineteenth Century (sa wikang Ingles). Peter Lang (Frankfurt). p. 295.