Hatirang pangmadla

Ang hatirang pangmadla ^[a] o sosyal medya (Ingles: social media) ay ang tawag sa mga interaktibong teknolohiya na nagsisilbing tagapamagitan sa pagpapalitan, pamamahagi, at paglilikha ng mga impormasyon, kaisipan, interes, at iba pang uri ng mga pahayag sa mundong digital, sa pamamagitan ng mga birtwal na pamayanan at network.^[3][4] Bagamat may mga pagtatalo sa pagpapakahulugan nito dahil na rin sa lawak at saklaw ng mga kasalukuyang hatirang pangmadla sa Internet, may mga magkakapareho itong mga katangian:^[4]

1. Mga interaktibong aplikasyong nakabatay sa Internet na Web 2.0 ang mga hatirang pangmadla.^[4][5]
2. Mahalaga sa mga ito ang mga pinapasok na nilalaman ng mga tagagamit nito — tulad ng mga paskil o post, teksto, at komento, gayundin ng mga larawan o bidyo, pati na rin ang mga datos na nabuo sa pamamagitan ng pakikipag-ugnayan sa iba online.^[4][5]
3. Gumagawa ng isang profile ang bawat tagagamit nito na dinisenyo at pinapanatili ng mga organisasyong gumawa nito.^[4][6]
4. Pinadadali ng mga hatirang pangmadla ang pagbubuo ng mga online na social network sa pamamagitan ng pag-uugnay ng profile ng isang tagagamit sa ibang mga profile ng mga indibidwal o pangkat.^[4][6]

Mga halimbawa ng hatirang pangmadla. Mula kaliwa pakanan, taas pababa: Facebook, Instagram, Twitter, Reddit, WhatsApp, YouTube, at Google Plus.

Para magamit ang mga ito, madalas pumupunta ang mga tagagamit sa web-based na app sa mga desktop at laptop, o di kaya'y nagda-download ng mga serbisyo na nagbibigay ng kakayahan sa kanila na magamit ito sa mga kanilang mobile device tulad ng smartphone at tablet. Habang gumagamit ang mga tagagamit ng ganitong mga serbisyong elektronika, lumilikha sila ng napaka-interaktibong mga plataporma kung saan ang mga indibidwal, pamayanan, o organisasyon ay maaring mamahagi, mag-co-create, mag-usap, makilahok, at magbago ng mga nilalamang binuo ng mga tagagamit o sariling-ayos na mga nilalamang ipinaskil online.^[3] Bilang karagdagan, ginagamit ang hatirang pangmadla upang itala ang mga alaala; makatuto at siyasatin ang mga bagay-bagay; ianunsiyo ang sarili; at makabuo ng mga pagkakaibigan kasabay ng pag-unlad ng mga kaisipan mula sa paglikha ng mga blog, podcast, bidyo, at gaming site.^[7] Ang nagbabagong ugnayan sa pagitan ng tao at teknolohiya ay ang sentro ng umuusbong na larangan ng mga pag-aaral na teknohumano [en].

Ilan sa tanyag na hatirang pangmadla na mga websayt na may higit sa 100 milyong nakarehistrong mga tagagamit ay Facebook (at ang kaugnay nitong Facebook Messenger), TikTok, WeChat, Instagram, QZone, Weibo, Twitter, Tumblr, Baidu Tieba, at LinkedIn. Depende sa pagkahulugan, ang ibang kilalang mga plataporma na minsang tinukoy bilang mga serbisyong hatirang pangmadla ay YouTube, QQ, Quora, Telegram, WhatsApp, LINE, Snapchat, Pinterest, Viber, Reddit, Discord, VK, Microsoft Teams, at marami pa. Ang mga Wiki ay halimbawa ng kolaboratibong paglikha ng mga nilalaman.

Naiiba ang mga outlet ng hatirang pangmadla sa nakagisnang midya (tulad ng nakaimprentang mga magasin at pahayagan, at pagsasahimpapawid ng telebisyon at radyo) sa maraming paraan, tulad ng kalidad,^[8] abot o saklaw, dalas, utilidad, kakagyatan, at pagkapermanente.^[9] Bukod dito, gumagana ang mga outlet ng hatirang pangmadla sa isang diyalohikong sistema ng transmisyon (iyan ay, mula sa maraming mga tagapag-imporma patungo sa maraming mga tagatanggap), samantalang gumagana ang mga outlet ng nakagisnang midya sa monolohiko na modelo ng transmisyon (isang pinagmumulan patungo sa maraming mga tagatanggap). Halimbawa, dinadala ang isang pahayagan sa maraming mga suskriptor at ang isang himpilan ng radyo ay nagsasahimpapawid ng parehong mga palatuntunan sa isang buong lungsod.^[10]

Maraming mga indibidwal ang nakakapansin sa malawak na saklaw ng mga positibo at negatibong epekto ng paggamit ng social media. Maaari itong makatulong upang mapabuti ang koneksyon ng isang indibidwal sa mga tunay o online na komunidad at maaaring maging isang epektibong kagamitan para sa komunikasyon (o marketing) ng mga korporasyon, negosyante, organisasyon, mga grupo ng adbokasiya, mga partidong pampulitika, at pamahalaan. Nakikita rin nila ang pagkakaroon ng pagtaas sa mga kilusang pakikibaka at panlipunan gamit ang social media bilang isang kasangkapan para sa pakikipag-usap at pag-oorganisa sa tuwing may mga kaguluhan sa pulitika at lipunan.

Tingnan din

• Bagong midya
• Midyang pangmasa
• Pahayagan
• Hatirang pangmadla at sikolohiya
• Pangmadlang komunikasyon
• Talaan ng mga hatirang pangmadla na may higit 100 milyong mga aktibong gumagamit

Talababa

1. Ginamit sa isang batayang aklat gayundin sa opisyal na Gabay Pangkurikulum na inilabas ng Kagawaran ng Edukasyon para sa ikasampung baitang noong 2019.^[1][2]

Mga sanggunian

1. "K to 12 Gabay Pangkurikulum – FILIPINO (Baitang 1 - 10)" (PDF). Kagawaran ng Edukasyon. Mayo 2016. p. 178. Nakuha noong Marso 20, 2021. Ang mag-aaral ay nakapaglalathala ng sariling akda sa hatirang pangmadla (social media)...{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
2. Bulwagan – Kamalayan sa Gramatika at Panitikan (Baitang 10). Abiva Publishing House, Inc. 2017. p. 188. ISBN 978-621-405-060-4.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
3. Kietzmann, Jan H.; Kristopher Hermkens (2011). "Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media". Business Horizons (Submitted manuscript). 54 (3): 241–251. doi:10.1016/j.bushor.2011.01.005.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
4. Obar, Jonathan A.; Wildman, Steve (2015). "Social media definition and the governance challenge: An introduction to the special issue". Telecommunications Policy. 39 (9): 745–750. doi:10.1016/j.telpol.2015.07.014. SSRN 2647377.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
5. Kaplan Andreas M.; Haenlein Michael (2010). "Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media" (PDF). Business Horizons. 53 (1): 61. doi:10.1016/j.bushor.2009.09.003. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2011-11-24. Nakuha noong 2016-12-07.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
6. boyd, danah m.; Ellison, Nicole B. (2007). "Social Network Sites: Definition, History, and Scholarship". Journal of Computer-Mediated Communication. 13 (1): 210–30. doi:10.1111/j.1083-6101.2007.00393.x.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
7. O'Keeffe, Gwenn Schurgin; Clarke-Pearson, Kathleen; Media, Council on Communications and (Abril 1, 2011). "The Impact of Social Media on Children, Adolescents, and Families". Pediatrics (sa wikang Ingles). 127 (4): 800–804. doi:10.1542/peds.2011-0054. ISSN 0031-4005. PMID 21444588.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
8. Agichtein, Eugene; Carlos Castillo. Debora Donato; Aristides Gionis; Gilad Mishne (2008). "Finding high-quality content in social media" (PDF). WISDOM – Proceedings of the 2008 International Conference on Web Search and Data Mining: 183–193. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2023-05-23. Nakuha noong 2021-03-20.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
9. Xiaohui Tao; Wei Huang; Xiangming Mu; Haoran Xie (18 Nobyembre 2016). "Special issue on knowledge management of web social media". Web Intelligence. 14 (4): 273–274. doi:10.3233/WEB-160343 – sa pamamagitan ni/ng Lingnan scholars.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)
10. Pavlik & MacIntoch, John and Shawn (2015). Converging Media 4th Edition. New York, NY: Oxford University Press. p. 189. ISBN 978-0-19-934230-3.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga karagdagang babasahin

• Aral, Sinan (2020). The Hype Machine: How Social Media Disrupts Our Elections, Our Economy, and Our Health—and How We Must Adapt. Currency. ISBN 978-0525574514.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Benkler, Yochai (2006). The Wealth of Networks. New Haven: Yale University Press. ISBN 978-0-300-11056-2. OCLC 61881089.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Fuchs, Christian (2014). Social Media: A Critical Introduction. London: Sage. ISBN 978-1-4462-5731-9.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Gentle, Anne (2012). Conversation and Community: The Social Web for Documentation (ika-2nd (na) edisyon). Laguna Hills, CA: XML Press. ISBN 978-1-937434-10-6. OCLC 794490599.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Hayat, Tsahi; Samuel-Azran, Tal (2017). "'You too, Second Screeners?' Second Screeners' Echo Chambers During the 2016 U.S. Elections Primaries". Journal of Broadcasting & Electronic Media. 61 (2): 291–308. doi:10.1080/08838151.2017.1309417. S2CID 148973729.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Johnson, Steven Berlin (2005). Everything Bad Is Good for You. New York: Riverhead Books. ISBN 978-1-57322-307-2. OCLC 57514882.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Jue, Arthur L., Jackie Alcalde Marr, Mary Ellen Kassotakis (2010). Social media at work : how networking tools propel organizational performance (ika-1st (na) edisyon). San Francisco, CA: Jossey-Bass. ISBN 978-0-470-40543-7.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link)

• Lardi, Kamales; Fuchs, Rainer (2013). Social Media Strategy – A step-by-step guide to building your social business (ika-1st (na) edisyon). Zurich: vdf. ISBN 978-3-7281-3557-5.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Li, Charlene; Bernoff, Josh (2008). Groundswell: Winning in a World Transformed by Social Technologies. Boston: Harvard Business Press. ISBN 978-1-4221-2500-7. OCLC 423555651.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• McHale, Robert; Garulay, Eric (2012). Navigating Social Media Legal Risks: Safeguarding Your Business. Que. ISBN 978-0-7897-4953-6.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Piskorski, Mikołaj Jan (2014). A Social Strategy: How We Profit from Social Media. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-15339-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Powell, Guy R.; Groves, Steven W.; Dimos, Jerry (2011). ROI of Social Media: How to improve the return on your social marketing investment. New York: John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-82741-3. OCLC 0470827416.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Rheingold, Howard (2002). Smart mobs: The next social revolution (ika-1st printing (na) edisyon). Cambridge, MA: Perseus Pub. p. 288. ISBN 978-0-7382-0608-0.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Scoble, Robert; Israel, Shel (2006). Naked Conversations: How Blogs are Changing the Way Businesses Talk with Customers. Hoboken, NJ: John Wiley. ISBN 978-0-471-74719-2. OCLC 61757953.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Shirky, Clay (2008). Here Comes Everybody. New York: Penguin Press. ISBN 978-1-59420-153-0. OCLC 458788924.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Siegel, Alyssa (Setyembre 7, 2015). "How Social Media Affects Our Relationships". Psychology Tomorrow.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)^{[patay na link]}

• Surowiecki, James (2004). The Wisdom of Crowds. New York: Anchor Books. ISBN 978-0-385-72170-7. OCLC 156770258.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Tapscott, Don; Williams, Anthony D. (2006). Wikinomics. New York: Portfolio. ISBN 978-1-59184-138-8. OCLC 318389282.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Watts, Duncan J. (2003). Six degrees: The science of a connected age. London: Vintage. p. 368. ISBN 978-0-09-944496-1.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Tedesco, Laura Anne (Oktubre 2000). "Lascaux (ca. 15,000 B.C.)". Heilbrunn Timeline of Art History. New York: The Metropolitan Museum of Art.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Agozzino, Alisa (2012). "Building A Personal Relationship Through Social Media: A Study Of Millenial Students' Brand Engagement". Ohio Communication Journal. 50: 181–204.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Schoen, Harald; Gayo-Avello, Daniel; Takis Metaxas, Panagiotis; Mustafaraj, Eni; Strohmaier, Markus; Gloor, Peter (2013). "The power of prediction with social media". Internet Research. 23 (5): 528–543. CiteSeerX 10.1.1.460.3885. doi:10.1108/IntR-06-2013-0115.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Mateus, Samuel (2012). "Social Networks Scopophilic dimension – social belonging through spectatorship". Observatorio (OBS*) Journal (Special Issue).{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Jordan, Kasteler (2017). "How to use SEO data in your social media strategy".{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Schrape, JF (2017). "Reciprocal irritations: Social media, mass media and the public sphere". Society, Regulation and Governance. pp. 138–150. doi:10.4337/9781786438386.00016. ISBN 978-1-78643-838-6. {{cite book}}: |journal= ignored (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)

• O'Keeffe, G.S.; Clarke-Pearson, K. (2011). "The impact of social media on children, adolescents, and families". Pediatrics. 127 (4): 800–804. doi:10.1542/peds.2011-0054. PMID 21444588.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Blankenship, M (2011). "How social media can and should impact higher education". The Education Digest. 76 (7): 39. ProQuest 848431918.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Al-Rahmi, Waleed Mugahed; Othman, Mohd Shahizan (2013). "The Impact of Social Media use on Academic Performance among university students: A Pilot Study". Journal of Information Systems Research and Innovation: 1–10.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

• Beshears, Michael L. (2016). "Effectiveness of Police Social Media Use". American Journal of Criminal Justice. 42 (3): 489–501. doi:10.1007/s12103-016-9380-4. S2CID 151928750.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga kawing panlabas

• May kaugnay na midya ang Social media sa Wikimedia Commons