Garagalpagystan

Garagalpagystan (Garagalpak: Қарақалпақстан, Özbek: Qoraqalpog'iston) - Özbegistanda yerleşyän avtonom respublika. Onuň umumym meýdany 160,600 inedördül kilometre barabardyr. Döwletiň 85 % ýerini çöllük tutýar. Döwlet dili – Özbek dili hem Garagalpak dili. Paýtagty Nökis şäheridir. 2022-nji ýylyň maglumatyna görä, ilaty 1 million 990 müň adamdan gowrak.

Wikimedia Commonsda Garagalpagystan bilen bagly medýa faýllary tapyp bilersiňiz.

Ilatly nokat [takyklamasyz] garag. Qaraqalpaqstan Respublikası Faýl:Karakalpakstan map.png, Karakalpakstan map-ar.svg Baýdak[d] Tugra[d] Ýurt ÖzbegistanÖzbegistan Paýtagt Nökis Gimn State Anthem of the Republic of Karakalpakstan[d] Koordinatlar 43°02′24″ dg. g. 58°51′36″ gd. u.43.04000° dg. g. 58.86000° gd. u. / 43.04000; 58.86000 (G) (O) (Я) Häkim Orynbaýew Amanbaý Tleubaewiç Meýdan 160 000 km² Resmi dil Özbek dili и Karakalpak[d] Ilat 1 817 500 Sagat guşaklygy UTC+05:00[d] Resmi saýt sovminrk.gov.uz/lang/en/ Karta Garagalpagystan

Taryh

Hwarezmian esgeri Achaemenid 470 B.C.

Miladydan öňki V-3-nji asyryň Horezmian freskasynyň bölegi.

Taryhy çeşmelere görä adamlar häzirki Garagalpakstanyň çäginde eýýäm täze daş asyry döwründe ýaşapdyrlar.

Takmynan 500-nji ýyldan 500-nji ýyla çenli häzirki Garagalpakstan sebiti giň suwaryş bilen goldanýan gülläp ösýän oba hojalygydy. Bu ýerde gurlan 50-den gowrak Horezm galasynyň görkezişi ýaly strategiki taýdan möhüm territoriýa we ýiti bäsdeşlik boldy. Öň çarwa çopan we balykçy bolan Garagalpak halky ilkinji gezek XVI asyrda daşary ýurtlular tarapyndan hasaba alyndy. 1873-nji ýylda Hywa hanlygy tarapyndan Garagalpakstan Russiýa imperiýasyna berildi. Sowet dolandyryşy astynda 1936-njy ýylda Özbegistanyň bir bölegi bolmakdan ozal Russiýa Sowet Federatiw Sosialistik Respublikasynyň çäginde özbaşdak sebit bolupdy. Amu Darýadan suwaryş giňeldilende 1960-70-nji ýyllarda sebit iň gülläp ösen bolmagy ähtimal. Şeýle-de bolsa, Aral deňziniň bugarmagy Garagalpakstany Özbegistanyň iň garyp sebitleriniň birine öwürdi. Sebit giň gurakçylykdan ejir çekýär, bölekleýin howa şertleri sebäpli, esasanam Amu Derýa we Sir Derýa derýalarynyň Özbegistanyň gündogar bölegine gönükdirilendigi sebäpli. Ekin ýetmezçiligi takmynan 48,000 adamy esasy girdeji çeşmesinden mahrum etdi we agyz suwunyň ýetmezçiligi ýokanç keselleriň köpelmegine sebäp boldy.