Haýwanlara rehimsizlik
From Wikipedia, the free encyclopedia
Haýwanlara rehimsizlik , haýwanlara zulum etmek, haýwanlary äsgermezlik hem diýilýär, bu bolsa adam däl haýwanlara adamlaryň agyrysyny ýa-da zyýanyny aňladýar . Has dogrusy, belli bir üstünlik üçin güýmenje üçin haýwanlary öldürmek ýagdaýlary bar; haýwanlaryň zalymlygy haýwanlara mugt we delilsiz zyýany aňladýan zoosadizm adalgasyny hem öz içine alýar.
Dünýäniň dürli ýurisdiksiýalarynda haýwanlara rehimsizlik kanunlaryna dürli çemeleşmeler bar. Mysal üçin, käbir ýurtlar haýwanlary iýmit, egin-eşik ýa-da beýleki önümler üçin öldürmegi kanunlaşdyrýarlar, beýlekiler haýwanlary güýmenje, bilim, gözleg ýa-da öý haýwanlary hökmünde saklamaga rugsat berýärler. Haýwanlaryň zalymlygy meselesine birnäçe düşünjeli çemeleşme bar.
Käbir amallar haýwanlara zulum etmek nukdaýnazaryndan zalym hasaplansa-da, dürli halklar we medeniýetler haýwanlaryň zalymlygy barada birmeňzeş kesgitleme bermeýärler. Mysal üçin, bir topar adam doňuzyň anestezi bolmazdan guýulmagynyň zalymlygyň bir görnüşidigini öňe sürýär, beýlekiler bolsa doňuzyň durmuşynda bolup biläýjek zyýanyň öňüni almak üçin döredilen et senagatynyň umumy usulydygyna ynanýarlar. Mundan başga-da, haýwanlaryň zalymlygyny düzgünleşdirýän kanunlar milletden tapawutlanýar. Mysal üçin, ýokardaky tejribe Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda adaty bir zat bolsa-da, doňuz guýmak Ýewropa Bileleşiginde adaty tejribäniň bir bölegidir.
Jedel, haýwanlary iýmit, egin -eşik, güýmenje we gözleg ýaly adamkärçilikli maksatlar üçin ulanmakda hiç hili ýalňyşlyk ýok, ýöne gereksiz agyrylary we azaplary azaldýan görnüşde edilmeli, şonuň üçin "adamkärçilikli" hasap edilip bilner diýilýär.
Peýdaly tarapdarlar çykdajylar we peýdalar barada jedel edýärler we haýwanlara rugsat berlen bejergi baradaky netijeleri tapawutlanýar. Käbir peýdaly adamlar has gowşak çemeleşmek, haýwanlaryň hal-ýagdaýyna has ýakyn bolmak üçin jedel edýärler, beýlekiler haýwanlaryň hukuklary ýaly pozisiýany öňe sürýärler. Haýwan hukuklary haýwan teoretikleri "gereksiz" we "adamkärçilikli" sözleriň başgaça düşündirilmegine sebäp bolýandygyny we haýwanlaryň aýrylmaz hukuklarynyň bardygyny öňe sürýärler. Haýwanlary dürli maksatlar üçin ulanmagyň özi ejir çekýän zerur däl tejribe diýip çaklaýarlar. Şonuň üçin haýwanlary goramagyň ýeke-täk usuly, emläk ýagdaýyny bes etmek we olaryň hiç haçan materiýa ýa-da jansyz jandar hökmünde garalmazlygyny üpjün etmekdir.