อุปนิษัท
From Wikipedia, the free encyclopedia
อุปนิษัท (เทวนาครี : उपनिषद् อุปนิษทฺ, ไอเอเอสที: upaniṣad) เป็นคัมภีร์ของศาสนาฮินดู เนื้อหาเป็นหลักธรรม หรือคำสอนอันลึกซึ้ง นับเป็นส่วนสุดท้ายของวรรณกรรมพระเวท (วรรณกรรมพระเวทส่วนอื่นได้แก่ สังหิตา, พราหมณะ, อารัณยกะ) และเนื่องจากเป็นส่วนสุดท้ายของวรรณกรรมพระเวท จึงอีกอย่างหนึ่งว่า "เวทานฺต" (เวทานตะ)
บทความนี้ไม่มีการอ้างอิงจากแหล่งที่มาใด |
![]() | บทความนี้อาจต้องการตรวจสอบต้นฉบับ ในด้านไวยากรณ์ รูปแบบการเขียน การเรียบเรียง คุณภาพ หรือการสะกด คุณสามารถช่วยพัฒนาบทความได้ |
คำว่า “อุปนิษัท” (อุปนิษทฺ) มาจากคำอุปสรรค อุป+นิ+ (ธาตุ) สทฺ ความหมายคือ “นั่งลงใกล้...” ดังนั้นจึงมีนักปราชญ์บางคนอธิบายความหมายของคำ “อุปนิษทฺ” ว่า คือความรู้ที่ได้จากการนั่งลงใกล้กับเท้าทั้งสองของอาจารย์เพื่อฟังคำสอน (ซึ่งการถ่ายทอดความรู้ที่เป็นความลับจะถ่ายทอดกันในลักษณะนี้) แต่นักปราชญ์ชาวอินเดียได้อธิบายความหมายของคำ “อุปนิษทฺ” ว่าหมายถึง การทำลายความโง่เขลาด้วยการเปิดเผยความรู้เกี่ยวกับจิตวิญญาณสูงสุดและตัดขาดจากสิ่งผูกรัดทางโลก
นอกจากนี้คำ “อุปนิษทฺ” ยังให้ความหมายในลักษณะที่เกี่ยวข้องกับความลึกลับ เช่น ลัทธิที่ลักลับ ลัทธิที่ปกปิด ถ้อยคำที่ลึกลับ เป็นต้น ต่อมาได้มีการนำเอาคำ “อุปนิษทฺ” มาใช้เรียกวรรณกรรมส่วนท้ายสุดของพระเวท ซึ่งเนื้อหาความรู้ในวรรณกรรมส่วนนี้จะมีลักษณะเป็นปรัชญาที่ลึกซึ้ง อุปนิษัทจึงมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “เวทานตะ (เวทานฺต)” มาจากคำสมาส เวท (คำนามของธาตุ วิทฺ) + อนฺต (สุดท้าย) มีความหมายว่า “ส่วนท้ายสุดของพระเวท” ในกลุ่มนักปราชญ์ชาวอินเดียยังคงยึดถือว่า อุปนิษัทเป็นวรรณกรรมประเภทศรุติ สำหรับคำว่า “เวทานตะ” นั้นเป็นคำที่พ้องกับชื่อปรัชญาอินเดียสาขาหนึ่งใน 6 สาขาที่เป็น “อาสติกะ (อาสฺติก)” (ความคิดที่ยอมรับอำนาจของพระเวทและเชื่อในความมีอยู่ของพระเจ้าและโลกอื่น) คือ ปรัชญาเวทานตะ และปรัชญาสาขานี้ก็ยึดถือว่าคัมภีร์อุปนิษัทหลายอุปนิษัทเป็นคัมภีร์สำคัญของสาขา