รถจักร

ระวังสับสนกับ รถจักรยานยนต์

รถจักรคือ ยานพาหนะหรือเครื่องล้อเลื่อนที่ออกแบบให้มีกำลังขับเคลื่อนตัวเองได้ และสามารถลากจูงรถพ่วงอีกจำนวนหนึ่งให้เคลื่อนที่ไปได้บนรางรถไฟ โดยควบคุมความเร็วที่ต้องการได้

ส่วนประกอบที่สำคัญของรถจักร

1. โครงประธาน เป็นส่วนที่รองรับอุปกรณ์ต่างๆ จะวางหรือตั้งอยู่บนล้อหลายล้อวางอยู่บนราง
2. ตัวกำเนิดพลังงาน คือเครื่องจักรต้นกำลัง ติดตั้งบนโครงประธานและมีกลไกถ่ายทอดกำลังจากเครื่องไปหมุนล้อ เป็นกำลังขับเคลื่อนตัวรถและฉุดลากรถพ่วง
3. ตัวถังคลุมและป้องกันอุปกรณ์ อำนวยความสะดวกแก่พนักงาน ภายในแบ่งเป็นห้องคนขับ ห้องเครื่องและห้องอุปกรณ์
4. เครื่องพ่วง เป็นเครื่องอุปกรณ์พ่วงรถจักรเข้ากับรถพ่วงช่วยในการฉุดลากจูงรถพ่วง
5. เครื่องอุปกรณ์ต่างๆ ที่ใช้ในการควบคุมตัวเครื่องกำเนิดกำลังโดยเฉพาะ และควบคุมการทำงานของรถจักร

ประเภทของรถจักร

• รถจักรไอน้ำ ใช้เครื่องจักรไอน้ำเป็นเครื่องจักรต้นกำลัง
• รถจักรดีเซล ใช้เครื่องจักรดีเซล
• รถจักรไฟฟ้า ใช้พลังงานไฟฟ้าเป็นแหล่งกำลัง

รถจักรที่ใช้เครื่องจักรต้นกำลังชนิดอื่นๆ เช่น รถจักรกังหันก๊าซ ใช้เครื่องกังหันก๊าซเป็นเครื่องจักรต้นกำลัง นอกจากนี้ยังมีรถจักรอีกชนิดหนึ่ง คือรถโดยสารชนิดขับเคลื่อนด้วยตัวเอง ใช้เครื่องยนต์ดีเซลเป็นเครื่องจักรต้นกำลัง เรียกว่ารถดีเซลราง และรถโดยสารที่ใช้พลังงานไฟฟ้าเป็นเครื่องจักต้นกำลัง เรียกว่า รถรางไฟฟ้า (Electric Railcar)