การพิชิตจ๊กก๊กโดยวุยก๊ก

ยุทธการพิชิตจ๊กก๊ก เป็นสงครามครั้งสำคัญในยุคสามก๊กที่เกิดขึ้นในช่วงเดือนกันยายน — พฤศจิกายน ค.ศ. 263 ระหว่างจ๊กก๊กที่นำโดยพระเจ้าเล่าเสี้ยนกับวุยก๊กที่นำโดยสุมาเจียว อันนำไปสู่การล่มสลายของจ๊กก๊กและสงครามครั้งนี้นับเป็นจุดเริ่มต้นของการรวบรวมแผ่นดินของราชวงศ์จิ้นตะวันตกที่ขึ้นครองแผ่นดินต่อจากวุยก๊ก

การพิชิตจ๊กก๊กโดยวุยก๊ก
ส่วนหนึ่งของ สงครามในยุคสามก๊ก
ภาพเส้นทางการเข้าโจมตีจ๊กก๊กของวุยก๊ก
วันที่ ป. กันยายนหรือตุลาคม[lower-alpha 1] - พฤศจิกายนหรือธันวาคม ค.ศ. 263[lower-alpha 2] สถานที่ ส่วนหนึ่งในมณฑลเสฉวน, มณฑลกานซู่ และมณฑลส่านซี, ประเทศจีน ผล วุยก๊กชนะ; จ๊กก๊กล่มสลาย
คู่สงคราม
วุยก๊ก	จ๊กก๊ก
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
สุมาเจียว จงโฮย เตงงาย จูกัดสู	เล่าเสี้ยน  เกียงอุย  จูกัดเจี๋ยม †
กำลัง
160,000–180,000 นาย[lower-alpha 3]	90,000–102,000 นาย[lower-alpha 4]

การพิชิตจ๊กก๊กโดยวุยก๊ก
อักษรจีนตัวเต็ม	魏滅蜀之戰 魏滅漢之戰
อักษรจีนตัวย่อ	魏灭蜀之战 魏灭汉之战
การถอดเสียง ภาษาจีนกลางมาตรฐาน ฮั่นยฺหวี่พินอิน Wèi Miè Shǔ Zhī Zhàn Wèi Miè Hàn Zhī Zhàn

หมายเหตุ

1. Zizhi Tongjian บันทึกว่าราชสำนักวุยก๊กมีพระราชกฤษฎีกาให้เตงงาย, จูกัดสู และจงโฮยนำกองทับวุยก๊กไปโจมตีจ๊กก๊กในสามทิศทาง โดยเกิดขึ้นในช่วงเดือน 5 ถึงเดือน 7 ปีที่ 4 ศักราช Jingyuan ในรัชกาลโจฮวน กองทัพวุยเดินทางถึงลั่วหยางในเดือน 8^[1] เดือน 8 ปีที่ 4 ศักราช Jingyuan ตรงกับวันที่ 20 กันยายนถึง 19 ตุลาคม ค.ศ. 263 ตามปฏิทินกริกอเรียน
2. ชีวประวัติของสุมาเจียวใน Jin Shu บันทึกว่า รายงานชัยชนะจากนายพลของวุยก๊กเดินทางมาถึงลั่วหยางในเดือน 10 ปีที่ 4 ศักราช Jingyuan ในรัชกาลโจฮวน^[2] ซึ่งตรงกับวันที่ 18 พฤศจิกายน ถึง 17 ธันวาคม ค.ศ. 263 ตามปฏิทินกริกอเรียน
3. ชีวประวัติของจงโฮยใน Sanguozhi บันทึกว่า เตงงายกับจูกัดสู แต่ละคนนำกองทัพ 30,000 นาย ส่วนจงโฮยนำกองทัพมากกว่า 100,000 นาย^[3] ส่วนชีวประวัติสุมาเจียวใน Jin Shu บันทึกว่า กองทัพวุยก๊กในการทัพนี้มีทั้งหมด 180,000 นาย^[4]
4. สุมาเจียวประมาณการก่อนการรบว่าจ๊กก๊กมีกองทัพรวม 90,000 นาย (กองหน้า 50,000 นาย และประจำการที่เฉิงตูและดินแดนภายใน 40,000 นาย)^[5] อย่างไรก็ตาม Shu Ji บันทึกว่า ตอนที่เล่าเสี้ยนยอมจำนนต่อเตงงาย จ๊กก๊กมีกองทัพ 102,000 นาย^[6]

อ้างอิง

1. Sima (1084), vol. 78.
2. ([景元四年]冬十月，天子以諸侯獻捷交至， ...) Jin Shu vol. 2.
3. ([景元]四年秋，乃下詔使鄧艾、諸葛緒各統諸軍三萬餘人，艾趣甘松、沓中連綴維，緒趣武街、橋頭絕維歸路。會統十餘萬衆，分從斜谷、駱谷入。) Sanguozhi vol. 28.
4. (於是征四方之兵十八萬， ...) Jin Shu vol. 2.
5. (景元[四年]夏，帝將伐蜀，乃謀眾曰：「自定壽春已來，息役六年，治兵繕甲，以擬二虜。略計取吳，作戰船，通水道，當用千餘萬功，此十萬人百數十日事也。又南土下濕，必生疾疫。今宜先取蜀，三年之後，在巴蜀順流之勢，水陸並進，此滅虞定虢，吞韓並魏之勢也。計蜀戰士九萬，居守成都及備他郡不下四萬，然則餘眾不過五萬。今絆姜維於遝中，使不得東顧，直指駱穀，出其空虛之地，以襲漢中。彼若嬰城守險，兵勢必散，首尾離絕。舉大眾以屠城，散銳卒以略野，劍閣不暇守險，關頭不能自存。以劉禪之暗，而邊城外破，士女內震，其亡可知也。」) Jin Shu vol. 2.
6. (又遣尚書郎李虎送士民簿， ... 帶甲將士十萬二千， ...) Shu Ji annotation in Sanguozhi vol. 33.

• Chen, Shou (3rd century). Records of the Three Kingdoms (Sanguozhi).
• Fang, Xuanling (648). Book of Jin (Jin Shu).
• Killigrew, John H. (2001), "A Case Study of Chinese Civil Warfare: The Cao-Wei Conquest of Shu-Han in AD 263", Civil Wars, 4 (4): 95–114, doi:10.1080/13698240108402489
• Luo, Guanzhong (14th century). Romance of the Three Kingdoms (Sanguo Yanyi).
• Pei, Songzhi (5th century). Annotations to Records of the Three Kingdoms (Sanguozhi zhu).
• Selected Examples of Battles in Ancient China (1st ed.). Beijing: Chinese Publishing House. 1984.
• Sima, Guang (1084). Zizhi Tongjian.
• Yuan, Tingdong (1988). War in Ancient China (1st ed.). Chengdu: Sichuan Academy of Social Science Publishing House. ISBN 7-80524-058-2.
• Zhang, Xiaosheng (1988). General View of War of Ancient China (1st ed.). Beijing: Long March Publishing House. ISBN 7-80015-031-3.