เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์ (แพ บุนนาค)

เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์ นามเดิม แพ เป็นขุนนางตระกูลบุนนาค เคยดำรงตำแหน่งจางวางกรมพระคลังสินค้าและองคมนตรีในรัชกาลที่ 5

เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์
จางวางกรมพระคลังสินค้า
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	พ.ศ. 2362
เสียชีวิต	17 เมษายน พ.ศ. 2429
คู่สมรส	ท่านผู้หญิงอ่วม
บุตร	เจ้าจอมปุก ในรัชกาลที่ 5 หม่อมแดง ปราโมช ณ อยุธยา นายทองคำ บุนนาค
บุพการี	สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ (ทัต บุนนาค) (บิดา) หม่อมหงิม (มารดา)

ประวัติ

เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์ มีนามเดิมว่าแพ เป็นบุตรของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต บุนนาค) กับหม่อมหงิม พงษาวดารราชินิกุลบางช้างระบุว่าท่านเกิดในปีเถาะ จ.ศ. 1181 (ตรงกับ พ.ศ. 2362) เริ่มรับราชการเป็นมหาดเล็กในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว มีบรรดาศักดิ์เป็นนายศัลวิไชย หุ้มแพร แล้วเลื่อนเป็นจมื่นสมุหพิมาน ปลัดกรมพระตำรวจสนมทหาร^[1]

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เลื่อนเป็นพระพรหมบริรักษ์ เจ้ากรมพระตำรวจสนมทหาร แล้วเลื่อนเป็นพระยาศรีพิพัฒน์ จางวางกรมพระคลังสินค้า^[2] ถึงปี พ.ศ. 2400 ได้โปรดให้ท่านเป็นราชทูตอัญเชิญพระราชสาส์นไปเจริญทางพระราชไมตรีกับจักรพรรดินโปเลียนที่ 3 ณ กรุงฝรั่งเศส^[3] ออกเดินทางเมื่อวันพฤหัสบดี 10 ค่ำ เดือน 5 จ.ศ. 1223^[4] (ตรงกับวันที่ 21 มีนาคม พ.ศ. 2404)

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ท่านได้รับแต่งตั้งเป็นกรรมการกฤษฎีกาและองคมนตรี และได้รับสถาปนาเป็นเจ้าพระยาศรีพิพัฒน์รัตนราชโกษาธิบดี วรมนตรีมหามาตยานุนายก รัชชดิลกสุริยวงศ์ ดำรงศักดิบรมมหาพิไชยญาติ ราชกิจปฏิการาภิธยาศรัย ตรัยศรีรัตนธาดา อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000

เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์ ป่วยเป็นไข้มาตั้งแต่วันที่ 6 เมษายน แพทย์จัดยารักษาแล้วอาการไม่ทุเลา ต่อมาจึงหมดสติและถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันเสาร์ขึ้น 14 ค่ำ เดือน 5 เวลา 5 ทุ่มเศษ ตรงกับวันที่ 17 เมษายน พ.ศ. 2429 สิริอายุได้ 67 ปี แต่บางแห่งว่าอายุ 68 ปี^[5] วันรุ่งขึ้นเสด็จฯ พระราชทานน้ำหลวงอาบศพ เจ้าพนักงานแต่งศพลงโกศไม้สิบสองตั้งบนชั้น มีฉัตรเบญจา 4 คัน ตั้งเป็นเกียรติยศ^[6]

ครอบครัว

เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์กับท่านผู้หญิงอ่วมมีบุตรธิดาด้วยกัน 9 คน กับภรรยาอื่นอีก 16 คน^[5] รวมมีบุตรธิดาทั้งสิ้น 25 คน ที่สำคัญ เช่น นายนาวาเอก พระยาสุนทรานุกิจปรีชา (หลง บุนนาค) เจ้าจอมปุก ในรัชกาลที่ 5 และ หม่อมแดง ปราโมช ณ อยุธยา

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2417 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)^[5]