เจ้าจอมมารดาแช่ม ในรัชกาลที่ 5

เจ้าจอมมารดาแช่ม ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ท่านเป็นธิดาของพระยามหาอำมาตย์ (ชื่น กัลยาณมิตร) กับ แจ่ม มหาอำมาตย์ เกิดเมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2400 (นับแบบใหม่)^[1]

เจ้าจอมมารดาแช่ม ในรัชกาลที่ 5
เกิด	แช่ม กัลยาณมิตร 5 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2400
เสียชีวิต	2 มกราคม พ.ศ. 2453 (52 ปี)
คู่สมรส	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
บุตร	พระองค์เจ้าชายประวิตรวัฒโนดม
บุพการี	พระยามหาอำมาตย์ (ชื่น กัลยาณมิตร) แจ่ม มหาอำมาตย์

ต่อมาท่านได้ถวายตัวเข้ารับราชการฝ่ายใน และได้ประสูติพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว คือ

• พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าชายประวิตรวัฒโนดม ต่อมาเป็น"กรมหลวงปราจิณกิติบดี" ทรงเป็นองค์ต้นราชสกุลประวิตร

เจ้าจอมมารดาแช่มถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 2 มกราคม พ.ศ. 2453 (นับแบบใหม่) ที่วัง พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นปราจิณกิติบดี ในเวลาต่อมา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้ สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระภาณุพันธุวงศ์วรเดช เสด็จแทนพระองค์ไปยังวัง พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นปราจิณกิติบดี ในการประทานน้ำหลวงอาบศพ เจ้าจอมมารดาแช่ม^[2]อัฐิบรรจุที่เจดีย์ราชสกุลประวิตรตั้งอยู่ที่หลังพระอุโบสถฝั่งตะวันออกวัดกัลยาณมิตรวรมหาวิหารและยังมีอนุสาวรีย์บรรจุอังคารอยู่ที่ สุสานหลวง วัดราชบพิธสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษฝ่ายใน (ท.จ.ว.)^[3]
• เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 5 ชั้นที่ 2^[4]