อำเภอเมืองบึงกาฬ

เมืองบึงกาฬ เป็นอำเภอซึ่งเป็นที่ตั้งของศูนย์กลางการบริหารราชการของจังหวัดบึงกาฬ มีสถานที่ท่องเที่ยวหลายแห่ง มีน้ำตก มีภูเขา เป็นอำเภอที่มีเขตพื้นที่ติดกับแม่น้ำโขง และอีกฝั่งตรงข้ามแม่น้ำโขงจะเป็นประเทศเพื่อนบ้าน (ลาว) มีการคมนาคมสะดวก

อำเภอเมืองบึงกาฬ
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Mueang Bueng Kan
ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 222 ในเขตอำเภอเมืองบึงกาฬ
คำขวัญ:  สองนางศาลศักดิ์สิทธิ์ อิทธิฤทธิ์หลวงพ่อใหญ่ แหล่งน้ำใสหนองกุดทิง สุดใหญ่ยิ่งแข่งเรือยาว หาดทรายขาวเป็นสง่า น่าทัศนาแก่งอาฮง งามน้ำโขงที่บึงกาฬ สุขสำราญที่ได้ยล
แผนที่จังหวัดบึงกาฬ เน้นอำเภอเมืองบึงกาฬ
พิกัด: 18°21′24″N 103°39′6″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	บึงกาฬ
พื้นที่
• ทั้งหมด	791.9 ตร.กม. (305.8 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	92,920 คน
• ความหนาแน่น	117.34 คน/ตร.กม. (303.9 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	38000[1]
รหัสภูมิศาสตร์	3801
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเมืองบึงกาฬ ถนนหนองคาย-นครพนม (ถนนชยางกูร) ตำบลบึงกาฬ อำเภอเมืองบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ 38000
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

ในอดีตอำเภอเมืองบึงกาฬ มีชื่อเดิมว่าบ้านบึงกาญจน์ มีฐานะเป็นตำบลขึ้นกับอำเภอไชยบุรีจังหวัดนครพนม ต่อมาได้มีการย้ายที่ว่าการอำเภอไชยบุรีมาตั้งที่บ้านบึงกาฬ คงชื่ออำเภอไชยบุรีตาม ขึ้นกับจังหวัดนครพนม จนกระทั่งปี พ.ศ. 2460 ได้ถูกโอนย้ายให้ขึ้นต่อจังหวัดหนองคาย และถูกเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น บึงกาฬ ในปี พ.ศ. 2482^[2]

ต่อมา ในปี พ.ศ. 2537 ได้มีการร้องขอให้จัดตั้งเป็นจังหวัดบึงกาฬ ตามข้อเสนอของนายสุเมธ พรมพันห่าว สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร พรรคเสรีธรรม จังหวัดหนองคาย โดยแยกพื้นที่อำเภอบึงกาฬ อำเภอปากคาด อำเภอโซ่พิสัย อำเภอพรเจริญ อำเภอเซกา อำเภอบึงโขงหลง อำเภอศรีวิไล และอำเภอบุ่งคล้า ออกจากจังหวัดหนองคาย แต่กระทรวงมหาดไทย ยังไม่มีแผนที่จะยกฐานะอำเภอบึงกาฬขึ้นเป็นจังหวัด เพราะการจัดตั้งจังหวัดใหม่เป็นการเพิ่มภาระด้านงบประมาณ อีกทั้งยังเป็นการเพิ่มกำลังคนภาครัฐซึ่งขัดมติคณะรัฐมนตรี^[3]

จนกระทั่ง เมื่อวันที่ 7 พฤษภาคม พ.ศ. 2553 ในการประชุมสภาผู้แทนราษฎร นายเทวฤทธิ์ นิกรเทศ ส.ส.สัดส่วน พรรคกิจสังคมได้ตั้งกระทู้ถามสดต่อนายกรัฐมนตรี เรื่องการจัดตั้งจังหวัดบึงกาฬ และทางกระทรวงมหาดไทยเห็นด้วย กำลังอยู่ในกระบวนการนำเข้าเสนอต่อที่ประชุม ครม. เพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบ ก่อนส่งเรื่องเข้ามาสู่สภาผู้แทนราษฎร เพื่อเสนอเป็นกฎหมายพ.ร.บ.จัดตั้งจังหวัดบึงกาฬ^[4] และในวันที่ 3 สิงหาคม ปีเดียวกัน คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบการจัดตั้งจังหวัดบึงกาฬ^[5]

เมื่อมีการจัดตั้งจังหวัดบึงกาฬขึ้นตามพระราชบัญญัติตั้งจังหวัดบึงกาฬ พ.ศ. 2554 อำเภอบึงกาฬจึงได้เปลี่ยนชื่อเป็น "อำเภอเมืองบึงกาฬ" โดยเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดบึงกาฬ ตามความในมาตรา 3 และ 4 แห่งพระราชบัญญัติดังกล่าว อันมีผลใช้บังคับตั้งแต่วันที่ 23 มีนาคม พ.ศ. 2554 เป็นต้นไป ^[6]

• วันที่ 25 มีนาคม 2459 โอนพื้นที่อำเภอไชยบุรี จังหวัดนครพนม ไปขึ้นกับจังหวัดหนองคาย^[7]
• วันที่ 20 สิงหาคม 2483 ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในอำเภอบึงกาฬ (1,2,3)^[8]
  • (1) โอนพื้นที่หมู่ 10 (ในขณะนั้น) ของตำบลเซกา ไปขึ้นตำบลซาง
  • (2) ตั้งตำบลท่ากกแดง แยกออกจากตำบลเซกา ตำบลซาง และตำบลดอนหญ้านาง
  • (3) ตั้งตำบลโคกก่อง แยกออกจากตำบลบึงกาฬ
• วันที่ 21 สิงหาคม 2488 โอนพื้นที่หมู่ 9 (ในขณะนั้น) ของตำบลชุมภูพร ไปตั้งเป็นหมู่ 9 ของตำบลโคกก่อง^[9]
• วันที่ 15 ตุลาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลบึงกาฬ ในท้องที่บางส่วนของตำบลบึงกาฬ^[10]
• วันที่ 18 พฤศจิกายน 2501 แยกพื้นที่ตำบลเซกา ตำบลดงบัง ตำบลซาง ตำบลโพธิ์หมากแข้ง และตำบลท่ากกแดง อำเภอบึงกาฬ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอเซกา ขึ้นกับอำเภอบึงกาฬ^[11]
• วันที่ 28 กรกฎาคม 2502 โอนพื้นที่หมู่ 9 (ในขณะนั้น) ของตำบลชุมภูพร ไปตั้งเป็นหมู่ 9 ของตำบลเซกา^[12]
• วันที่ 10 ธันวาคม 2502 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอเซกา อำเภอบึงกาฬ เป็น อำเภอเซกา
• วันที่ 28 พฤษภาคม 2511 ตั้งตำบลโนนสมบูรณ์ แยกออกจากตำบลบึงกาฬ และตั้งตำบลศรีชมภู แยกออกจากตำบลดอนหญ้านาง^[13]
• วันที่ 24 มิถุนายน 2518 ตั้งตำบลหนองเลิง แยกออกจากตำบลหนองเข็ง และตั้งตำบลหอคำ แยกออกจากตำบลหนองเข็ง^[14]
• วันที่ 16 ตุลาคม 2518 จัดตั้งนิคมสร้างตนเองโพนพิสัย ในท้องที่อำเภอบึงกาฬ และอำเภอโพนพิสัย^[15]
• วันที่ 23 พฤศจิกายน 2519 แยกพื้นที่ตำบลศรีชมภู และตำบลดอนหญ้านาง อำเภอบึงกาฬ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอพรเจริญ ขึ้นกับอำเภอบึงกาฬ^[16]
• วันที่ 31 ตุลาคม 2521 ตั้งตำบลนาสะแบง แยกออกจากตำบลชุมภูพร ตั้งตำบลนาสวรรค์ แยกออกจากตำบลโนนสมบูรณ์ และตั้งตำบลพรเจริญ แยกออกจากตำบลศรีชมภู^[17]
• วันที่ 23 ตุลาคม 2522 ตั้งตำบลไคสี แยกออกจากตำบลหนองเข็ง ตั้งตำบลโคกกว้าง แยกออกจากตำบลหนองเดิ่น และตั้งตำบลหนองหัวช้าง แยกออกจากตำบลดอนหญ้านาง^[18]
• วันที่ 13 กรกฎาคม 2524 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอพรเจริญ อำเภอบึงกาฬ เป็น อำเภอพรเจริญ^[19]
• วันที่ 9 สิงหาคม 2526 ตั้งตำบลศรีวิไล แยกออกจากตำบลชุมภูพร^[20]
• วันที่ 9 ตุลาคม 2527 ตั้งตำบลชัยพร แยกออกจากตำบลโคกก่อง^[21]
• วันที่ 10 ตุลาคม 2529 ตั้งตำบลนาแสง แยกออกจากตำบลนาสะแบง^[22]
• วันที่ 25 ธันวาคม 2530 แยกพื้นที่ตำบลศรีวิไล ตำบลชุมภูพร ตำบลนาแสง และตำบลนาสะแบง อำเภอบึงกาฬ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอศรีวิไล ขึ้นกับอำเภอบึงกาฬ^[23]
• วันที่ 21 ตุลาคม 2531 ตั้งตำบลวิศิษฐ์ แยกออกจากตำบลบึงกาฬ^[24]
• วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2533 จัดตั้งสุขาภิบาลศรีวิไล ในท้องที่บางส่วนของตำบลศรีวิไล^[25]
• วันที่ 17 สิงหาคม 2533 ตั้งตำบลบุ่งคล้า แยกออกจากตำบลหนองเดิ่น^[26] ตั้งตำบลคำนาดี แยกออกจากตำบลนาสวรรค์^[27]
• วันที่ 31 มกราคม 2534 แยกพื้นที่ตำบลบุ่งคล้า ตำบลหนองเดิ่น และตำบลโคกกว้าง อำเภอบึงกาฬ มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอบุ่งคล้า ขึ้นกับอำเภอบึงกาฬ^[28]
• วันที่ 14 พฤษภาคม 2534 จัดตั้งศาลจังหวัดบึงกาฬ^[29]
• วันที่ 9 ตุลาคม 2535 ตั้งตำบลนาสิงห์ แยกออกจากตำบลศรีวิไล^[30]
• วันที่ 3 มิถุนายน 2537 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอศรีวิไล อำเภอบึงกาฬ เป็น อำเภอศรีวิไล^[31]
• วันที่ 14 พฤศจิกายน 2538 ตั้งตำบลโป่งเปือย แยกออกจากตำบลหนองเข็ง^[32]
• วันที่ 20 พฤศจิกายน 2539 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอบุ่งคล้า อำเภอบึงกาฬ เป็น อำเภอบุ่งคล้า^[33]
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลบึงกาฬ เป็นเทศบาลตำบลบึงกาฬ
• วันที่ 22 มีนาคม 2554 แยกพื้นที่อำเภอบึงกาฬ อำเภอเซกา อำเภอโซ่พิสัย อำเภอบุ่งคล้า อำเภอบึงโขงหลง อำเภอปากคาด อำเภอพรเจริญ และอำเภอศรีวิไล จังหวัดหนองคาย มาตั้งเป็น จังหวัดบึงกาฬ และเปลี่ยนชื่ออำเภอบึงกาฬ เป็นอำเภอเมืองบึงกาฬ^[34]
• วันที่ 16 มิถุนายน 2554 เปลี่ยนชื่อตำบลหนองเข็ง เป็นตำบลโนนสว่าง เนื่องจากมีชื่อซ้ำกับบ้านหนองเข็ง หมู่ที่ 3 ตำบลหอคำ ทำให้เกิดความสับสนในการประสานงาน และติดต่อราชการ^[35]

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเมืองบึงกาฬมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับแขวงบอลิคำไซ (ประเทศลาว)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอบุ่งคล้า
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเซกา อำเภอศรีวิไล อำเภอพรเจริญ และอำเภอโซ่พิสัย
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอปากคาด

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเมืองบึงกาฬแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 12 ตำบล 107 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)[36]
1.	บึงกาฬ	Bueng Kan	-	10,049
2.	โนนสมบูรณ์	Non Sombun	13	10,376
3.	โนนสว่าง	Non Sawang	11	6,896
4.	หอคำ	Ho Kham	14	7,265
5.	หนองเลิง	Nong Loeng	13	8,737
6.	โคกก่อง	Khok Kong	9	7,121
7.	นาสวรรค์	Na Sawan	9	7,813
8.	ไคสี	Khai Si	10	5,466
9.	ชัยพร	Chaiyaphon	13	8,339
10.	วิศิษฐ์	Wisit	-	10,278
11.	คำนาดี	Kham Na Di	8	5,265
12.	โป่งเปือย	Pong Pueai	7	5,307

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเมืองบึงกาฬประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจำนวน 11 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองบึงกาฬ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบึงกาฬและตำบลวิศิษฐ์ทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลโนนสว่าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโนนสว่างทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหอคำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหอคำทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลโคกก่อง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโคกก่องทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลไคสี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลไคสีทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลหนองเลิง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองเลิงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโนนสมบูรณ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโนนสมบูรณ์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลนาสวรรค์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลนาสวรรค์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลชัยพร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลชัยพรทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลคำนาดี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคำนาดีทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโป่งเปือย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโป่งเปือยทั้งตำบล