อำเภอละอุ่น

ละอุ่น เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดระนอง เดิมเป็นส่วนหนึ่งของอำเภอเมืองระนอง มีสถานที่ท่องเที่ยวสำคัญของจังหวัดคือ เขาฝาชี เป็นภูเขาที่มีลักษณะคล้ายกับฝาชี สูงจากระดับน้ำทะเล 259 เมตร ซึ่งพื้นที่บริเวณเขาฝาชี เคยเป็นที่ตั้งค่ายทหารญี่ปุ่น บนยอดเขาเป็นสถานที่ชมทิวทัศน์สวยงาม พระอาทิตย์อัสดง สามารถมองเห็นแม่น้ำกระบุรีไหลบรรจบกับคลองละอุ่น และสุสานรถไฟโบราณเป็นเส้นทางรถไฟโบราณสายคอคอดกระ-เขาฝาชี ที่ทหารญี่ปุ่นเคยใช้ขนอาวุธในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งยังมีแหล่งร่องรอยสมัยสงครามโลกหลงเหลืออยู่ เช่น เส้นทางรถไฟสายอันดามัน อุโมงค์กองบัญชาการทหารญี่ปุ่น^[1]

อำเภอละอุ่น
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe La-un
ภูมิทัศน์ในตำบลบางแก้ว อำเภอละอุ่น
คำขวัญ:  พ่อหลวงนุ้ยมากบารมี เขาฝาชีชวนมอง ชมวิวเขากล้องงามตา ทัศนาประวัติสงครามโลก ขอโชคศาลพ่อตาพ่อปู่ ลองชิมดูผักเหลียงละอุ่น
แผนที่จังหวัดระนอง เน้นอำเภอละอุ่น
พิกัด: 10°6′54″N 98°45′0″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ระนอง
พื้นที่
• ทั้งหมด	748.5 ตร.กม. (289.0 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	15,206 คน
• ความหนาแน่น	20.32 คน/ตร.กม. (52.6 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	85130
รหัสภูมิศาสตร์	8502
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอละอุ่น หมู่ที่ 6 ตำบลละอุ่นใต้ อำเภอละอุ่น จังหวัดระนอง 85130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

ท้องที่อำเภอละอุ่น ได้รับการจัดตั้งเป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดระนอง ไม่ปรากฏหลักฐานวันที่ตั้งเป็นอำเภอขึ้นแน่ชัด แต่ปรากฏหลักฐานเกี่ยวกับการใช้ชื่อ "อำเภอละอุ่น" ในหนังสือราชกิจจานุเบกษาเมื่อปี พ.ศ. 2460^[2] ก็ปรากฏหลักฐานว่าพื้นที่ละอุ่นมีฐานะเป็นอำเภอแล้ว มีทั้งหมด 4 ตำบล (ในขณะนั้น) ได้แก่ ตำบลละอุ่นฝั่งซ้าย ตำบลละอุ่นฝั่งขวา ตำบลเขาทะลุ และตำบลบางพระใต้^[3] มีขุนราษฎร์ธุราธรเป็นนายอำเภอคนแรก

เนื่องจากมีจำนวนประชากรน้อย เป็นถิ่นทุรกันดาร การคมนาคมลำบาก และเป็นพื้นที่ป่าสงวน จึงได้ลดฐานะลงมาเป็นกิ่งอำเภอละอุ่น และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอเขานิเวศน์ (อำเภอเมืองระนอง) ไม่ปรากฏหลักฐานวันที่ยุบเป็นกิ่งอำเภอแน่ชัด แต่ปรากฏหลักฐานเกี่ยวกับการใช้ชื่อ "กิ่งอำเภอละอุ่น" ในหนังสือราชกิจจานุเบกษาเมื่อปี พ.ศ. 2486^[4] อำเภอละอุ่นก็มีฐานะกลายเป็นกิ่งอำเภอแล้ว

จนกระทั่งเมื่อวันที่ 28 มิถุนายน 2516 เมื่อมีการพัฒนาเพิ่มมากขึ้น ได้มีพระราชกฤษฎีกายกฐานะกิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง ขึ้นเป็น อำเภอละอุ่น^[5] จนปัจจุบัน ตามประกาศกระทรวงมหาดไทยลงวันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ. 2516 โดยให้มีผลตั้งแต่วันที่ 28 มิถุนายน ปีเดียวกัน

• วันที่ - 2484 ยุบอำเภอละอุ่น ลงเป็น กิ่งอำเภอละอุ่น และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอเขานิเวศน์ และกำหนดให้มีเขตตำบล คือ ตำบลละอุ่น ตำบลบางแก้ว ตำบลทรายแดง ตำบลเขาทะลุ และตำบลบางพระ
• วันที่ 20 กรกฎาคม 2486 เปลี่ยนแปลงเขตกิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง กับอำเภอกระบุรี โดยโอนพื้นที่หมู่ 4 (ในขณะนั้น) ของตำบลบางแก้ว กิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง ไปขึ้นกับตำบลลำเลียง อำเภอกระบุรี^[6]
• วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2490 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอกระบุรี กับกิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง โดยโอนพื้นที่บ้านเขาฝาชี ของตำบลลำเลียง อำเภอกระบุรี ไปตั้งเป็นหมู่ 4 ของตำบลบางแก้ว กิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง^[7]
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลละอุ่นเหนือ แยกออกจากตำบลละอุ่น ตั้งตำบลบางพระเหนือ แยกออกจากตำบลบางพระ^[8]
• วันที่ 13 กุมภาพันธ์ 2494 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดระนอง กับจังหวัดชุมพร โดยโอนพื้นที่ตำบลเขาทะลุ กิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง จังหวัดระนอง ไปขึ้นกับ อำเภอสวี จังหวัดชุมพร^[9]
• วันที่ 28 พฤศจิกายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลละอุ่น ในท้องที่บางส่วนของตำบลละอุ่นใต้^[10]
• วันที่ 28 กรกฎาคม 2502 โอนพื้นที่ตำบลทรายแดง กิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง ไปขึ้นกับอำเภอเมืองระนอง^[11]
• วันที่ 28 มิถุนายน 2516 ยกฐานะกิ่งอำเภอละอุ่น อำเภอเมืองระนอง ขึ้นเป็น อำเภอละอุ่น^[5]
• วันที่ 4 มกราคม 2539 ตั้งตำบลในวงเหนือ แยกออกจากตำบลละอุ่นเหนือ และตั้งตำบลในวงใต้ แยกออกจากตำบลละอุ่นเหนือ^[5]
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลละอุ่น เป็นเทศบาลตำบลละอุ่น^[12] ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 1 กรกฎาคม 2547 ยุบสภาตำบลในวงเหนือ สภาตำบลในวงใต้ รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลละอุ่นเหนือ และยุบองค์การบริหารส่วนตำบลบางพระใต้ องค์การบริหารส่วนตำบลละอุ่นใต้ รวมกับเทศบาลตำบลละอุ่น^[13]

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอละอุ่นตั้งอยู่ทางตอนกลางของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอและจังหวัดใกล้เคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอกระบุรี
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอสวีและอำเภอหลังสวน (จังหวัดชุมพร)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอพะโต๊ะ (จังหวัดชุมพร) และอำเภอเมืองระนอง
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองระนองและแม่น้ำกระบุรี ฝั่งตรงข้ามแม่น้ำคือภาคตะนาวศรี (ประเทศพม่า)

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอละอุ่นแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 7 ตำบล 30 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)[14]	แผนที่
1.	ละอุ่นใต้	La-un Tai	6	1,678
2.	ละอุ่นเหนือ	La-un Nuea	5	1,176
3.	บางพระใต้	Bang Phra Tai	3	981
4.	บางพระเหนือ	Bang Phra Nuea	5	3,637
5.	บางแก้ว	Bang Kaeo	5	4,583
6.	ในวงเหนือ	Nai Wong Nuea	3	1,664
7.	ในวงใต้	Nai Wong Tai	3	1,521

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอละอุ่นประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 4 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลละอุ่น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลละอุ่นใต้และตำบลบางพระใต้ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลละอุ่นเหนือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลละอุ่นเหนือ ตำบลในวงเหนือ และตำบลในวงใต้ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางพระเหนือ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางพระเหนือทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางแก้วทั้งตำบล