Remove ads
บ้านโพธิ์ เป็นอำเภอในจังหวัดฉะเชิงเทรา เป็น 1 ใน 3 อำเภอของจังหวัดฉะเชิงเทราที่มีทางรถไฟสายตะวันออกตัดผ่าน โดยมีสถานีในพื้นที่อำเภอคือ สถานีรถไฟดอนสีนนท์
อำเภอบ้านโพธิ์ | |
|---|---|
| การถอดเสียงอักษรโรมัน | |
| • อักษรโรมัน | Amphoe Ban Pho |
 สถานีรถไฟดอนสีนนท์ในเส้นทางรถไฟสายตะวันออก เป็นสถานีรถไฟแห่งเดียวในเขตอำเภอบ้านโพธิ์ ในพื้นที่หมู่ 3 บ้านโรงหลวง ตำบลหนองตีนนก | |
| คำขวัญ: แดนแห่งคูคลอง สองฝั่งบางปะกง ดงกุ้ง ปลา ไก่ ไข่ ขนมไทยเผยแพร่ แห่หลวงพ่อโสธรทางน้ำ | |
 แผนที่จังหวัดฉะเชิงเทรา เน้นอำเภอบ้านโพธิ์ | |
| พิกัด: 13°35′59″N 101°4′43″E | |
| ประเทศ |  ไทย |
| จังหวัด | ฉะเชิงเทรา |
| พื้นที่ | |
| • ทั้งหมด | 217.593 ตร.กม. (84.013 ตร.ไมล์) |
| ประชากร (2566) | |
| • ทั้งหมด | 53,714 คน |
| • ความหนาแน่น | 246.86 คน/ตร.กม. (639.4 คน/ตร.ไมล์) |
| รหัสไปรษณีย์ | 24140 |
| รหัสภูมิศาสตร์ | 2405 |
| ที่ตั้งที่ว่าการ | ที่ว่าการอำเภอบ้านโพธิ์ หมู่ที่ 1 ตำบลบ้านโพธิ์ อำเภอบ้านโพธิ์ จังหวัดฉะเชิงเทรา 24140 |
 ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย | |
Remove ads
อำเภอบ้านโพธิ์มีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอและจังหวัดใกล้เคียงดังนี้
- ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเมืองฉะเชิงเทรา
- ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอบางคล้าและอำเภอแปลงยาว
- ทิศใต้ ติดต่อกับ อำเภอพนัสนิคม อำเภอพานทอง (จังหวัดชลบุรี) และอำเภอบางปะกง
- ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบางปะกง และอำเภอบางบ่อ (จังหวัดสมุทรปราการ)
Remove ads
การตั้งชุมชนของคนในสมัยโบราณมักเลือกทำเลอยู่ใกล้แหล่งน้ำ เมื่ออพยพมาตั้งบ้านเรือนหลายครัวเรือนมากขึ้นก็เกิดเป็นหมู่บ้าน แล้วจึงสร้างวัด หรือศาสนสถานเอาไว้ประกอบพิธีกรรมทางศาสนา ถ้าหากจะคะเนว่าชุมชนใดมีอายุเท่าใด หลักฐานที่พอจะเป็นที่เชื่อถือได้ก็คือ วัด หมู่บ้านสนามจันทร์เกิดขึ้นเมื่อใดนั้นไม่มีหลักฐานบ่งบอกได้เลย แต่ถ้าดูจากการสร้างวัดสนามจันทร์ซึ่งตั้งเมื่อ พ.ศ. 2400 บ้านสนามจันทร์มีอายุถึง 150 ปี
ในปี พ.ศ. 2446 ตำบลบ้านโพธิ์ในปัจจุบันมีชื่อว่า ตำบลสนามจันทร์ ดังรายงานการตรวจราชการมณฑลปราจีนของพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นมรุพงศ์สิริพัฒน์ กราบบังคมทูลพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 เรื่องการยุบอำเภอหัวไทรไปรวมกับอำเภอบางคล้า และจัดตั้งอำเภอบ้านโพธิ์ ความว่า
"ถ้าดูตามลำน้ำที่ว่าการอำเภอหัวไทรกับอำเภอบางคล้าห่างกันทางราว 1 ชั่วโมง เห็นด้วยเกล้าฯ ว่าควรจะยกเลิกอำเภอหัวไทรเสีย คงย้ายไปตั้งตำบลสนามจันทร์ ที่จะเรียกนามอำเภอสนามจันทร์ ใต้เมืองฉะเชิงเทรา"
และอีกข้อความหนึ่งในความว่า อำเภอเมืองฉะเชิงเทรามีหมู่บ้านมาก ควรแบ่งท้องที่ตั้งเป็นอำเภอขึ้นอีกหนึ่งอำเภอ ที่ว่าการอำเภอถ้าไปตั้งในคลองประเวศบุรีรมย์ก็ไม่อยู่กึ่งกลางท้องที่ จึงเลือกที่ใต้วัดสนามจันทร์เป็นที่ตั้งอำเภอ ความกราบบังคมทูลดังนี้ "ราษฎรที่อยู่ทางลำน้ำไปมาลำบากเห็นด้วยเกล้าฯ ว่าควรตั้งที่ลำน้ำเมืองฉะเชิงเทรา เหนือปากคลองสนามจันทร์ เพราะเป็นท้องที่มีบ้านเรือนราษฎรตั้งอยู่โดยรอบ แลเป็นทำเลโจรผู้ร้ายปล้นสะดมชุกชุม ส่วนนามอำเภอเรียกว่าอำเภอสนามจันทร์ เกล้าฯ ได้เลือกที่ใต้วัดสนามจันทร์ เป็นที่ตั้งที่ว่าการอำเภอ แลจะยกโรงตำรวจภูธรที่อำเภอหัวไทรมาตั้งอยู่ที่อำเภอสนามจันทร์ด้วย"
สรุปได้ว่าพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นมรุพงศ์สิริพัฒน์ สมุหเทศาภิบาล มณฑลปราจีน เป็นผู้จัดตั้งอำเภอบ้านโพธิ์ โดยแยกออกมาจากอำเภอเมืองฉะเชิงเทรา เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2447 ใช้ชื่อว่า อำเภอสนามจันทร์ ตามชื่อหมู่บ้านและตำบลที่ตั้งอำเภอ ที่ว่าการอำเภอสนามจันทร์หลังแรกเป็นอาคารไม้ชั้นเดียว หลังคามุงด้วยจาก นายอำเภอคนแรกคือขุนประจำจันทเขตต์
เหตุที่ชื่อบ้านสนามจันทร์ มีประวัติเล่ากันว่า สมัยที่ท้องที่ยังเป็นป่าอยู่ มีเสือชุกชุม มีพระยา 3 ท่าน ออกมาตั้งจั่นดักเสือที่หนองน้ำ ราษฎรเรียกว่า "หนองสามพระยา" และเรียกหมู่บ้านว่า "สนามจั่น" เรียกขานกันนานเข้าจึงเพี้ยนเป็นบ้านสนามจันทร์ ส่วนหนองสามพระยาได้ตื้นเขินเป็นพื้นนา ปัจจุบันคือบริเวณที่ตั้งโรงพยาบาลบ้านโพธิ์
ระหว่าง พ.ศ. 2447–2449 มีการปรับแก้ไขเขตของหมู่บ้านและตำบลตามพระราชบัญญัติลักษณะการปกครองท้องที่ ร.ศ. 116 (พ.ศ. 2440) มาตรา 22 มีแนวทางการกำหนดเขตตำบลดังนี้
"หลายหมู่บ้านรวมกันราว 10 หมู่บ้าน ให้จัดเป็นตำบล 1 ให้ผู้ว่าราชการเมืองปักหมายเขตรตำบลนั้นให้ทราบได้โดยชัดเจนว่าเพียงใด ถ้าที่หมายเขตรไม่มีลำห้วย หนอง คลอง บึง บาง หรือ สิ่งใด เป็นสำคัญได้ ก็ให้ผู้ว่าราชการเมืองจัดให้มีหลักปักหมายเขตรอันจะถาวรอยู่ไปได้ยืนนาน"
หมายความว่า การกำหนดเขตตำบลให้ใช้ลำห้วย หนอง คลอง บึง บาง เป็นแนวเขต ตำบลสนามจันทร์เมื่อก่อนนี้เข้าใจว่ามีพื้นที่อยู่ทั้งสองฝั่งแม่น้ำ จึงถูกแบ่งเขตออกจากกัน โดยมีแม่น้ำบางปะกงเป็นเส้นแบ่งเขต พื้นที่ทางฝั่งขวายังคงใช้ชื่อตำบลสนามจันทร์เหมือนเดิม ทั้งนี้อาจเป็นเพราะมีเนื้อที่มากกว่า ส่วนทางฝั่งซ้ายซึ่งเป็นที่ตั้งที่ว่าการอำเภอตั้งชื่อใหม่ว่า "ตำบลบ้านโพธิ์" มีหลักฐานคือโฉนดที่ดินที่ออกให้ราษฎรเมื่อ ร.ศ. 125 (พ.ศ. 2449) เปลี่ยนชื่อเป็นตำบลบ้านโพธิ์แล้ว เหตุที่ตั้งชื่อว่าบ้านโพธิ์ เนื่องจากถิ่นนี้มีต้นโพธิ์ขึ้นอยู่ทั่วไป เมื่อก่อนวัดสนามจันทร์ก็มีต้นโพธิ์ใหญ่หลายต้น ชาวบ้านมีความเคารพเพราะเป็นต้นไม้ที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ จึงเอาผ้าเหลืองห่มต้นโพธิ์ ถือว่าเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งกองเสือป่าขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2454 และทรงสถาปนาพระราชวังสนามจันทร์ จังหวัดนครปฐม เป็นค่ายหลวงสำหรับประชุมและซ้อมรบแบบเสือป่าเพื่อเป็นกำลังร่วมป้องกันประเทศ และเสด็จพระราชดำเนินไปประทับแรมอยู่เนือง ๆ ทางราชการได้พิจารณาเห็นว่าชื่ออำเภอไปพ้องกับชื่อพระราชวังสนามจันทร์ จึงเปลี่ยนชื่อเป็น อำเภอเขาดิน ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่องเปลี่ยนชื่ออำเภอ ลงวันที่ 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2457 สมัยขุนเหี้ยมใจหาญ (พงษ์ บุรุษชาติ) เป็นนายอำเภอ
เขาดินอยู่ต่อแดนกับอำเภอบางปะกง เป็นเนินหินแกรนิต สูงประมาณ 15 เมตร เป็นที่ตั้งของวัดเขาดิน ภายในวัดมีมณฑปร้างเก่าแก่มาก เข้าใจว่าเป็นที่ประดิษฐานรอยพระพุทธบาท เหตุที่เอาเขาดินมาตั้งเป็นชื่ออำเภอแทนสนามจันทร์ คงเนื่องจากพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเคยเสด็จประพาสวัดเขาดิน เมื่อปี พ.ศ. 2402 ซึ่งถือเป็นความปีติและเป็นสิริมงคล จึงเอาชื่อเขาดินมาเป็นชื่ออำเภอ
ต่อมาปรากฏว่าเขาดินไปอยู่ในเขตอำเภอบางปะกง จึงเปลี่ยนชื่ออำเภออีกครั้งหนึ่งจากเขาดินมาเป็น อำเภอบ้านโพธิ์ ตามชื่อของตำบลที่ตั้งอำเภอเมื่อปี พ.ศ. 2460 (ตามรายงานกิจการจังหวัดประจำปี 2401-2502) สมัยขุนเจนประจำกิจ (ชื้น) เป็นนายอำเภอ
อาคารที่ว่าการอำเภอหลังแรกหลังคามุงจาก หลังต่อมาปลูกสร้างเป็นอาคารไม้ 2 ชั้น หลังคามุงกระเบื้อง หันหน้าสู่แม่น้ำบางปะกง ปัจจุบันใช้เป็นสำนักงานเทศบาลตำบลบ้านโพธิ์ หลังที่ 3 ขยับเข้ามาสร้างริมถนนเป็นอาคารไม้ 2 ชั้น แบบสมัยใหม่ ปัจจุบันได้รื้อหลังเก่า และก่อสร้างหลังใหม่ในที่เดิม ซึ่งจะทำการเปิดที่ว่าการหลังใหม่ ในวันที่ 15 มกราคม พ.ศ. 2547 พร้อมทั้งเฉลิมฉลองในวาระที่อำเภอมีอายุครบ 100 ปีด้วย
ตั้งแต่ตั้งอำเภอมา มีนายอำเภอปกครองรวม 41 คน โจรผู้ร้ายที่ว่าชุมชุมก็หมดไป ชาวอำเภอบ้านโพธิ์มีความเป็นอยู่สงบสุข เรียบง่าย แม้ในปัจจุบันการทำมาหากินเปลี่ยนไปจากเดิม สภาพสังคมเปลี่ยนไป แต่มีสิ่งที่ไม่เปลี่ยน คือ ความสำนึกรักบ้านเกิดและความกตัญญูต่อแผ่นดิน ซึ่งจะทำให้บ้านโพธิ์มีความยั่งยืนตลอดไป
- วันที่ 6 มีนาคม 2446 แยกพื้นที่ตำบลคลองบ้านโพธิ์ ตำบลบางกรูด ตำบลหนองจอก ตำบลลาดขวาง ตำบลสนามจันทร์ ตำบลวังอู่ ตำบลท่าพลับ ตำบลสิบเอ็ดศอก ตำบลคลองขุด ตำบลบางซ่อน ตำบลเกาะไร่ ตำบลหนองบัว ตำบลดอนทราย ตำบลหนองตีนนก ตำบลคลองประเวศ ตำบลแสนภูดาษ ตำบลแหลมประดู่ และตำบลบ้านโพธิ์ อำเภอเมืองฉะเชิงเทรา ตั้งขึ้นเป็น อำเภอสนามจันทร์[1]
- วันที่ 3 มีนาคม 2449 รวมตำบลคลองสวนและตำบลเทพราช และเรียกชื่อว่าตำบลเทพราช[2]
- วันที่ 3 พฤศจิกายน 2450 แยกพื้นที่ตำบลหนองจอก ของอำเภอสนามจันทร์ จังหวัดฉะเชิงเทรา กับบ้านคลองขุนเนินของอำเภอบางเหี้ย จังหวัดสมุทรปราการ และตำบลท่าหงอนไก่ ตำบลบางปะกง ของอำเภอเมืองชลบุรี จังหวัดชลบุรี ไปตั้งเป็น อำเภอบางปะกง[3] และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับจังหวัดฉะเชิงเทรา
- วันที่ 26 กรกฎาคม 2457 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอสนามจันทร์ จังหวัดฉะเชิงเทรา เป็น อำเภอเขาดิน[4]
- วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอเขาดิน เป็น จังหวัดฉะเชิงเทรา อำเภอบ้านโพธิ์[5]
- วันที่ 29 กรกฎาคม 2490 ตั้งตำบลหนองตีนนก แยกออกจากตำบลบ้านโพธิ์ ตั้งตำบลลาดขวาง แยกออกจากตำบลแสนภูดาษ ตั้งตำบลคลองบ้านโพธิ์ แยกออกจากตำบลบางซ่อน ตั้งตำบลท่าพลับ แยกออกจากตำบลหนองบัว ตั้งตำบลเกาะไร่ แยกออกจากตำบลเทพราช ตั้งตำบลคลองขุด แยกออกจากตำบลแหลมประดู่ ตำบลสิบเอ็ดศอก และตำบลดอนทราย ตั้งตำบลคลองประเวศ แยกออกจากตำบลบางกรูด[6]
- วันที่ 3 สิงหาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลเทพราช ในท้องที่หมูู่ 1, 4–6 ของตำบลเทพราช[7]
- วันที่ 7 มกราคม 2500 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านโพธิ์ ในท้องที่หมู่บ้านสนามจันทร์ ของตำบลบ้านโพธิ์[8]
- วันที่ 22 เมษายน 2512 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลเทพราช[9] เพื่อความเหมาะสมในการบริหารกิจการและการทะนุบำรุงท้องถิ่น ครอบคลุมพื้นที่หมู่ 1, 4–6 ตำบลเทพราช (เดิม) และหมู่ 1–2, 4 ตำบลเกาะไร่
- วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลเทพราช และสุขาภิบาลบ้านโพธิ์ เป็น เทศบาลตำบลเทพราช และเทศบาลตำบลบ้านโพธิ์ ตามลำดับ[10] ด้วยผลของกฎหมาย
- วันที่ 9 กรกฎาคม 2547 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลบางซ่อน รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลคลองบ้านโพธิ์[11]
- วันที่ 15 กันยายน 2547 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลท่าพลับ รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลหนองบัว[12] และยุบองค์การบริหารส่วนตำบลบ้านโพธิ์ รวมกับเทศบาลตำบลบ้านโพธิ์[13]
- วันที่ 27 ตุลาคม 2552 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลลาดขวาง เป็น เทศบาลตำบลลาดขวาง[14]
- วันที่ 4 สิงหาคม 2554 จัดตั้งองค์การบริหารส่วนตำบลแสนภูดาษ เป็น เทศบาลตำบลแสนภูดาษ[15]
Remove ads
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอบ้านโพธิ์แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 17 ตำบล 73 หมู่บ้าน ได้แก่
| 1. | บ้านโพธิ์ | (Ban Pho) | 4 หมู่บ้าน | 10. | หนองบัว | (Nong Bua) | 4 หมู่บ้าน | ||||||||
| 2. | เกาะไร่ | (Ko Rai) | 5 หมู่บ้าน | 11. | บางซ่อน | (Bang Son) | 3 หมู่บ้าน | ||||||||
| 3. | คลองขุด | (Khlong Khut) | 4 หมู่บ้าน | 12. | บางกรูด | (Bang Krut) | 3 หมู่บ้าน | ||||||||
| 4. | คลองบ้านโพธิ์ | (Khlong Ban Pho) | 4 หมู่บ้าน | 13. | แหลมประดู่ | (Laem Pradu) | 6 หมู่บ้าน | ||||||||
| 5. | คลองประเวศ | (Khlong Prawet) | 3 หมู่บ้าน | 14. | ลาดขวาง | (Lat Khwang) | 4 หมู่บ้าน | ||||||||
| 6. | ดอนทราย | (Don Sai) | 4 หมู่บ้าน | 15. | สนามจันทร์ | (Sanam Chan) | 6 หมู่บ้าน | ||||||||
| 7. | เทพราช | (Theppharat) | 6 หมู่บ้าน | 16. | แสนภูดาษ | (Saen Phu Dat) | 3 หมู่บ้าน | ||||||||
| 8. | ท่าพลับ | (Tha Phlap) | 4 หมู่บ้าน | 17. | สิบเอ็ดศอก | (Sip Et Sok) | 5 หมู่บ้าน | ||||||||
| 9. | หนองตีนนก | (Nong Tin Nok) | 5 หมู่บ้าน |
การปกครองส่วนท้องถิ่น
ท้องที่อำเภอบ้านโพธิ์ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 16 แห่ง ได้แก่
- เทศบาลตำบลเทพราช ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเกาะไร่และบางส่วนของตำบลเทพราช
- เทศบาลตำบลบ้านโพธิ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านโพธิ์ทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลลาดขวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลลาดขวางทั้งตำบล
- เทศบาลตำบลแสนภูดาษ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแสนภูดาษทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเกาะไร่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเกาะไร่ (นอกเขตเทศบาลตำบลเทพราช)
- องค์การบริหารส่วนตำบลคลองขุด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองขุดทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลคลองบ้านโพธิ์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองบ้านโพธิ์และตำบลบางซ่อนทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลคลองประเวศ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองประเวศทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลดอนทราย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนทรายทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลเทพราช ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเทพราช (นอกเขตเทศบาลตำบลเทพราช)
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองตีนนก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองตีนนกทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลหนองบัว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าพลับและตำบลหนองบัวทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลบางกรูด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางกรูดทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลแหลมประดู่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแหลมประดู่ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลสนามจันทร์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสนามจันทร์ทั้งตำบล
- องค์การบริหารส่วนตำบลสิบเอ็ดศอก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสิบเอ็ดศอกทั้งตำบล
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads