อำเภอบ่อพลอย

บ่อพลอย เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดกาญจนบุรี

อำเภอบ่อพลอย
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Bo Phloi
คำขวัญ:  แหล่งแร่พลอยไพลิน หลวงพ่อนิลเลื่องลือไกล ปล่องภูเขาไฟปรากฏ สับปะรดหวานฉ่ำ งามล้ำถ้ำผาวังจันทร์
แผนที่จังหวัดกาญจนบุรี เน้นอำเภอบ่อพลอย
พิกัด: 14°19′33″N 99°30′52″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	กาญจนบุรี
พื้นที่
• ทั้งหมด	967.2 ตร.กม. (373.4 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	57,334 คน
• ความหนาแน่น	59.28 คน/ตร.กม. (153.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	71160, 71220 (เฉพาะตำบลหนองรีและหนองกร่าง)
รหัสภูมิศาสตร์	7103
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอบ่อพลอย เลขที่ 54/1 ถนนสายใน ตำบลบ่อพลอย อำเภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรี 71160
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

อำเภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรี มีการขุดพลอยในเขตอำเภอเริ่มตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 กล่าวว่าในสมัยโบราณ หมู่บ้านบ่อพลอยได้พบนิลและหินสีต่าง ๆ อยู่เกลื่อนกลาดตามลำห้วยและตามลาดเนินผา โดยนักล่าสัตว์และนักล่าของป่ารวมทั้งชาวบ้านที่เดินทางไปพบเห็นจนเป็นที่ทราบแน่ชัดว่าหินสีนั้นคือ พลอย ซึ่งชนพื้นเมืองดั้งเดิมจะเป็นชาติพันธ์ุละว้า ต่อมาได้มีชนต่างถิ่น ได้แก่ กุหล่า พม่า มอญ กะเหรี่ยง จีน และไทยทรงดำ ทราบกิตติศัพท์การพบพลอยจึงได้พากันอพยพมาขุดพลอยกันมากมาย ความทราบถึงกรมการเมืองกาญจนบุรี จึงแต่งตั้งชาวกะเหรี่ยงเป็นหัวหน้าปกครอง ทำหน้าที่เก็บพลอยจากการขุดพลอยส่งไปยังกาญจนบุรี และจัดส่งไปยังกรุงเทพมหานคร เรียกว่า “ส่งส่วยพลอย”

• วันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2473 ตั้งตำบลบ่อพลอย แยกออกจากตำบลหนองกุ่ม และโอนตำบลหนองกุ่ม ตำบลหนองรี อำเภอบ้านทวน มาจัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอบ่อพลอย และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอเมืองกาญจนบุรี^[1] (เตรียมการประกาศจัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอ)
• วันที่ 6 เมษายน 2473 แยกพื้นที่ตำบลบ่อพลอย ตำบลหนองกุ่ม และตำบลหนองรี อำเภอบ้านทวน (อำเภอพนมทวน) มาจัดตั้งเป็น กิ่งอำเภอบ่อพลอย^[2] และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอเมืองกาญจนบุรี
• วันที่ 26 มกราคม 2500 จัดตั้งสุขาภิบาลบ่อพลอย ในท้องที่บางส่วนของตำบลบ่อพลอย^[3]
• วันที่ 16 กรกฎาคม 2506 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอบ่อพลอย อำเภอเมืองกาญจนบุรี เป็น อำเภอบ่อพลอย^[4]
• วันที่ 30 ตุลาคม 2522 ตั้งตำบลหนองปรือ แยกออกจากตำบลหนองรี^[5]
• วันที่ 15 มีนาคม 2526 จัดตั้งสุขาภิบาลหนองปรือ ในท้องที่บางส่วนของตำบลหนองปรือ^[6]
• วันที่ 27 กันยายน 2526 ตั้งตำบลหลุมรัง แยกออกจากตำบลหนองรี^[7]
• วันที่ 1 พฤศจิกายน 2526 จัดตั้งสุขาภิบาลหนองรี ในท้องที่บางส่วนของตำบลหนองรี^[8]
• วันที่ 27 ธันวาคม 2531 ตั้งตำบลหนองปลาไหล แยกออกจากตำบลหนองปรือ^[9]
• วันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2534 ตั้งตำบลช่องด่าน แยกออกจากตำบลบ่อพลอย^[10]
• วันที่ 24 ธันวาคม 2534 ตั้งตำบลสมเด็จเจริญ แยกออกจากตำบลหนองปรือ^[11]
• วันที่ 22 เมษายน 2535 แยกพื้นที่ตำบลหนองปรือ และตำบลหนองปลาไหล อำเภอบ่อพลอย มาจัดตั้งเป็น กิ่งอำเภอหนองปรือ^[12] และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอบ่อพลอย
• วันที่ 21 พฤษภาคม 2535 โอนพื้นที่ตำบลสมเด็จเจริญ อำเภอบ่อพลอย เข้าไปอยู่ในเขตกิ่งอำเภอหนองปรือ^[13]
• วันที่ 22 ธันวาคม 2536 ตั้งตำบลหนองกร่าง แยกออกจากตำบลหนองรี^[14]
• วันที่ 26 กันยายน 2540 ยกฐานะกิ่งอำเภอหนองปรือ อำเภอบ่อพลอย เป็น อำเภอหนองปรือ^[15]
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลบ่อพลอย และสุขาภิบาลหนองรี เป็นเทศบาลตำบลบ่อพลอย และเทศบาลตำบลหนองรี ตามลำดับ^[16] ด้วยผลของกฎหมาย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอบ่อพลอยมีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอหนองปรือและอำเภอเลาขวัญ
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอท่าม่วงและอำเภอเมืองกาญจนบุรี
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเลาขวัญ อำเภอห้วยกระเจา และอำเภอพนมทวน
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอศรีสวัสดิ์

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอบ่อพลอยแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 6 ตำบล 80 หมู่บ้าน ได้แก่

1. บ่อพลอย (Bo Phloi) 12 หมู่บ้าน 2. หนองกุ่ม (Nong Kum) 16 หมู่บ้าน 3. หนองรี (Nong Ri) 10 หมู่บ้าน 4. หลุมรัง (Lum Rang) 18 หมู่บ้าน 5. ช่องด่าน (Chong Dan) 15 หมู่บ้าน 6. หนองกร่าง (Nong Krang) 9 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอบ่อพลอยประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 8 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลบ่อพลอย ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบ่อพลอยและตำบลช่องด่าน
• เทศบาลตำบลหนองรี ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลหนองรี
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ่อพลอย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ่อพลอย (นอกเขตเทศบาลตำบลบ่อพลอย)
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกุ่ม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกุ่มทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองรี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองรี (นอกเขตเทศบาลตำบลหนองรี)
• องค์การบริหารส่วนตำบลหลุ่มรัง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหลุมรังทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลช่องด่าน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลช่องด่าน (นอกเขตเทศบาลตำบลบ่อพลอย)
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองกร่าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองกร่างทั้งตำบล

อ้างอิง

1. "ประกาศกระทรวงธรรมการ เรื่อง การใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พุทธศักราช ๒๔๖๔ สำหรับตำบลหนองกุ่ม อำเภอบ้านทวน ซึ่งโอนไปขึ้นกิ่งอำเภอบ่อพลอย และตำบลบ่อพลอย ซึ่งแยกจากตำบลหนองกุ่ม ขึ้นอยู่ท้องที่อำเภอเดียวกัน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 47 (0 ก): 84–85. June 15, 1930.
2. "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งกิ่งอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 47 (0 ง): 64–65. April 6, 1930.
3. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลบ่อพลอย กิ่งอำเภอบ่อพลอย อำเภอเมืองกาญจนบุรี จังหวัดกาญจนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 74 (10 ง): (ฉบับพิเศษ) 1-2. January 26, 1957.
4. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอบ่อพลอย อำเภอไทรโยค อำเภอหนองปรือ อำเภอหนองสองห้อง อำเภอประทาย อำเภอห้วยแถลง อำเภอละหานทราย อำเภอกุยบุรี อำเภอตาพระยา อำเภอหนองไผ่ อำเภอนาเชือก อำเภอวัดเพลง อำเภอพนัสนิคม อำเภอภูกระดึง อำเภอปรางค์กู่ อำเภอท่าช้าง อำเภอบ้านด่านลานหอย อำเภอบ้านดุง อำเภอสว่างอารมณ์ และอำเภอกุดชุม พ.ศ. ๒๕๐๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (72 ก): 362–366. July 16, 1963. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2009-05-21. สืบค้นเมื่อ 2007-10-14.
5. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอบ่อพลอย อำเภอเลาขวัญ จังหวัดกาญจนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 96 (184 ง): 3923–3928. October 30, 1979.
6. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลหนองปรือ อำเภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (36 ง): 846–847. March 15, 1983.
7. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (154 ง): 3510–3513. September 27, 1983.
8. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลหนองรี อำเภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 100 (174 ง): 4018–4020. November 1, 1983.
9. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอบ่อพลอย อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 105 (234 ง): (ฉบับพิเศษ) 76-88. December 27, 1988.
10. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 108 (28 ง): 1811–1817. February 21, 1991.
11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 108 (227 ง): 12865–12870. December 24, 1991.
12. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งเขตท้องที่อำเภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรี ตั้งเป็นกิ่งอำเภอหนองปรือ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 109 (53 ง): (ฉบับพิเศษ) 2. April 22, 1992. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-03-09. สืบค้นเมื่อ 2021-05-01.
13. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตพื้นที่การปกครองกิ่งอำเภอหนองปรือ ในท้องที่อำเภอบ่อพลอย จังหวัดกาญจนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 109 (67 ง): 5778. May 21, 1992. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-10. สืบค้นเมื่อ 2021-05-01.
14. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอบ่อพลอย จังหวักาญจนบุรี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 110 (217 ง): (ฉบับพิเศษ) 61-63. December 22, 1993.
15. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอหนองปรือ อำเภอห้วยกระเจา อำเภอทรายทองวัฒนา อำเภอปางศิลาทอง อำเภอเนินสง่า อำเภอนาทม อำเภอพระพรหม อำเภอแม่วงก์ อำเภอสองแคว อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์ อำเภอไทยเจริญ อำเภอกาบัง อำเภอพยุห์ อำเภอเมืองจันทร์ อำเภอภูพาน อำเภอคลองหอยโข่ง อำเภอเขาฉกรรจ์ อำเภอนาวัง อำเภอพิบูลย์รักษ์ และอำเภอทุ่งศรีอุดม พ.ศ. ๒๕๔๐" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 114 (50 ก): 24–27. September 26, 1997. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-01-27. สืบค้นเมื่อ 2021-05-01.
16. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงฐานะของสุขาภิบาลเป็นเทศบาล พ.ศ. ๒๕๔๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. 24 กุมภาพันธ์ 2542. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2021-05-01.