อักษรไว

อักษรไว; ꕙꔤ
ชนิด	ชุดตัวหนังสือพยางค์
ช่วงยุค	คริสต์ทศวรรษ 1830–ปัจจุบัน
ทิศทาง	ซ้ายไปขวา
ภาษาพูด	ภาษาไว
ISO 15924
ISO 15924	Vaii (470), Vai
ยูนิโคด
ยูนิโคดแฝง	Vai
ช่วงยูนิโคด	U+A500–U+A63F
	บทความนี้ประกอบด้วยสัญกรณ์การออกเสียงในสัทอักษรสากล (IPA) สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA โปรดดู วิธีใช้:สัทอักษรสากล สำหรับความแตกต่างระหว่าง [ ], / / และ ⟨ ⟩ ดูที่ สัทอักษรสากล § วงเล็บเหลี่ยมและทับ

ชุดตัวหนังสือพยางค์ไว เป็นระบบการเขียนแบบพยางค์สำหรับภาษาไวโดยโมโมลู ดูวาลู บูเกเลแห่งจอนดู ซึ่งปัจจุบันอยู่ในเทศมณฑลแกรนด์เคปเมานต์ ประเทศไลบีเรีย^[1]^[2]^[3] สังคมไวและนักวิชาการส่วนใหญ่ถือให้โมโมลูเป็นผู้คิดค้นและผู้สนับสนุนอักษรไวตอนที่มีการบันทึกครั้งแรกในคริสต์ทศวรรษ 1830 อักษรไวถือเป็นหนึ่งในสองอักษรพื้นเมืองที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดในแอฟริกาตะวันตกทั้งในด้านจำนวนผู้ใช้งานในปัจจุบันกับการใช้งานในวรรณกรรม ส่วนอีกอักษรหนึ่งคืออักษรอึนโก^[4] ^[5]

ข้อมูลเบื้องต้น อักษรไว ꕙꔤ, ชนิด ...

ปิด

Thumb — ตารางชุดตัวหนังสือพยางค์ปัจจุบัน โดย Eh และ oh เป็นเสียงสระเปิด [ɛ, ɔ] อักษร "ɖ" เป็นตัวที่พิมพ์ผิดจาก ɗ อักษร jg ในแถวล่างคือ [ŋɡ] ภาพนี้ไม่แสดงชุดตัวหนังสือพยางค์ที่เริ่มต้นด้วย *g, h, w, m, n, ny, ng [ŋ],* กับสระ

ข้อมูลเพิ่มเติม e, i ...

	e	i	a	o	u	ɔ	ɛ
‑	ꔀ	ꔤ	ꕉ	ꕱ	ꖕ	ꖺ	ꗡ
‑̃	ꔁ	ꔥ	ꕊ	ꕲ	ꖖ	ꖻ	ꗢ
ŋ‑̃			ꕋ			ꖼ	ꗣ
h‑	ꔂ	ꔦ	ꕌ	ꕳ	ꖗ	ꖽ	ꗤ
h‑̃		ꔧ	ꕍ		ꖘ	ꖾ	ꗥ
w‑	ꔃ	ꔨ	ꕎ	ꕴ	ꖙ	ꖿ	ꗦ
w‑̃	ꔄ	ꔩ	ꕏ	ꕵ	ꖚ	ꗀ	ꗧ
p‑	ꔅ	ꔪ	ꕐ	ꕶ	ꖛ	ꗁ	ꗨ
b‑	ꔆ	ꔫ	ꕑ	ꕷ	ꖜ	ꗂ	ꗩ
ɓ‑	ꔇ	ꔬ	ꕒ	ꕸ	ꖝ	ꗃ	ꗪ
mɓ‑	ꔈ	ꔭ	ꕓ	ꕹ	ꖞ	ꗄ	ꗫ
kp‑	ꔉ	ꔮ	ꕔ	ꕺ	ꖟ	ꗅ	ꗬ
kp‑̃			ꕕ				ꗭ
mgb‑	ꔊ	ꔯ	ꕖ	ꕻ	ꖠ	ꗆ	ꗮ
gb‑	ꔋ	ꔰ	ꕗ	ꕼ	ꖡ	ꗇ	ꗯ
gb‑̃						ꗈ	ꗰ
f‑	ꔌ	ꔱ	ꕘ	ꕽ	ꖢ	ꗉ	ꗱ
v‑	ꔍ	ꔲ	ꕙ	ꕾ	ꖣ	ꗊ	ꗲ
t‑	ꔎ	ꔳ	ꕚ	ꕿ	ꖤ	ꗋ	ꗳ
θ‑	ꔏ	ꔴ	ꕛ	ꖀ	ꖥ	ꗌ	ꗴ
d‑	ꔐ	ꔵ	ꕜ	ꖁ	ꖦ	ꗍ	ꗵ
ð‑	ꔑ	ꔶ	ꕝ	ꖂ	ꖧ	ꗎ	ꗶ
l‑	ꔒ	ꔷ	ꕞ	ꖃ	ꖨ	ꗏ	ꗷ
r‑	ꔓ	ꔸ	ꕟ	ꖄ	ꖩ	ꗐ	ꗸ
ɗ‑	ꔔ	ꔹ	ꕠ	ꖅ	ꖪ	ꗑ	ꗹ
nɗ‑	ꔕ	ꔺ	ꕡ	ꖆ	ꖫ	ꗒ	ꗺ
s‑	ꔖ	ꔻ	ꕢ	ꖇ	ꖬ	ꗓ	ꗻ
ʃ‑	ꔗ	ꔼ	ꕣ	ꖈ	ꖭ	ꗔ	ꗼ
z‑	ꔘ	ꔽ	ꕤ	ꖉ	ꖮ	ꗕ	ꗽ
ʒ‑	ꔙ	ꔾ	ꕥ	ꖊ	ꖯ	ꗖ	ꗾ
tʃ‑	ꔚ	ꔿ	ꕦ	ꖋ	ꖰ	ꗗ	ꗿ
dʒ‑	ꔛ	ꕀ	ꕧ	ꖌ	ꖱ	ꗘ	ꘀ
ndʒ‑	ꔜ	ꕁ	ꕨ	ꖍ	ꖲ	ꗙ	ꘁ
j‑	ꔝ	ꕂ	ꕩ	ꖎ	ꖳ	ꗚ	ꘂ
k‑	ꔞ	ꕃ	ꕪ	ꖏ	ꖴ	ꗛ	ꘃ
k‑̃			ꕫ
ŋg‑	ꔟ	ꕄ	ꕬ	ꖐ	ꖵ	ꗜ	ꘄ
ŋg‑̃							ꘅ
g‑	ꔠ	ꕅ	ꕭ	ꖑ	ꖶ	ꗝ	ꘆ
g‑̃							ꘇ
m‑	ꔡ	ꕆ	ꕮ	ꖒ	ꖷ	ꗞ	ꘈ
n‑	ꔢ	ꕇ	ꕯ	ꖓ	ꖸ	ꗟ	ꘉ
ɲ‑	ꔣ	ꕈ	ꕰ	ꖔ	ꖹ	ꗠ	ꘊ
	e	i	a	o	u	ɔ	ɛ

ปิด

พยางค์เพิ่มเติม

ข้อมูลเพิ่มเติม สัญลักษณ์, การใช้งาน ...

สัญลักษณ์	การใช้งาน^[6]
ꘋ	พยางค์ท้าย ŋ
ꘌ	พยางค์ขยายเสียงสระ (เพื่อระบุสระเสียงยาว)

ปิด

อักษรไวมีเครื่องหมายวรรคตอนแบบพื้นฐานดังนี้:^[6]

ข้อมูลเพิ่มเติม สัญลักษณ์, การใช้งาน ...

สัญลักษณ์	การใช้งาน
꘍	จุลภาค (,)
꘎	จุด (.)
꘎꘎	อัศเจรีย์ (!)
꘏	ปรัศนี (?)

ปิด

เครื่องหมายวรรคตอนเพิ่มเติมนำมาจากแบบยุโรป

ตัวหนังสือคำ

ข้อความอักษรไวเก่าใช้ตัวหนังสือคำหลายแบบ เฉพาะ ꘓ และ ꘘ เท่านั้นที่ยังคงใช้งานอยู่^[6]

ข้อมูลเพิ่มเติม ตัวหนังสือคำ, ออกเสียง ...

ตัวหนังสือคำ	ออกเสียง	ชุดตัวหนังสือพยางค์	ความหมาย
ꘓ	feŋ	ꔌꘋ	สิ่งของ
ꘔ	keŋ	ꔞꘋ	เท้า
ꘕ	tiŋ	ꔳꘋ	เกาะ
ꘖ	nii; kpɛ kɔwu	ꕇꔦꗬ ꗛꖙ}}	วัว; ลังจิน
ꘗ	ɓaŋ	ꕒꘋ	สำเร็จ
ꘘ	faa	ꕘꕌ	ตาย, ฆ่า
ꘙ	taa	ꕚꕌ	ไป, เดินทาง
ꘚ	ɗaŋ	ꕠꘋ	ได้ยิน, เข้าใจ
ꘛ	ɗoŋ	ꖅꘋ	เข้า
ꘜ	kuŋ	ꖴꘋ	หัว, สามารถ
ꘝ	tɔŋ	ꗋꘋ	มีชื่อ
ꘞ	ɗɔɔ	ꗑꖽ	ตัวเล็ก
ꘟ	dʒɔŋ	ꗘꘋ	ทาส
ꔔ	ɗeŋ	ꔔꘋ	เด็ก, เล็ก
ꕪ*	kai	ꕪꔦ	ผู้ชาย
ꗑ	lɔ	ꗏ	ใน

ปิด

<ka> ปัจจุบัน ในอดีตใช้รูป ꘑ สำหรับเสียง <ka>

ตัวเลข

อักษรไวใช้ตัวเลขอาหรับ (0–9) ในคริสต์ทศวรรษ 1920 เคยมีการประดิษฐ์ตัวเลขไวแต่ไม่ได้นำมาใช้งาน:^[7]

0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
꘠	꘡	꘢	꘣	꘤	꘥	꘦	꘧	꘨	꘩

หนังสือโรรา

Kaali Bala Ndole Wano หนึ่งในลูกพี่ลูกน้องของโมโมลู ดูวาลู บูเกเล เขียน หนังสืออึนโดเล หรือ หนังสือโรรา ในช่วง ค.ศ. 1845 ภายใต้นามปากกา โรรา เอกสารตัวเขียนเกือบ 50 หน้ามีสัญลักษณ์ที่ปัจจุบันไม่ใช้งานแล้วบางส่วน:^[6]

ข้อมูลเพิ่มเติม รูปอดีต, รูปปัจจุบัน ...

รูปอดีต	ꘐ	ꘑ	ꘒ	ꘪ	ꘫ
รูปปัจจุบัน	ꕘ	ꕪ	ꖇ	ꕮ	ꗑ

ปิด

ไว Unicode.org chart (PDF)
	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	A	B	C	D	E	F
U+A50x	ꔀ	ꔁ	ꔂ	ꔃ	ꔄ	ꔅ	ꔆ	ꔇ	ꔈ	ꔉ	ꔊ	ꔋ	ꔌ	ꔍ	ꔎ	ꔏ
U+A51x	ꔐ	ꔑ	ꔒ	ꔓ	ꔔ	ꔕ	ꔖ	ꔗ	ꔘ	ꔙ	ꔚ	ꔛ	ꔜ	ꔝ	ꔞ	ꔟ
U+A52x	ꔠ	ꔡ	ꔢ	ꔣ	ꔤ	ꔥ	ꔦ	ꔧ	ꔨ	ꔩ	ꔪ	ꔫ	ꔬ	ꔭ	ꔮ	ꔯ
U+A53x	ꔰ	ꔱ	ꔲ	ꔳ	ꔴ	ꔵ	ꔶ	ꔷ	ꔸ	ꔹ	ꔺ	ꔻ	ꔼ	ꔽ	ꔾ	ꔿ
U+A54x	ꕀ	ꕁ	ꕂ	ꕃ	ꕄ	ꕅ	ꕆ	ꕇ	ꕈ	ꕉ	ꕊ	ꕋ	ꕌ	ꕍ	ꕎ	ꕏ
U+A55x	ꕐ	ꕑ	ꕒ	ꕓ	ꕔ	ꕕ	ꕖ	ꕗ	ꕘ	ꕙ	ꕚ	ꕛ	ꕜ	ꕝ	ꕞ	ꕟ
U+A56x	ꕠ	ꕡ	ꕢ	ꕣ	ꕤ	ꕥ	ꕦ	ꕧ	ꕨ	ꕩ	ꕪ	ꕫ	ꕬ	ꕭ	ꕮ	ꕯ
U+A57x	ꕰ	ꕱ	ꕲ	ꕳ	ꕴ	ꕵ	ꕶ	ꕷ	ꕸ	ꕹ	ꕺ	ꕻ	ꕼ	ꕽ	ꕾ	ꕿ
U+A58x	ꖀ	ꖁ	ꖂ	ꖃ	ꖄ	ꖅ	ꖆ	ꖇ	ꖈ	ꖉ	ꖊ	ꖋ	ꖌ	ꖍ	ꖎ	ꖏ
U+A59x	ꖐ	ꖑ	ꖒ	ꖓ	ꖔ	ꖕ	ꖖ	ꖗ	ꖘ	ꖙ	ꖚ	ꖛ	ꖜ	ꖝ	ꖞ	ꖟ
U+A5Ax	ꖠ	ꖡ	ꖢ	ꖣ	ꖤ	ꖥ	ꖦ	ꖧ	ꖨ	ꖩ	ꖪ	ꖫ	ꖬ	ꖭ	ꖮ	ꖯ
U+A5Bx	ꖰ	ꖱ	ꖲ	ꖳ	ꖴ	ꖵ	ꖶ	ꖷ	ꖸ	ꖹ	ꖺ	ꖻ	ꖼ	ꖽ	ꖾ	ꖿ
U+A5Cx	ꗀ	ꗁ	ꗂ	ꗃ	ꗄ	ꗅ	ꗆ	ꗇ	ꗈ	ꗉ	ꗊ	ꗋ	ꗌ	ꗍ	ꗎ	ꗏ
U+A5Dx	ꗐ	ꗑ	ꗒ	ꗓ	ꗔ	ꗕ	ꗖ	ꗗ	ꗘ	ꗙ	ꗚ	ꗛ	ꗜ	ꗝ	ꗞ	ꗟ
U+A5Ex	ꗠ	ꗡ	ꗢ	ꗣ	ꗤ	ꗥ	ꗦ	ꗧ	ꗨ	ꗩ	ꗪ	ꗫ	ꗬ	ꗭ	ꗮ	ꗯ
U+A5Fx	ꗰ	ꗱ	ꗲ	ꗳ	ꗴ	ꗵ	ꗶ	ꗷ	ꗸ	ꗹ	ꗺ	ꗻ	ꗼ	ꗽ	ꗾ	ꗿ
U+A60x	ꘀ	ꘁ	ꘂ	ꘃ	ꘄ	ꘅ	ꘆ	ꘇ	ꘈ	ꘉ	ꘊ	ꘋ	ꘌ	꘍	꘎	꘏
U+A61x	ꘐ	ꘑ	ꘒ	ꘓ	ꘔ	ꘕ	ꘖ	ꘗ	ꘘ	ꘙ	ꘚ	ꘛ	ꘜ	ꘝ	ꘞ	ꘟ
U+A62x	꘠	꘡	꘢	꘣	꘤	꘥	꘦	꘧	꘨	꘩	ꘪ	ꘫ
U+A63x

[1]
Migeod, F.W.H. (1909). "The syllabic writing of the Vai people". Journal of the African Society. 9 (33): 46–58. JSTOR 715184.
[2]
Massaquoi, Momolu (1911). "The Vai people and their syllabic writing". Journal of the African Society. 10 (40): 459–466. JSTOR 714743.
[3]
Coulmas, Florian (1996). The Blackwell Encyclopedia of Writing Systems. Wiley-Blackwell. pp. 537–539. ISBN 978-0-631-21481-6.
[4]
Unseth, Peter (2011). "Invention of Scripts in West Africa for Ethnic Revitalization". ใน Fishman, Joshua A.; García, Ofelia (บ.ก.). Handbook of Language and Ethnic Identity: The Success-Failure Continuum in Language and Ethnic Identity Efforts. Vol. 2. New York: Oxford University Press. pp. 23–32. ISBN 978-0-19-983799-1.
[5]
"British Library Documents showing the Vai script". www.bl.uk. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-08-11. สืบค้นเมื่อ 2022-01-11.
[6]
"ISO/IEC JTC1/SC2/WG2 N2948R: Proposal to add the Vai script to the BMP of the UCS" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-01-26. สืบค้นเมื่อ 22 February 2012.
[7]
"ISO/IEC JTC1/SC2/WG2 N3081R: Proposal for addition of Vai characters to the UCS" (PDF). สืบค้นเมื่อ 22 February 2012.

Everson, Michael; Charles Riley; José Rivera (2005-08-01). "Proposal to add the Vai script to the BMP of the UCS" (PDF). Working Group Document. International Organization for Standardization. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-01-26. สืบค้นเมื่อ 2022-02-23.
Fatima Massaquoi-Fahnbulleh. 1963. "The Seminar on the Standardization of the Vai script," in University of Liberia Journal Vol. 3, No. 1, pp. 15–37.
"Vai syllabary". Omniglot. สืบค้นเมื่อ 16 June 2010.
Tuchscherer, Konrad. 2005. "History of Writing in Africa." In Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience (second edition), ed. by Kwame Anthony Appiah and Henry Louis Gates, Jr., pp. 476–480. New York: Oxford University Press.
Tuchscherer, Konrad. 2002 (with P.E.H. Hair). "Cherokee and West Africa: Examining the Origins of the Vai Script," History in Africa, 29, pp. 427–486.
Tuchscherer, Konrad. 2001. "The Vai Script," in Liberia: Africa's First Republic (Footsteps magazine). Petersborough, NH: Cobblestone Press.
Tykhostup, Olena and Piers Kelly. 2017. "A diachronic comparison of the Vai script of Liberia (1834–2005)." Journal of Open Humanities Data 4:2. doi: http://doi.org/10.5334/johnd.10.

บทความภาษานี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

[1] [1]
Migeod, F.W.H. (1909). "The syllabic writing of the Vai people". Journal of the African Society. 9 (33): 46–58. JSTOR 715184.

[massaquoi-2] [2]
Massaquoi, Momolu (1911). "The Vai people and their syllabic writing". Journal of the African Society. 10 (40): 459–466. JSTOR 714743.

[coulmas-3] [3]
Coulmas, Florian (1996). The Blackwell Encyclopedia of Writing Systems. Wiley-Blackwell. pp. 537–539. ISBN 978-0-631-21481-6.

[4] [4]
Unseth, Peter (2011). "Invention of Scripts in West Africa for Ethnic Revitalization". ใน Fishman, Joshua A.; García, Ofelia (บ.ก.). Handbook of Language and Ethnic Identity: The Success-Failure Continuum in Language and Ethnic Identity Efforts. Vol. 2. New York: Oxford University Press. pp. 23–32. ISBN 978-0-19-983799-1.

[5] [5]
"British Library Documents showing the Vai script". www.bl.uk. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2023-08-11. สืบค้นเมื่อ 2022-01-11.

[n2948r-6] [6]
"ISO/IEC JTC1/SC2/WG2 N2948R: Proposal to add the Vai script to the BMP of the UCS" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2021-01-26. สืบค้นเมื่อ 22 February 2012.

[n3081r-7] [7]
"ISO/IEC JTC1/SC2/WG2 N3081R: Proposal for addition of Vai characters to the UCS" (PDF). สืบค้นเมื่อ 22 February 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

พยางค์เพิ่มเติม

ตัวหนังสือคำ

ตัวเลข

หนังสือโรรา

Wikiwand in your browser!

อักษรไว

พยางค์เพิ่มเติม

ตัวหนังสือคำ

ตัวเลข

หนังสือโรรา

Wikiwand in your browser!

พยางค์

เครื่องหมายวรรคตอน

สัญลักษณ์ในอดีต

ยูนิโคด

อ้างอิง

อ่านเพิ่ม

แหล่งข้อมูลอื่น