อามาเตราซุ

อามาเตราซุ (ญี่ปุ่น: 天照; โรมาจิ: Amaterasu), อามาเตราซุ-โอมิกามิ (ญี่ปุ่น: 天照大神 / 天照大御神; โรมาจิ: Amaterasu-ōmikami) หรือ โอฮิรูเมโนมูจิโนกามิ (ญี่ปุ่น: 大日孁貴神; โรมาจิ: Ōhiru-menomuchi-no-kami) เป็นเทพีแห่งดวงอาทิตย์ตามความเชื่อของศาสนาชินโต มีตำนานที่เกี่ยวข้องกับเทพีองค์นี้มากมาย ซึ่งเป็นรากฐานของพิธีกรรมสำคัญต่าง ๆ เรื่องที่สำคัญคือการที่อามาเตราซุหลบหนีซูซาโนโอะ

อามาเตราซุ
เทพีแห่งดวงอาทิตย์และเอกภพ; บรรพบุรุษในตำนานของราชวงศ์ญี่ปุ่น
อามาเตราซุโผล่ออกจากถ้ำอามะ-โนะ-อิวาโตะซึ่งพระองค์เข้าไปหลบซ่อน (รายละเอียดจากภาพพิมพ์แกะไม้ที่พิมพ์โดยคูนิซาดะ)
ชื่ออื่น	อามาเตราซุ-โอมิกามิ (天照大御神, 天照大神) อามาเตราซุ-โอกามิ (天照大神) อามาเตราซุ-ซูเมะ(ระ)-โอมิกามิ (天照皇大神) อามาเตราชิมาซุ-ซูเมะ(ระ)-โอมิกามิ (天照坐皇大御神) อามาเตราซุ-โอฮิรูเมะ-โนะ-มิโกโตะ (天照大日孁尊) โอฮิรูเมะ-โนะ-มูจิ-โนะ-กามิ (大日孁貴神) โอฮิรูเมะ-โนะ-มิโกโตะ(大日孁尊) ฮิ-โนะ-กามิ (日神) สึกิซากากิ-อิตสึ-โนะ-มิตามะ-อามาซาการุ-มุกัตสึฮิเมะ-โนะ-มิโกโตะ (撞賢木厳之御魂天疎向津媛命) เท็นโชโคไตจิง (天照皇大神) เท็นโชไดจิง (天照大神)
ศูนย์กลางของลัทธิ	ศาลเจ้าอิเซะ, ศาลเจ้าฮิโนกูมะ, ศาลเจ้าอามาโนอิวาโตะ, ศาลเจ้าฮิโรตะ และอื่น ๆ
ดาวพระเคราะห์	ดวงอาทิตย์
คัมภีร์	โคจิกิ, นิฮนโชกิ, เซ็งไดคูจิฮงงิ
ข้อมูลส่วนบุคคล
คู่ครอง	ไม่มี
บุตร - ธิดา	อาเมะ-โนะ-โอชิโฮมิมิ, อาเมะ-โนะ-โฮฮิ, อามัตสึฮิโกะเนะ, อิกุตสึฮิโกเนะ, คูมาโนกูซูบิ
บิดา-มารดา	อิซานางิ (โคจิกิ) อิซานางิและอิซานามิ (นิฮนโชกิ)
พี่น้อง	สึกูโยมิ-โนะ-มิโกโตะ, ซูซาโนโอะ-โนะ-มิโกโตะ และอื่น ๆ

พระนาม

ใน โคจิกิ มีการเรียกเทพีนี้ด้วยพระนาม 'อามาเตราซุ-โอมิกามิ' (天照大御神 (あまてらすおおみかみ) / 天照大神; รูปเขียนในอดีต: あまてらすおほみかみ, Amaterasu-Ohomikami; ภาษาญี่ปุ่นเก่า: Amaterasu Opomi₁kami₂) ในขณะที่ นิฮงโชกิ มีการให้พระนามดังนี้:

• โอฮิรูเมะ-โนะ-มูจิ (大日孁貴 (おおひるめのむち); มังโยงานะ: 於保比屢咩能武智; รูปเขียนในอดีต: おほひるめのむち, Ohohirume-no-Muchi; ญี่ปุ่นเก่า: Opopi₁rume₁-no₂-Muti)^[1][2]
• อามาเตราซุ โอ(มิ)กามิ (天照大神; รูปเขียนในอดีต: あまてらすおほ(み)かみ, Amaterasu Oho(mi)kami)^[1][2]
• อามาเตราซุ-โอฮิรูเมะ-โนะ-มิโกโตะ (天照大日孁尊)^[1][2]
• ฮิ-โนะ-คามิ (日神; ญี่ปุ่นเก่า: Pi₁-no-Kami₂)^[1][2]

'Amaterasu' อาจจะมาจากรูปกริยา amateru "ส่องสว่าง / ส่องแสงบนท้องฟ้า" (ama "ท้องฟ้า, สวรรค์" + teru "สว่าง") ประสมกับกริยาช่วยประเภทให้เกียรติ -su,^[3] ในขณะที่ 'Ōmikami' แปลว่า "เทพที่ยิ่งใหญ่ [และ] น่าเคารพ" (ō "ยิ่งใหญ่" + คำนำหน้าประเภทให้เกียรติ mi- + kami)

เนื่องจากเป็นบรรพบุรุษของราชวงศ์ ฉายา 'ซูเม(ระ)-โอ(มิ)กามิ' (皇大神, แปลว่า "เทพจักรพรรดิผู้ยิ่งใหญ่"; สามารถอ่านได้เป็น 'โคไตจิง'^[4]) สามารถอิงถึงอามาเตราซุได้ และมีพระนามอื่นที่อิงถึงเทพีองค์เดียวกัน เช่น 'อามาเตราซุ-ซูเม(ระ)-โอ(มิ)กามิ' (天照皇大神, สามารถอ่านได้เป็น 'เท็นโชโคไตจิง')^[5][6] และ 'อามาเตราชิมาซุ-ซูเม(ระ)-โอมิกามิ' (天照坐皇大御神)^[7]

ในสมัยกลางถึงสมัยใหม่ตอนต้น มีการเรียกเทพีองค์นี้เป็น 'เท็นโชไดจิง' (รูปองโยมิ ของ 天照大神) หรือ 'อามาเตรุองงามิ' (พระนามเดียวกันที่อ่านอีกแบบ)^{[8][9][10][11]}