สวนสัตว์

สวนสัตว์ (อังกฤษ: Zoo, Zoological park) คือ สถานที่จัดแสดงสัตว์ป่านอกถิ่นอาศัย โดยมีวัตถุประสงค์ในการรวบรวมสัตว์นานาชนิดไว้เพื่อประโยชน์ในการศึกษา และอำนวยบริการแก่ประชาชน รวมทั้งสองเสริมและจัดให้มีการบำรุงและผสมพันธุ์สัตว์ต่างๆ ไว้เพื่อมิให้สูญพันธุ์ โดยมีหน้าที่สำคัญคือ 1. การอนุรักษ์ 2. การวิจัย 3. การให้การศึกษา 4. การเป็นสถานที่สำหรับการพักผ่อนหย่อนใจแก่ประชาชน โดยมุ่งหวังให้ผู้เที่ยวชมเข้ามาเรียนรู้ชีวิตของสัตว์ป่าทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม สัตว์ปีก สัตว์เลื้อยคลาน สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก และสัตว์น้ำ โดยเน้นให้เห็นสภาพความเป็นอยู่ตามถิ่นกำเนิด (Zoogeographic Theme), ตามสภาพแวดล้อมของ กลุ่มสัตว์ (Ecological Theme), ตามพฤติกรรม (Behavioral Theme) ^{[1] [2] [3]}

แพนด้ายักษ์ในสวนสัตว์เชียงใหม่

พัฒนาการของสวนสัตว์

ในอดีตสวนสัตว์จะเป็นส่วนหนึ่งของสวนของคหบดีหรือคนชั้นสูง ในการสะสมหรือรวบรวมสัตว์ที่หายากเพื่ออวดโชว์กันในแวดวงสังคมชั้นสูง ในยุโรปสวนสัตว์มักเป็นส่วนหนึ่งของพระราชอุทยานและตั้งอยู่ในเขตพระราชวัง เช่น พระราชวังเชินบรุนน์ ในออสเตรีย เดิมสวนสัตว์ในยุคแรกๆนี้ เป็นเพียงกรงหรือคอกกักขังสัตว์ ต่อมามีการรวมเข้ากับสวนหรืออุทยาน มีการปลูกต้นไม้ น้ำพุประดับตกแต่ง

จนปัจจุบันในหลายๆประเทศ ได้ปรับปรุงสวนสัตว์ที่มีอยู่เดิมให้มีสภาพแวดล้อมเหมาะกับสัตว์มากขึ้น ได้แก่ การสร้างคูน้ำ หรือรั้วที่กลมกลืนกับธรรมชาติ และเปิดให้ดูเป็นแหล่งศึกษาหาความรู้ เช่นเดียวกับ พิพิธภัณฑ์ นอกจากนี้ยังพัฒนาจนเป็นธุรกิจของสวนสัตว์ ในภาคเอกชนอาจจัดสร้างสวนสัตว์ที่มีการผสมผสานสวนสนุกหรือสวนที่มีการจัดแสดงอื่นๆเข้าด้วยกัน หรือแบ่งเป็นประเภทย่อยๆของสวนสัตว์ออกไป เช่น พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำ สวนสัตว์กลางคืน สวนนก เป็นต้น

สวนสัตว์ในประเทศไทย มีหน่วยงานราชการ ชื่อ องค์การสวนสัตว์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ (อสส.) ดูแล โดยมีสวนสัตว์อยู่ภายใต้ความรับผิดชอบทั้งสิ้น 6 แห่ง คือ สวนสัตว์เปิดเขาเขียว สวนสัตว์เชียงใหม่ สวนสัตว์นครราชสีมา สวนสัตว์สงขลา สวนสัตว์อุบลราชธานี และสวนสัตว์ขอนแก่น

สวนสัตว์ในประเทศไทย

สวนสัตว์เปิดกิจการอยู่

กรุงเทพมหานคร

• พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำท้องฟ้าจำลอง
• สวนงูธนบุรี
• สวนงูสถานเสาวภา
• ซาฟารีเวิลด์
• สวนสัตว์พาต้า
• สวนสัตว์เพื่อนเดรัจฉาน^[4][5]
• บางกอก ซี ไลฟ์ โอเชียนเวิลด์
• สถานแสดงพันธุ์สัตว์น้ำ เขตจตุจักร

ปทุมธานี

• สวนสัตว์ธัญบุรี (เขาดิน 2) (อยู่ระหว่างการก่อสร้าง เปิดกิจการ พ.ศ. 2570)^[6]

กาญจนบุรี

• สวนสัตว์ค่ายสุรสีห์ มณฑลทหารบกที่ 17
• สวนสัตว์เปิดซาฟารีปาร์ค

ขอนแก่น

• สวนสัตว์ขอนแก่น (สวนสัตว์เขาสวนกวาง)^[7]

จันทบุรี

• สวนโลมาโอเอซิส ซีเวิลด์

ชลบุรี

• ศูนย์อนุรักษ์พันธุ์เต่าทะเล กองทัพเรือ
• สวนผีเสื้อสายทิพย์
• สวนสัตว์เปิดเขาเขียว
• อุทยานหินล้านปีและฟาร์มจระเข้พัทยา
• สถาบันวิทยาศาสตร์ทางทะเลบางแสน
• สวนผีเสื้อสายทิพย์

เชียงใหม่

• สวนสัตว์เชียงใหม่
• เชียงใหม่ ไนท์ซาฟารี

นครปฐม

• ลานแสดงช้างและฟาร์มจระเข้สามพราน
• สวนสัตว์เทศบาลนครปฐม

นครราชสีมา

• ฟาร์มโชคชัย
• สวนสัตว์นครราชสีมา
• ไร่ปภัสรา

ภูเก็ต

• สวนสัตว์คอกช้างกะตะซาฟารี
• อควาเรีย ภูเก็ต

ราชบุรี

• นิวแลนด์ สวนผึ้ง ^[8]
• เวเนโต้ สวนผึ้ง ^[9]
• สวนสัตว์เปิดเขาประทับช้าง

ลพบุรี

• สวนสัตว์ลพบุรี

ศรีสะเกษ

• สวนสัตว์สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ศรีสะเกษ

สงขลา

• สวนสัตว์สงขลา^[10]

สมุทรปราการ

• ฟาร์มจระเข้และสวนสัตว์สมุทรปราการ

สมุทรสงคราม

• สวนสัตว์วัดบางกุ้ง

สระแก้ว

• Nava Farm Village นาวาฟาร์มวิลเลจ เขาฉกรรจ์

สุพรรณบุรี

• สถานแสดงพันธุ์สัตว์น้ำบึงฉวากเฉลิมพระเกียรติ

อุบลราชธานี

• สวนสัตว์อุบลราชธานี

นครศรีธรรมราช

• สวนสัตว์เปิดท่าลาด เทศบาลนครศรีธรรมราช

ตรัง

• พิพิธภัณฑ์สัตว์น้ำราชมงคลตรัง

ระยอง

• สถานแสดงพันธุ์สัตว์น้ำ

สวนสัตว์ในอดีต

• สวนสัตว์ดุสิต (ปิดกิจการ 30 กันยายน พ.ศ. 2561)
• สวนเสือศรีราชา (ปิดกิจการ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2564)
• สวนสัตว์ภูเก็ต (ปิดกิจการ พ.ศ. 2563)

สวนสัตว์ในประเทศต่างๆ

บทความหลัก: รายชื่อสวนสัตว์

อ้างอิง

1. บทความภูมิทัศน์เพื่อการศึกษาตามอัธยาศัยตลอดชีวิต, วารสารวิชาการ คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 2544
2. พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งองคการสวนสัตว พ.ศ. 2497
3. พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535
4. https://th-th.facebook.com/peuanderatchan/
5. https://th.readme.me/p/16129
6. ไลฟ์สไตล์ส่อง "สวนสัตว์ใหม่" (คลองหก) มูลค่า 10,974 ล้านบาท น่าสนใจตรงไหนบ้าง?
7. http://www.khonkaen.zoothailand.org/index.php
8. https://th-th.facebook.com/Newland-%E0%B8%AA%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%9C%E0%B8%B6%E0%B9%89%E0%B8%87-%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%9A%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B5-196870253719407/
9. https://www.facebook.com/VenetoSuanphueng
10. lovethailand.org

ดูเพิ่ม

• องค์การสวนสัตว์แห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์องค์การสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์