พระสันตะปาปา

พระสันตะปาปา (ละติน: papa มาจากคำว่า กรีก: πάππας, อักษรโรมัน: pappas, "บาทหลวง"; อังกฤษ: Pope) หมายถึง มุขนายกแห่งคริสตจักรกรุงโรม^[ก] (Bishop of the Church of Rome) และผู้นำคริสตจักรโรมันคาทอลิกทั่วโลก^[2] คริสตจักรนี้ถือว่าพระสันตะปาปาเป็นผู้สืบตำแหน่งจากนักบุญซีโมนเปโตรอัครทูตของพระเยซู สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิสเป็นพระสันตะปาปาพระองค์ปัจจุบันตามการประชุมเลือกตั้งพระสันตะปาปาในวันที่ 13 มีนาคม ค.ศ. 2013

บิชอปแห่งโรม Pontifex maximus สมเด็จพระสันตะปาปา
คาทอลิก
สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิสในปี 2021
สันตะสำนัก (ตราสัญลักษณ์)
ดำรงตำแหน่ง: สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิส 13 มีนาคม ค.ศ. 2013
รูปแบบ	ฮิส โฮลิเนส
ที่ตั้ง
ที่พำนัก	พระราชวังพระสันตะปาปา (ที่พำนักอย่างเป็นทางการของสมเด็จพระสันตะปาปา) Domus Sanctae Marthae (ที่ประทับปัจจุบันของสมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิส)
สำนักงานใหญ่	พระราชวังพระสันตะปาปา, นครรัฐวาติกัน
ข้อมูล
ประมุของค์แรก	นักบุญซีโมนเปโตร[1]
นิกาย	โรมันคาทอลิก
สถาปนา	ศตวรรษที่ 1
มุขมณฑล	โรม
อาสนวิหาร	อัครมหาวิหารนักบุญยอห์น ลาเตรัน
กำกับดูแล	สันตะสำนัก
เว็บไซต์
Holy Father

ตำแหน่งของพระสันตะปาปา ในภาษาอังกฤษเรียก ปาปาซี (Papacy) และรัฐบาลคริสตจักรในพระสันตะปาปาเรียก "สันตะสำนัก" ตั้งอยู่ที่กรุงโรม โดยถือตามความเชื่อสืบมาว่า นักบุญเปโตรและนักบุญเปาโลอัครทูตได้พลีชีพเป็นมรณสักขีในศาสนาคริสต์ที่นี่ พระสันตะปาปายังทรงดำรงตำแหน่งประมุขนครรัฐวาติกันด้วย^[3] ซึ่งเป็นรัฐอธิปไตยที่ตั้งอยู่ภายในกรุงโรม

ตำแหน่งพระสันตะปาปาถือเป็นตำแหน่งที่เก่าแก่ที่สุดในโลกตำแหน่งหนึ่ง และมีบทบาทสำคัญในประวัติศาสตร์โลก^[4] ในสมัยโบราณพระสันตะปาปามีหน้าที่หลักในการเผยแผ่ศาสนาคริสต์และตัดสินข้อขัดแย้งด้านความเชื่อภายในคริสตจักร^[5] ในสมัยกลางพระสันตะปาปามีบทบาทสำคัญมากในทางโลกในยุโรปตะวันตกด้วย เช่น เป็นผู้ตัดสินความขัดแย้งระหว่างประมุขของรัฐ รวมถึงสงครามหลายครั้ง ปัจจุบันนี้นอกจากจะทำหน้าที่ด้านเผยแผ่ศาสนาคริสต์แล้ว พระสันตะปาปายังปฏิบัติพระกรณียกิจด้านคริสต์ศาสนสัมพันธ์และศาสนสัมพันธ์ งานการกุศล และการปกป้องสิทธิมนุษยชนด้วย^[6][7]

ตั้งแต่สมัยใหม่เป็นต้นมา พระสันตะปาปาได้สูญเสียอำนาจทางฝ่ายโลก ปัจจุบันจึงเน้นแต่ด้านศาสนา ในปี ค.ศ. 1870 คริสตจักรโรมันคาทอลิกมีประกาศคำสอนต้องเชื่อว่าพระสันตะปาปาไม่เคยผิดพลาดในการกำหนดหลักความเชื่อและศีลธรรม^[5] แต่ก็ไม่ค่อยประกาศใช้บ่อยครั้งนัก การประกาศครั้งแรกเกิดขึ้นในปี ค.ศ. 1950 เรื่องยืนยันว่าเรื่องแม่พระรับเกียรติยกขึ้นสวรรค์เป็นคำสอนต้องเชื่อ

ประวัติ

คำว่า Papa ในภาษาละติน หรือ Pappas ในภาษากรีก แปลว่า บิดา ศาสนาคริสต์ตะวันออกได้ใช้คำนี้เพื่อหมายถึงมุขนายกและบาทหลวงระดับสูงในคริสตจักร ต่อมาคำนี้ถูกใช้เป็นคำนำหน้านามของอัครบิดรแห่งอะเล็กซานเดรียมาตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 3 และต่อมาจึงใช้กับบรรดามุขนายกในศาสนาคริสต์ตะวันตกด้วย มาร์เซลลินุสเป็นมุขนายกองค์แรกของคริสตจักรกรุงโรมที่ใช้คำนำหน้านามว่าพระสันตะปาปา แต่ก็เป็นการใช้อย่างไม่เป็นทางการ จนกระทั่งคริสต์ศตวรรษที่ 6 เป็นต้นมา คริสตจักรโรมันคาทอลิกจึงใช้คำว่าพระสันตะปาปากับมุขนายกแห่งกรุงโรมโดยเฉพาะ และในคริสต์ศตวรรษที่ 11 สมเด็จพระสันตะปาปาเกรกอรีที่ 7 ได้ประกาศให้คำว่า "พระสันตะปาปา" สงวนไว้ใช้กับมุขนายกแห่งกรุงโรมเท่านั้น^[8]

พระอิสริยยศทางการ

รายชื่อพระอิสริยยศอย่างเป็นทางการของพระสันตะปาปาตามหนังสือ Annuario Pontificio (รายงานประจำปีของสันตะสำนัก) ได้แก่

มุขนายกแห่งโรม, ผู้แทนพระคริสต์, ผู้สืบตำแหน่งเจ้าชายแห่งอัครทูต, ปอนทิฟสูงสุดแห่งพระศาสนจักรสากล, ไพรเมตแห่งอิตาลี, อัครมุขนายกและมุขนายกมหานครแห่งแขวงโรม, อธิปัตย์แห่งนครรัฐวาติกัน, ผู้รับใช้ของบรรดาผู้รับใช้พระเป็นเจ้า.^[9]

ส่วนคำว่า "พระสันตะปาปา" (Papa) ไม่ปรากฏเป็นพระอิสริยยศทางการ แต่มักใช้เป็นชื่อเอกสาร และเขียนย่อเป็น PP. (มาจาก papa pontifex) กำกับลงท้ายในลายพระอภิไธย เช่น สมเด็จพระสันตะปาปาปอลที่ 6 ทรงลงพระนามว่า "Paulus PP. VI"^{[10][11][12][13][14]}

รายพระนามสมเด็จพระสันตะปาปา

บทความหลัก: รายพระนามพระสันตะปาปา

ผู้อ้างตนเป็นพระสันตะปาปา

บทความหลัก: ผู้อ้างตนเป็นพระสันตะปาปา

ผู้อ้างตนเป็นพระสันตะปาปา หรือ พระสันตะปาปาซ้อน (antipope) หมายถึง ผู้ที่เป็นพระสันตะปาปาโดยไม่ถูกต้อง ทั้งที่อ้างตัวเอง เกิดจากความสับสน หรือได้รับเลือกให้เป็นพระสันตะปาปาแล้ว แต่ไม่ได้รับการแต่งตั้งอย่างเป็นทางการ หรือได้รับตำแหน่งโดยถูกต้องแล้ว แต่ถือกันว่าเป็นพระสันตะปาปาอย่างไม่ถูกต้อง และเป็นปรปักษ์ต่อพระสันตะปาปาที่ได้รับเลือกมาอย่างถูกต้องตามกฎหมายศาสนจักร

พระสันตะปาปาซ้อนมักเกิดจากความขัดแย้งระหว่างผู้ปกครองฝ่ายอาณาจักรกับฝ่ายคริสตจักรในขณะนั้น โดยเฉพาะกับจักรวรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ ทั้งนี้ผู้ปกครองในหลายสมัยพยายามจะเข้ามาแทรกแซงศาสนจักร ส่วนศาสนจักรเองนั้น ตามประวัติศาสตร์ก็ปรากฏว่ามีการพยายามแทรกแซงทางโลกเช่นเดียวกัน เช่นการสนับสนุน antiking ในประเทศเยอรมนีสมัยก่อน

นอกจากความขัดแย้งกับทางโลกแล้ว ความสับสนและไม่ลงรอยภายในศาสนจักรเอง ก็ทำให้มีผู้อ้างตนเป็นพระสันตะปาปาขึ้นในระหว่างการเลือกพระสันตะปาปาเช่นเดียวกัน กล่าวได้อีกอย่างก็คือ พระสันตะปาปาที่ถูกต้องนั้นก็มีโอกาสเป็นปรปักษ์พระสันตะปาปาได้เช่นเดียวกัน ถ้าการณ์กลับว่าพระสันตะปาปาเท็จได้รับเลือกเป็นพระสันตะปาปาที่ถูกต้อง

ความไม่ลงรอยกันในการเลือกพระสันตะปาปาในศาสนจักรโรมันคาทอลิกนั้น ภายหลังนำไปสู่การปฏิรูปศาสนาฝ่ายโปรเตสแตนต์ในที่สุด

รายนามพระสันตะปาปาซ้อนมาจากมุมมองของนิกายโรมันคาทอลิก ผู้อ้างตนเป็นพระสันตะปาปาบางพระองค์อาจจะถือเป็นพระสันตะปาปาที่ถูกต้องในมุมมองของนิกายอื่น

พระสันตะปาปาพระองค์สุดท้าย

มีการพยากรณ์กันว่า พระสันตะปาปาองค์สุดท้ายจะใช้พระนามว่า "เปโตร" (สมเด็จพระสันตะปาปาเปโตรที่ 2)

หมายเหตุ

^ก ฝ่ายคาทอลิกเรียก "พระสังฆราชแห่งพระศาสนจักรกรุงโรม"^[15]

อ้างอิง

1. Wilken, p. 281, quote: "Some (Christian communities) had been founded by Peter, the disciple Jesus designated as the founder of his church. ... Once the position was institutionalized, historians looked back and recognized Peter as the first Pope of the Christian church in Rome"
2. http://www.vatican.va/archive/ccc_css/archive/catechism/p123a9p4.htm#880
3. "Vatican City State - State and Government". Vaticanstate.va. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-07-22. สืบค้นเมื่อ 2010-08-11.
4. Collins, Roger. Keepers of the keys of heaven: a history of the papacy. Introduction (One of the most enduring and influential of all human institutions, (...) No one who seeks to make sense of modern issues within Christendom - or, indeed, world history - can neglect the vital shaping role of the popes.) Basic Books. 2009. ISBN 978-0-465-01195-7.
5. Wetterau, Bruce. World history. New York: Henry Holt & co. 1994.
6. História das Religiões. Crenças e práticas religiosas do século XII aos nossos dias. Grandes Livros da Religião. Editora Folio. 2008. Pág.: 89, 156-157. ISBN 978-84-413-2489-3
7. último Papa - Funções, eleição, o que representa, vestimentas, conclave, primeiro papa
8. "Pope", Oxford Dictionary of the Christian Church, Oxford University Press, 2005, ISBN 978-0-19-280290-3
9. Annuario Pontificio, published annually by Libreria Editrice Vaticana, p. 23*. ISBN of the 2012 edition: 978-88-209-8722-0.
10. Shahan, Thomas Joseph (1907). "Ecclesiastical Abbreviations" . ใน Herbermann, Charles (บ.ก.). สารานุกรมคาทอลิก. Vol. 1. New York: Robert Appleton Company.
11. "Pope". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. 2013. สืบค้นเมื่อ 14 April 2013.
12. Adriano Cappelli. "Lexicon Abbreviaturarum". p. 283. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2013-07-25. สืบค้นเมื่อ 18 February 2013.
13. "Contractions and Abbreviations". Ndl.go.jp. 4 August 2005. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-12-10. สืบค้นเมื่อ 21 November 2011.
14. "What Does PP Stand For?". Acronyms.thefreedictionary.com. สืบค้นเมื่อ 21 November 2011.
15. "ประมวลกฎหมายพระศาสนจักร ข้อ 331". อัครสังฆมณฑลกรุงเทพฯ. สืบค้นเมื่อ 13 February 2013.

บรรณานุกรม

• Barry, Rev. Msgr. John F. (2002). One Faith, One Lord: A Study of Basic Catholic Belief. New York: William H. Sadlier. ISBN 978-0-8215-2207-3.
• Bokenkotter, Thomas (2004). A Concise History of the Catholic Church. New York: Doubleday. ISBN 978-0-385-50584-0.
• Chadwick, Henry (1990). "The Early Christian Community". ใน John McManners (บ.ก.). The Oxford Illustrated History of Christianity. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-822928-5.
• Duffy, Eamon (1997). Saints and Sinners, a History of the Popes. Yale University Press. ISBN 978-0-300-07332-4.
• Durant, William James (1950). The Story of Civilization. Vol. IV. The Age of Faith: A History of Medieval Civilization – Christian, Islamic, and Judaic – from Constantine to Dante, A.D. 325–1300. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-01200-7.
• Durant, William James (1957). The Story of Civilization. Vol. VI. The Reformation. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-61050-0.
• Franzen, August; Dolan, John (1969). A History of the Church. Herder and Herder.
• Granfield, Patrick (1987). The Limits of the Papacy: Authority and Autonomy in the Church. New York: Crossroad. ISBN 978-0-8245-0839-5.
• Grisar, Hartmann (1912). History of Rome and the Popes in the Middle Ages. London: Kegan Paul, Trench, Trübner. OCLC 11025456.
• John Paul II, Pope (22 February 1996). "Universi Dominici Gregis". Vatican Publishing House. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 April 2012. สืบค้นเมื่อ 15 March 2020.
• Kelly, J. N. (1986). Oxford Dictionary of the Popes. Prentice Hall. ISBN 978-0-19-190935-1.
• Kerr, William Shaw (1950). A Handbook on the Papacy. London: Marshall, Morgan & Scott. OCLC 51018118.
• Küng, Hans (2003). The Catholic Church: A Short History. Random House. ISBN 978-0-8129-6762-3.
• Loomis, Louise Ropes (2006) [1916]. The Book of the Popes (Liber Pontificalis): To the Pontificate of Gregory I. Merchantville, New Jersey: Evolution Publishing. ISBN 978-1-889758-86-2.
• Noble, Thomas; Strauss, Barry (2005). Western Civilization. Houghton Mifflin. ISBN 978-0-618-43277-6.
• Orlandis, José (1993). A Short History of the Catholic Church. Scepter. ISBN 978-1-85182-125-9.
• Pastor, Ludwig von (1891–1930). The History of the Popes, from the Close of the Middle Ages: Drawn from the Secret Archives of the Vatican and Other Original Sources. London: J. Hodges. OCLC 270566224.
• Walsh, James Joseph (1908). The Popes and Science: The History of the Papal Relations to Science During the Middle Ages and Down to Our Own Time. New York: Fordham University Press. OCLC 08015255. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 25 January 2022. สืบค้นเมื่อ 15 August 2015.

อ่านเพิ่ม

• Brusher, Joseph H. Popes Through The Ages. Princeton: D. Van Nostland Company, Inc., 1959.
• Chamberlin, E.R. The Bad Popes. 1969. Reprint: Barnes and Noble, 1993. ISBN 978-0-88029-116-3.
• Dollison, John Pope-pourri. New York: Simon & Schuster, 1994. ISBN 978-0-671-88615-8.
• Kelly, J.N.D. The Oxford Dictionary of Popes. Oxford: University Press, 1986. ISBN 0-19-213964-9.
• Maxwell-Stuart, P.G. Chronicle of the Popes: The Reign-by-Reign Record of the Papacy from St. Peter to the Present; with 308 Illustrations, 105 in Color. London: Thames and Hudson, 1997. ISBN 0-500-01798-0.
• Norwich, John Julius. The Popes: a History. Chatto, 2011.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Catholic Encyclopedia entry
• Pope Endurance League - Sortable list of Popes
• Data Base of more than 23,000 documents of the Popes in latin and modern languages
• The Holy See - The Holy Father—website for the past and present Holy Fathers (since Pope Leo XIII)
• "papacy." Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online
• Origins of Peter as Pope เก็บถาวร 2011-09-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• The Authority of the Pope: Part I เก็บถาวร 2011-09-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• The Authority of the Pope: Part II เก็บถาวร 2011-09-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน