ศิลปะไฮเบอร์โน-แซกซัน หรือ ศิลปะเกาะ (อังกฤษ : Hiberno-Saxon art หรือ Insular art ) เป็นลักษณะงานศิลปะที่สร้างขึ้นบนหมู่เกาะบริติชในบริเตนสมัยหลังโรมัน และใช้ในความหมายที่เกี่ยวกับอักษรไฮเบอร์โน-แซกซัน (Insular script) ที่ใช้กันในขณะนั้นด้วย สมัยที่มีการสร้างงานศิลปะดังกล่าวเรียกว่า "the Insular period in art" ซึ่งมาจากคำว่า "insula" ของภาษาละตินที่แปลว่า "เกาะ" ในช่วงเวลานี้ศิลปะของบริเตน และไอร์แลนด์ มีลักษณะร่วมกันที่แตกต่างจากบริเวณอื่น ๆ ของยุโรป นักประวัติศาสตร์ศิลป์มักจะจัดศิลปะเกาะเป็นส่วนหนึ่งของขบวนการศิลปะสมัยการโยกย้ายถิ่นฐานในยุโรป และศิลปะของยุคกลางตอนต้นของยุโรป ซึ่งเป็นลักษณะศิลปะที่มีเอกลักษณ์เป็นของตนเอง[1]
หน้า (folio 292r) จากพระวรสารเคลล์ส ที่เขียนตกแต่งอย่างวิจิตร ศิลปะเกาะส่วนใหญ่มีที่มาจากคณะเผยแพร่ศาสนาไฮเบอร์โน-สกอตแลนด์ ของศาสนาคริสต์แบบเคลต์ หรืองานโลหะสำหรับผู้นำที่เป็นคฤหัสน์ ช่วงเวลาเริ่มต้นก็ในราว ค.ศ. 600 โดยการรวมลักษณะเคลต์และแองโกล-แซกซัน เช่นงานตกแต่งที่พบที่ซัททันฮู ในอังกฤษการผสานทำให้กลายเป็นศิลปะแองโกล-แซกซัน ราว ค.ศ. 900 ขณะที่ในไอร์แลนด์ ลักษณะศิลปะดังกล่าวยังคงดำเนินต่อมาจนถึงราว ค.ศ. 1200 เมื่อไปผสานกับศิลปะโรมาเนสก์ ไอร์แลนด์, สกอตแลนด์ และราชอาณาจักรนอร์ทธัมเบรีย ทางตอนเหนือของอังกฤษเป็นศูนย์กลางอันสำคัญ แต่ก็มีตัวอย่างงานที่พบทางตอนใต้ของอังกฤษและเวลส์[2] แผ่นดินใหญ่ยุโรป โดยเฉพาะในบริเวณกอล (ฝรั่งเศสปัจจุบัน) ในศูนย์ที่ก่อตั้งขึ้นโดยคณะเผยแพร่ศาสนาไฮเบอร์โน-สกอตแลนด์ และคณะเผยแพร่ศาสนาแองโกล-แซกซัน อิทธิพลของศิลปะเกาะมีผลต่อศิลปะของยุคกลางของยุโรปทุกสาขา โดยเฉพาะในการตกแต่งรายองค์ประกอบของหนังสือโรมาเนสก์และกอทิก
ตัวอย่างงานศิลปะเกาะที่ยังคงหลงเหลืออยู่ส่วนใหญ่เป็นงานหนังสือวิจิตร งานโลหะ และงานสลักหิน โดยเฉพาะการสลักกางเขนหิน (High cross) ซึ่งเป็นการตกแต่งอย่างละเอียดแต่ไม่เน้นการแสดงความลึก ตัวอย่างก็ได้แก่พระวรสารเคลล์ส , พระวรสารลินดิสฟาร์น , พระวรสารเดอร์โรว์ , เข็มกลัดเช่นเข็มกลัดทารา และกางเขนรูธเวลล์ หนังสือก็จะมีลักษณะที่เรียกว่าหน้าลายพรม และมีบ้างที่เป็นภาพเหมือนประกาศก
Honour & Fleming, 244-247; Pächt, 65-66; Walies & Zoll, 27-30
Alexander, Jonathan J.G.; Medieval Illuminators and their Methods of Work , Yale UP, 1992, ISBN 0300056893
Bloxham, Jim & Rose, Krisine; St. Cuthbert Gospel of St. John, Formerly Known as the Stonyhurst Gospel เก็บถาวร 2011-07-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
Brown, Michelle P. Mercian Manuscripts? The "Tiberius" Group and its Historical Context Mercia: an Anglo-Saxon kingdom in Europe , Continuum International Publishing Group, 2005, ISBN 0826477658 , 9780826477651
Calkins, Robert G. Illuminated Books of the Middle Ages . Ithaca, New York: Cornell University Press, 1983.
Dodwell, C.R. (1982); Anglo-Saxon Art, a new perspective , 1982, Manchester UP, ISBN 071900926X
Dodwell, C.R. (1993); The Pictorial arts of the West, 800-1200 , 1993, Yale UP, ISBN 0300064934
Gombrich, E.H. , The Story of Art , Phaidon, 13th edn. 1982. ISBN 0714818410 Grove Art Online , "Insular Art", accessed April 18, 2010, see also Ryan, Michael.Henderson, George. Early Medieval Art , 1972, rev. 1977, Penguin.
Hicks, Carola. Insular - The Age of Migrating Ideas: Early Medieval Art in Northern Britain and Ireland
Hugh Honour and John Fleming, A World History of Art,1st edn. 1982 & later editions, Macmillan, London, page refs to 1984 Macmillan 1st edn. paperback. ISBN 0333371852 Laing, Lloyd Robert. The archaeology of late Celtic Britain and Ireland, c. 400-1200 AD , Taylor & Francis, 1975, ISBN 0416823602 , 9780416823608
Lasko, Peter, Ars Sacra, 800-1200 , Penguin History of Art (now Yale), 1972 (nb, 1st edn.) ISBN 14056036X
Nordenfalk, Carl. Celtic and Anglo-Saxon Painting: Book illumination in the British Isles 600–800 . New York: George Braziller, 1976.
Pächt, Otto. Book Illumination in the Middle Ages (trans fr German), 1986, Harvey Miller Publishers, London, ISBN 0199210608
Rigby, Stephen Henry. A companion to Britain in the later Middle Ages , Wiley-Blackwell, 2003, ISBN 0631217851 , 9780631217855. Google books
Ryan, Michael, and others, in Grove Art Online , Insular art (Ryan is also a major contributor to Youngs below)
Schapiro, Meyer , Selected Papers, volume 3, Late Antique, Early Christian and Mediaeval Art , 1980, Chatto & Windus, London, ISBN 0701125144 Wailes, Bernard and Zoll, Amy L., in Philip L. Kohl, Clare P. Fawcett, Nationalism, politics, and the practice of archaeology [ ลิงก์เสีย ] ISBN 0521558395 , 9780521558396
Susan Youngs (ed), "The Work of Angels", Masterpieces of Celtic Metalwork, 6th–9th centuries AD , 1989, British Museum Press, London, ISBN 0714105546
Wilson, David M. ; Anglo-Saxon Art: From The Seventh Century To The Norman Conquest , Thames and Hudson (US edn. Overlook Press), 1984.
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ หนังสือวิจิตรไฮเบอร์โน-แซกซัน
