วงศ์ปลาจาน

วงศ์ปลาจาน หรือ วงศ์ปลาอีคุด (อังกฤษ: Sea bream, Porgie; ชื่อวิทยาศาสตร์: Sparidae) เป็นวงศ์ของปลากระดูกแข็ง ในอันดับปลากะพง (Perciformes)

วงศ์ปลาจาน
ปลาจานแดง (Argyrops spinifer)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอต Eukaryota
อาณาจักร:	สัตว์ Animalia
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง Chordata
ชั้น:	ปลาที่มีก้านครีบ Actinopterygii
อันดับ:	อันดับปลากะพง Perciformes
วงศ์ใหญ่:	อันดับย่อยปลากะพง Percoidea
วงศ์:	วงศ์ปลาจาน Sparidae Rafinesque, 1810

มีลักษณะโดยทั่วไป คือ ลำตัวค่อนข้างยาวแบนข้าง มีเกล็ดซิเลียเตดขนาดปานกลาง เกล็ดบนหัวเริ่มมีตั้งแต่บริเวณระหว่างตาหรือบริเวณหลังตา ส่วนหน้าของขากรรไกรมีฟันเขี้ยวหรือฟันตัด บริเวณของมุมปากมีฟันรูปกรวยหรือแบบฟันกราม ซึ่งจะมีขนาดใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ ไปทางส่วนท้าย ไม่มีฟันบนกระดูกพาลาทีน ครีบหลังมีตอนเดียวมีก้านครีบแข็ง 11–12 ก้าน ก้านครีบอ่อนที่แตกปลาย 10–15 ก้าน ครีบก้นมีก้านครีบแข็งที่ใหญ่และแข็งแรง ก้านครีบแข็งก้านที่สองยาวที่สุด

เป็นปลาทะเล พบกระจายพันธุ์ในทะเลและมหาสมุทรเขตร้อนและอบอุ่นทั่วโลก เป็นปลาเศรษฐกิจ ใช้เนื้อในการบริโภค และตกเป็นเกมกีฬา บางชนิดอาจพบได้ในเขตน้ำกร่อยหรือน้ำจืด^[1].^[2]

ปลาวงศ์นี้สาวนใหญ่มีฟันบดคล้ายฟันกราม^[3] ปลาบางชนิดอย่าง Polysteganus undulosus ตกอยู่ในการประมงเกินขีดจำกัด หรือแสวงหาผลประโยชน์เกินการฟื้นฟูที่ยั่งยืน recovery.^[4]

ในประเทศไทย ปลาที่อยู่ในวงศ์นี้ที่เป็นที่รู้จักกันดี เช่น ปลาอีคุด (Acanthopagrus berda) และปลาจานแดง หรือปลาอีคุดครีบยาว (Argyrops spinifer)^[1]

นอกจากนี้แล้ว ปลาในวงศ์นี้ยังมีการสืบพันธุ์เป็นกะเทยแบบเป็นลำดับ คือ การเป็นกะเทยแบบกลายเพศหรือเปลี่ยนเพศ คือเปลี่ยนจากเพศผู้ในระยะแรกและเป็นเพศเมียเมื่อปลาโตขึ้นได้ด้วย^[5]

สกุล

พบ 155 ชนิด ใน 38 สกุล:

• Acanthopagrus Peters, 1855
• Amamiichthys Tanaka & Iwatsuki, 2015 ^[6]
• Archosargus Gill, 1865
• Argyrops Swainson, 1839
• Argyrozona Smith, 1938
• Boops Cuvier, 1814
• Boopsoidea Castelnau, 1861
• Calamus Swainson, 1839
• Centracanthus Rafinesque, 1810
• Cheimerius Smith, 1938
• Chrysoblephus Swainson, 1839
• Crenidens Valenciennes, 1830
• Cymatoceps Smith, 1938
• Dentex Cuvier, 1814
• Diplodus Rafinesque, 1810
• Evynnis Jordan & Thompson, 1912
• Gymnocrotaphus Günther, 1859
• Lagodon Holbrook, 1855
• Lithognathus Swainson, 1839
• Oblada Cuvier, 1829
• Pachymetopon Günther, 1859
• Pagellus Valenciennes, 1830
• Pagrus Cuvier, 1816
• Parargyrops Tanaka, 1916
• Petrus Smith, 1938
• Polyamblyodon Norman, 1935
• Polysteganus Klunzinger, 1870
• Porcostoma Smith, 1938
• Pterogymnus Smith, 1938
• Rhabdosargus Fowler, 1933
• Sarpa Bonaparte, 1831
• Sparidentex Munro, 1948
• Sparodon Smith, 1938
• Sparus Linnaeus, 1758
• Spicara Rafinesque, 1810
• Spondyliosoma Cantor, 1849
• Stenotomus Gill, 1865
• Virididentex Poll, 1971

อ้างอิง

1. หน้า 110-129, Amphidromous Story สุดยอดนักล่า ปลาสองน้ำ, "Wild Ambition" โดย ชวิน ตันพิทยคุปต์, กิตติพงษ์ จารุธาณินทร์, นันทวัฒน์ โชติสุวรรณ. Aquarium Biz ปีที่ 3 ฉบับที่ 35: พฤษภาคม 2013
2. Bray, D.J.; Gomon, M.F. (2012). "Breams, SPARIDAE". Fishes of Australia. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 18 December 2013.
3. Johnson, G. D. & Gill, A. C. (1998). Paxton, J. R. & Eschmeyer, W. N. (บ.ก.). Encyclopedia of Fishes. San Diego: Academic Press. p. 184. ISBN 0-12-547665-5. Eating the head is known to cause hallucinations, lasting many days.
4. Hogan, C. M. (2010): Overfishing. Encyclopedia of Earth. National Council for Science and the Environment.
5. วิมล เหมะจันทร. 2528. ปลาวัยอ่อน: ความรู้เบื้องต้น. ภาควิชาวิทยาศาสตร์ทางทะเล, คณะวิทยาศาสตร์, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. 242 หน้า.
6. Tanaka, F.; Iwatsuki, Y. (2015). "Amamiichthys, a new genus for the sparid fish Cheimerius matsubarai Akazaki 1962, and redescription of the species, with designation of a neotype". Zootaxa. 4007 (2): 195–206. doi:10.11646/zootaxa.4007.2.3.

แหล่งข้อมูลอื่น