ยุทธการที่สตาลินกราด

ยุทธการสตาลินกราด เป็นยุทธการใหญ่ของสงครามโลกครั้งที่สอง ซึ่งนาซีเยอรมนีและพันธมิตรฝ่ายหนึ่ง สู้รบกับสหภาพโซเวียตอีกฝ่ายหนึ่ง เพื่อแย่งชิงการควบคุมนครสตาลินกราด (ปัจจุบันคือ วอลโกกราด ทางตะวันตกเฉียงใต้ของสหพันธรัฐรัสเซีย) ยุทธการดำเนินไประหว่างวันที่ 23 สิงหาคม ค.ศ. 1942 ถึง 2 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1943^{[16][17][18][19]} ยุทธการสตาลินกราดเป็นยุทธการใหญ่ที่สุดบนแนวรบด้านตะวันออก และได้รับความสนใจเพราะความป่าเถื่อนและไม่สนใจต่อความสูญเสียทั้งทางทหารและพลเรือน นอกจากนี้ ยังเป็นหนึ่งในยุทธการนองเลือดที่สุดในประวัติศาสตร์การสงคราม โดยมีการประเมินความสูญเสียทั้งสองฝ่ายรวมกันขั้นสูงไว้เกือบสองล้านนาย ความสูญเสียอย่างหนักที่กองทัพเยอรมนีประสบนับเป็นจุดพลิกผันของสงคราม^[20] หลังยุทธการสตาลินกราด กำลังเยอรมันไม่อาจฟื้นคืนยอดอย่างเมื่อก่อนได้อีก และไม่บรรลุชัยชนะทางยุทธศาสตร์ในทางตะวันออกอีกเลย^[21]

ยุทธการสตาลินกราด
ส่วนหนึ่งของ แนวรบด้านตะวันออกในสงครามโลกครั้งที่สอง
ใจกลางสตาลินกราดหลังสงครามสิ้นสุดลง
วันที่ 23 สิงหาคม ค.ศ. 1942 – 2 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1943 (5 เดือน 1 สัปดาห์ 3 วัน) สถานที่ สตาลินกราด สหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซีย สหภาพโซเวียต (ปัจจุบันคือวอลโกกราด ประเทศรัสเซีย) 48°42′N 44°31′E ผล โซเวียตชนะ การทำลายล้างกองทัพที่ 6 ของเยอรมนี การทำลายล้างกองทัพที่ 8 ของอิตาลี ดินแดน เปลี่ยนแปลง ขับไล่ฝ่ายอักษะออกจากคอเคซัส ได้ดินแดนคืนจากการทัพฤดูร้อน ค.ศ. 1942
คู่สงคราม
เยอรมนี  โรมาเนีย  อิตาลี  ฮังการี  โครเอเชีย	สหภาพโซเวียต
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
อดอล์ฟ ฮิตเลอร์ มัคซีมีลีอาน ฟ็อน ไวชส์ ฟรีดริช เพาลุส  เฮอร์มัน ฮอธ แอริช ฟอน มันชไตน์ ว็อล์ฟรัม ฟ็อน ริชท์โฮเฟิน เปเตร ดูมิเตรสกู คอนสแตนติน คอนสแตนติเนสกู อิตาโล การิโบลดี กุสตาฟ ยานี	โจเซฟ สตาลิน เกออร์กี จูคอฟ นิโคไล โวโรนอฟ อะเลคซันดร์ วาซีเลฟสกี อันเดรย์ เยร์โยเมนโก คอนสตันติน โรคอสซอฟสกี นีโคไล วาตูติน วาซีลี ชุยคอฟ นิกิตา ครุสชอฟ
หน่วยที่เกี่ยวข้อง
กองทัพกลุ่มเบ: กองทัพที่ 6 กองทัพพันท์เซอร์ที่ 4 กองทัพที่ 3 กองทัพที่ 4 กองทัพที่ 8 กองทัพที่ 2 กองทัพกลุ่มดอน[nb 1] กองทัพที่ 6 กองทัพพันท์เซอร์ที่ 4 กองทัพพันท์เซอร์ที่ 1	แนวรบสตาลินกราด: กองทัพที่ 28 กองทัพที่ 51 กองทัพที่ 57 กองทัพที่ 62 กองทัพที่ 28 64 แนวรบดอน[nb 2] กองทัพที่ 24 กองทัพที่ 65 กองทัพที่ 66 แนวรบตะวันตกเฉียงใต้[nb 3] กองทัพป้องกันที่ 1 กองทัพรถถังที่ 5 กองทัพที่ 21
กำลัง
ขั้นต้น: ทหาร 270,000 นาย ปืนใหญ่ 3,000 กระบอก รถถัง 500 คัน อากาศยาน 600 ลำ, 1,600 ลำเมื่อถึงกลางเดือนกันยายน (ลุฟท์ฟลอทเทอ 4))[Note 1][1] เมื่อโซเวียตตีโต้ตอบ: ทหารประมาณ 1,040,000 นาย[2] ชาวเยอรมันมากกว่า 400,000 คน ชาวอิตาลี 220,000 คน ชาวฮังการี 200,000 คน ชาวโรมาเนีย 143,296 คน ฮีวี 40,000 คน รถถังมากกว่า 640 คัน อากาศยาน 732 ลำ (ใช้การได้ 402 ลำ)[3]	ขั้นต้น: ทหาร 187,000 นาย ปืนใหญ่ 2,200 กระบอก รถถัง 400 คัน อากาศยาน 300 ลำ[4] เมื่อโซเวียตตีโต้ตอบ: ทหาร 1,143,000 นาย[5] ปืนใหญ่ 13,451 กระบอก รถถัง 894 คัน[5] อากาศยาน 1,115 ลำ[6]
ความสูญเสีย
เสียชีวิต สูญหายหรือได้รับบาดเจ็บ 747,300–868,374 นาย[7] เยอรมนี: มากกว่า 300,000 นาย (กองทัพที่ 6 และ กองทัพพันท์เซอร์ที่ 4)[8][9][10] – 400,000 (ทุกหน่วย)[11] อิตาลี: 114,000[12]–114,520[9] โรมาเนีย: 109,000[12]–158,854[9] ฮังการี: 143,000[9] ฮีวี 19,300–52,000[13] อากาศยาน 900 ลำ รถถัง 1,500 คัน (ของโรมาเนีย 100 คัน) ปืนใหญ่ 6,000 กระบอก อากาศยาน 744 ลำ; รถถัง 1,666 คัน; ปืนใหญ่ 5,762 กระบอกถูกยึด ดูส่วนความเสียหาย	1,129,619 (รวมจากสงครามประมาณ 950,000 นาย) สูญหายหรือเสียชีวิต 478,741 นาย บาดเจ็บหรือป่วย 650,878 นาย[14] อากาศยาน 2,769 ลำ รถถัง 4,341 คัน (จากโรมาเนียประมาณ 150 คัน) (ลดจำนวนลง 25–30%[15]) ปืนใหญ่ 15,728 กระบอก ดูส่วนความเสียหาย
ที่ตั้งของสตาลินกราด (ปัจจุบันคือวอลโกกราด) ในสหภาพโซเวียตฝั่งยุโรป

กรณีสีน้ำเงิน: การรุดหน้าของเยอรมนีในวันที่ 7 พฤษภาคม ค.ศ. 1942 ถึง 18 พฤศจิกายน ค.ศ. 1942

  ถึง 7 กรกฎาคม ค.ศ. 1942

  ถึง 22 กรกฎาคม ค.ศ. 1942

  ถึง 1 สิงหาคม ค.ศ. 1942

  ถึง 18 พฤศจิกายน ค.ศ. 1942

เยอรมนีรุกเพื่อยึดสตาลินกราดเริ่มตั้งแต่ปลายฤดูร้อน ค.ศ. 1942 และได้รับการสนับสนุนจากการทิ้งระเบิดโดยกองทัพอากาศอย่างเข้มข้น ซึ่งทำให้พื้นที่ขนาดใหญ่ของนครกลายเป็นซากปรักหักพัง ท้ายที่สุด การรุกของเยอรมนีกลายมาติดหล่มการสู้รบอาคารต่ออาคาร และแม้จะควบคุมพื้นที่ของนครได้กว่า 90% ในบางครั้ง กองทัพเยอรมันกลับไม่สามารถขับไล่ผู้ป้องกันฝ่ายโซเวียตกลุ่มสุดท้ายที่ยึดฝั่งตะวันตกของแม่น้ำวอลกาอย่างเหนียวแน่น

วันที่ 19 พฤศจิกายน ค.ศ. 1942 กองทัพแดงเปิดฉากปฏิบัติการยูเรนัส การโจมตีสองง่ามหรือเรียกว่าคีมหนีบโดยมีเป้าหมายต่อกำลังพลโรมาเนียและฮังการีที่อ่อนแอ ซึ่งกำลังป้องกันปีกของกองทัพที่ 6 หลังจากมีการสู้รบอย่างหนัก ความสำเร็จของการโจมตีเหล่านี้ส่งผลให้ปีกที่ยึดไว้อย่างหลวม ๆ พังลง และกองทัพที่ 6 ถูกตัดขาดและล้อมในสตาลินกราด เมื่อฤดูหนาวของรัสเซียมาถึง กองทัพที่ 6 ก็อ่อนกำลังลงอย่างรวดเร็วจากความหนาว เนื่องจากขาดเสบียงอาหาร การโจมตีอย่างต่อเนื่องของโซเวียต ความกำกวมของการบังคับบัญชา ประกอบกับความเชื่อแน่แน่วใน "พลังแห่งการตั้งเจตนา" (power of the will) ของอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ และค่านิยม "การยืนหยัด" (standing fast) ยิ่งเสริมฐานะยากลำบากของนาซีเยอรมนีขึ้นไปอีก ท้ายที่สุด ความล้มเหลวของกำลังเยอรมนีนอกวงล้อมในการเปิดวงล้อม ร่วมกับความล้มเหลวในการส่งกำลังบำรุงทางอากาศ ทำให้เกิดการพังทลายขั้นสุดท้าย เมื่อถึงต้นเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1943 การต้านทานของฝ่ายอักษะในสตาลินกราดยุติลงและส่วนที่เหลือของกองทัพที่ 6 ได้ยอมจำนนหรือไม่ก็ถูกทำลายไปก่อนหน้านั้นแล้ว^{[22]: p.932}

ในวัฒนธรรมร่วมสมัย

เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นที่สตาลินกราดได้รับการกล่าวถึงเป็นจำนวนมากโดยสื่อของรัสเซีย เยอรมัน อเมริกัน และอังกฤษ เนื่องจากความสำคัญที่เป็นจุดเปลี่ยนของสงครามในทวีปยุโรป และการสูญเสียชีวิตที่เกี่ยวข้องในการสู้รบ คำว่า "สตาลินกราด" กลายเป็นความหมายเหมือนกับการสู้รบขนาดใหญ่ในเมือง ที่มีการสูญเสียอย่างมากทั้ง 2 ฝ่าย

ภาพยนตร์

• สตาลินกราดสกายาบีตวา (Сталинградская битва) ค.ศ. 1949 (สหภาพโซเวียต)
• ซอลดาตืย (Солдаты) ค.ศ. 1958 (สหภาพโซเวียต)
• Stalingrad: Dogs, Do You Want to Live Forever? (Hunde, wollt ihr ewig leben?) ค.ศ. 1958 (เยอรมนีตะวันตก)
• สตาลินกราด ค.ศ. 1990 (สหภาพโซเวียต, เยอรมนีตะวันออก, เชโกสโลวาเกีย, สหรัฐ)
• สตาลินกราด ค.ศ. 1993 (เยอรมนี)
• กระสุนสังหารพลิกโลก ค.ศ. 2001 (สหรัฐ)
• มหาสงครามวินาศสตาลินกราด ค.ศ. 2013 (รัสเซีย)

เชิงอรรถ

1. Hayward 1998, p. 195: กองทัพอากาศมีจำนวนเพิ่มขึ้นถึง 1,600 ลำจากการถอนกำลังจากภูมิภาคคูบันและคอเคซัสใต้

1. สร้างขึ้นในวันที่ 21 พฤศจิกายน ค.ศ. 1942 จากกองทัพของกองทัพกลุ่มเบ เพื่อทำแนวระหว่างกองทัพกลุ่มอา (ที่คอเคซัส) และให้ต่อต้านการโจมตีกลับของโซเวียต
2. The Soviet front's composition and names changed several times in the battle. The battle started with the South Western Front. It was later renamed Stalingrad Front, then had the Don Front split off from it.
3. มีการตั้งแนวรบนี้ขึ้นใหม่กองกำลังสำรองในวันที่ 22 ตุลาคม ค.ศ. 1942

อ้างอิง

1. Bergström 2007.
2. Glantz & House 1995, p. 346.
3. Hayward 1998, p. 225; Bergström 2006, p. 87.
4. Bergström 2007, p. 72.
5. Glantz & House 1995, p. 134
6. Hayward 1998, p. 224.
7. Великая Отечественная война 1941–1945 годов. В 12 т. [The Great Patriotic War of 1941–1945, in 12 Volumes] (ภาษารัสเซีย). Vol. 3. Битвы и сражения, изменившие ход войны. Кучково поле. 2012. p. 421. ISBN 978-5-9950-0269-7.
8. Walter Scott Dunn, Kursk: Hitler's Gamble, 1943, p. 1
9. Walsh 2000, p. 165.
10. Jochen Hellbeck, Stalingrad: The City That Defeated the Third Reich, p. 12
11. DiMarco 2012, p. 39.
12. Frieser et al. 2017, p. 14.
15. Hill, Alexander (2016-12-24). The Red Army and the Second World War. ISBN 9781107020795.
16. McDougal Littell, (2006)
17. Roberts (2006: 143)
18. Biesinger (2006: 699)
19. "Battle of Stalingrad". Encyclopædia Britannica.
20. Taylor (1998) Vol IV, p. 142
21. Bellamy, (2007)
22. Shirer (1990)

บรรณานุกรม

• Adam, Wilhelm; Ruhle, Otto (2015). With Paulus at Stalingrad. แปลโดย Tony Le Tissier. England: Pen & Sword Books. ISBN 978-1-47383-386-9.
• Bartov, Omer (1991). Hitler's Army: Soldiers, Nazis and War in the Third Reich. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-507903-5.
• Beevor, Antony (1998). Stalingrad. London: Viking. ISBN 978-0-14-103240-5.
• Beevor, Antony (2004). "Stalingrad and Researching the Experience of War". ใน Erickson, Ljubica; Erickson, Mark (บ.ก.). Russia: War, Peace and Diplomacy: Essays in Honour of John Erickson. London: Weidenfeld & Nicolson. pp. 154–168. ISBN 978-0-297-84913-1.
• Beevor, Antony (2007). Berlin: The Downfall 1945. London: Penguin Books.
• Bell, P. M. H. (2011). Twelve Turning Points of the Second World War. New Haven and London: Yale University Press.
• Bellamy, Chris (2007). Absolute War: Soviet Russia in the Second World War. New York: Alfred A. Knopf & Random House. ISBN 978-0-375-41086-4.
• Bergström, Christer (2007). Stalingrad: The Air Battle, November 1942 – February 1943. Chevron Publishing. ISBN 978-1-85780-276-4.
• Bergström, Christer; Dikov, Andrey & Antipov, Vladimir (2006). Everything For Stalingrad. Black Cross Red Star: Air War Over the Eastern Front. Vol. III. Eagle Editions. ISBN 978-0-9761034-4-8.
• Clark, Lloyd (2011). Kursk: The Greatest Battle: Eastern Front 1943. London: Headline. ISBN 9780755336388.
• Craig, William (1973). Enemy at the Gates: The Battle for Stalingrad. New York: Penguin Books. ISBN 0-14-200000-0.
• DiMarco, Louis A. (2012-11-20). Concrete Hell: Urban Warfare from Stalingrad to Iraq. Osprey Publishing. ISBN 9781782003137. สืบค้นเมื่อ 2021-04-10.
• Frieser, Karl-Heinz; Schmider, Klaus; Schönherr, Klaus; Schreiber, Gerhard; Ungváry, Kristián; Wegner, Bernd (2017). "German Conduct of the War after Stalingrad". Das Deutsche Reich in der Defensive: Die Ostfront 1943/44 Der Krieg im Osten und an den Nebenfronten [The Eastern Front 1943-1944: The War in the East and on the Neighbouring Fronts]. Das Deutsche Reich und der Zweite Weltkrieg (Germany and the Second World War) (ภาษาเยอรมัน). Vol. VIII. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-822886-8.
• Glantz, David M.; House, Jonathan (1995). When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler. Lawrence, Kansas: University Press of Kansas. ISBN 0-7006-0899-0.
• Glantz, David M.; House, Jonathan (2009a). Armageddon in Stalingrad – September to November 1942. Lawrence, Kansas: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-1664-0.
• Glantz, David M.; House, Jonathan (2009b). To the Gates of Stalingrad – Soviet-German combat operations April to August 1942. Lawrence, Kansas: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-1630-5.
• Golovanov, A. Ye. (2004). Dalnyaya bombardirovochnaya [Long-range Bomber] (ภาษารัสเซีย). Moscow: Delta NB.
• Hayward, J. (1998). Stopped at Stalingrad: The Luftwaffe and Hitler's Defeat in the East 1942–1943. Lawrence, Kansas: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-0876-8.
• Isaev, Aleksei (2017). Сталинград. За Волгой для нас земли нет [Stalingrad: Beyond the Volga There Was No Land For Us] (ภาษารัสเซีย). Moscow: Yauza. ISBN 978-5-04-089843-5.
• Joly, Anton (2017a). Stalingrad Battle Atlas. Vol. I. Paris, France: Staldata Publications. ISBN 979-10-93222-10-3.
• Joly, Anton (2017b). Stalingrad Battle Atlas. Vol. II. Paris, France: Staldata Publications. ISBN 979-10-93222-11-0.
• Kehrig, Manfred (1974). Stalingrad. Stuttgart: Deutsche Verlags-Anstalt. ISBN 3-421-01653-4.
• Kershaw, Ian (2000). Hitler: 1936–1945: Nemesis. London: Penguin Books. ISBN 978-0-14-027239-0.
• MacDonald, John (1986). Great Battles of World War II. London: Michael Joseph. ISBN 978-0-7181-2727-5.
• Mammadli, Balamirza (2021). "Stalinqrad döyüşü: tarixin ən qanlı savaşı və II dünya müharibəsində əsaslı dönüşün başlanğıcı" [The Battle of Stalingrad: the bloodiest armed conflict in history and the beginning of a major turning point in World War II]. Tarix Və Onun Problemləri, №4 (ภาษาอาเซอร์ไบจาน). Baku: History and its problem. ISSN 2708-0641.
• von Manstein, Erich (2004). Powell, Anthony G. (บ.ก.). Verlorene Siege [Lost Victories: The War Memoirs of Hitler's Most Brilliant General] (ภาษาเยอรมัน). St. Paul, Minnesota: Zenith Press. ISBN 0-7603-2054-3.
• Merridale, Catherine (2006). Ivan's War. New York.
• Müller, Rolf-Dieter (2012). The Unknown Eastern Front: The Wehrmacht and Hitler's Foreign Soldiers Müller. I.B. Tauris.
• Pennington, Reina (2004). "Women and the Battle of Stalingrad". ใน Erikson, Ljubica; Erikson, Mark (บ.ก.). Russia War, Peace and Diplomacy: Essays in Honour of John Erickson. London: Weidenfeld & Nicolson. pp. 169–211. ISBN 978-0-297-84913-1.
• Roberts, Geoffrey (2006). Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953. New Haven and London: Yale University Press.
• Shirer, William L. (1990) [1950]. The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-449-21977-5.
• Taylor, A. J. P.; Mayer, S. L., บ.ก. (1974). A History of World War Two. London: Octopus Books. ISBN 0-7064-0399-1.
• Walsh, Stephen (2000). Stalingrad 1942–1943: The Infernal Cauldron. London, New York: Simon & Schuster. ISBN 0-7432-0916-8. สืบค้นเมื่อ 10 April 2021.
• Weinberg, Gerhard (2005). A World at Arms: A Global History of World War II. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-55879-2.
• Werth, Alexander (1946). The Year of Stalingrad. London.
• Werth, Alexander (1964). Russia at War 1941–1945. New York: E. P. Dutton & Co.
• Zhukov, Georgy (1974). Roberts, Geoffrey (บ.ก.). The WWII Memoirs of Soviet General Georgy Zhukov, 1942–45. Marshal of Victory. Vol. II. Pen and Sword Books. pp. 110–11. ISBN 9781781592915.

บทอ่านเพิ่มเติม

• Baird, Jay W. (1969). "The Myth of Stalingrad". Journal of Contemporary History. Sage Publications. 4 (3): 187–204. doi:10.1177/002200946900400312. S2CID 159888727.
• Bernig, Jorg (1997). Eingekesselt: Die Schlacht um Stalingrad im deutschsprachigen Roman nach 1945 [Encircled: The Battle of Stalingrad in the German-language Novel After 1945]. German Life and Civilization (ภาษาเยอรมัน). Vol. 23. Peter Lang Publishers.
• Clark, Alan (1965). Barbarossa: the Russian-German Conflict, 1941–45. OCLC 154155228.
• Erickson, John (1984) [First published 1975]. The Road to Stalingrad. Stalin's War with Germany. Vol. 1. Boulder, Colorado: Westview Press. ISBN 0-86531-744-5.
• Glantz, David (2011). After Stalingrad: The Red Army's Winter Offensive 1942–1943. Helion and Company. ISBN 978-1-907677-05-2.
• Goldman, Stuart D. (2012). Nomonhan, 1939; The Red Army's Victory That Shaped World War II. Naval Institute Press. ISBN 978-1-61251-098-9.
• Grossman, Vasily (2007). Beevor, Antony; Vinogradova, Luba (บ.ก.). A Writer at War: A Soviet Journalist with the Red Army, 1941–1945. New York: Vintage Books. ISBN 978-0-307-27533-2.
• Hellbeck, Jochen (2015). Stalingrad: The City That Defeated The Third Reich. New York: PublicAffairs. ISBN 978-1-61039-496-3.
• Hill, Alexander (2017). The Red Army and the Second World War. Cambridge University Press. ISBN 978-1-1070-2079-5.
• Jones, Michael K. (2007). Stalingrad: How the Red Army Survived the German Onslaught. Drexel Hill, Pennsylvania: Casemate. ISBN 978-1-932033-72-4.
• Mark, Jason D. (2002). Death of the Leaping Horseman: 24 Panzer Division in Stalingrad. Leaping Horseman Books. ISBN 0-646-41034-2.
• Mark, Jason D. (2006). Island of Fire: The Battle for the Barrikady Gun Factory in Stalingrad November 1942 – February 1943. Leaping Horseman Books. ISBN 0-9751076-4-X.
• Mark, Jason D. (2008). Angriff: The German Attack on Stalingrad in Photos. Leaping Horseman Books. ISBN 978-0-9751076-7-6.
• Mark, Jason D.; Obhodas, Amir (2010). Croatian Legion: The 369th Reinforced (Croatian) Infantry Regiment on The Eastern Front 1941–1943. Leaping Horseman Books. ISBN 978-0-9751076-8-3.
• Rayfield, Donald (2004). Stalin and His Hangmen: The Tyrant and Those Who Killed for Him. New York: Random House. ISBN 0-375-50632-2.
• Roberts, Geoffrey (2002). Victory at Stalingrad: The Battle that Changed History. New York: Longman. ISBN 0-582-77185-4.
• Tarrant, V. E. (1992). Stalingrad: Anatomy of an Agony. London: Leo Cooper. ISBN 0-85052-307-9.
• Taylor, A. J. P. (1998). The Second World War and its Aftermath. Vol. 4. Folio Society.
• Wieder, Joachim; von Einsiedel, Heinrich Graf (1998). Stalingrad: Memories and Reassessments (1995 translation Revised ed.). New York: Sterling Publishing. ISBN 9781854094605.

แหล่งข้อมูลอื่น

• Detailed summary of campaign เก็บถาวร 2011-05-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Stalingrad battle Newsreels // Net-Film Newsreels and Documentary Films Archive
• Story of the Stalingrad battle with pictures, maps, video and other primary and secondary sources
• Volgograd State Panoramic Museum official homepage
• The Battle of Stalingrad in Film and History Written with strong Socialist/Communist political under and overtones.
• Roberts, Geoffrey. "Victory on the Volga", The Guardian, 28 February 2003
• Stalingrad-info.com, Russian archival docs translated into English, original battle maps, aerial photos, pictures taken at the battlefields, relics collection
• H-Museum: Stalingrad/Volgograd 1943–2003. Memory เก็บถาวร 2010-12-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Battle of Stalingrad Pictures
• Images from the Battle of Stalingrad (Getty)
• The photo album of Wehrmacht NCO named Nemela of 9. Machine-Gewehr Bataillon (mot)^{[ลิงก์เสีย]} There are several unique photos of parade and award ceremony for Wehrmacht personnel who survived the Battle of Stalingrad.
• Stalingrad Battle Data Project: order of battle, strength returns, interactive map เก็บถาวร 2022-10-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Documentary showing the recovery of numerous bodies of missing soldiers in the Stalingrad area in 2015 ที่ยูทูบ
• Stalingrad documentaries by the Army University Press
• Stalingrad Battle Data documentary base
• The Stalingrad Digging Camp. Video showing the excavation and reburial of hundreds bodies ที่ยูทูบ